MUSA İLE HAKİKATE DOĞRU(2)-HER BİLGİ SAHİBİNİN ÜSTÜNDE BİR BAŞKA BİLEN VARDIR

[lucifer]

HER BİLGİ SAHİBİNİN ÜSTÜNDE BİR BAŞKA BİLEN VARDIR

Kur’an Yusuf Suresi’nin 76. ayetinin sonunda bilginin sonsuzluğunu ve insanın bu noktadaki acizliğini ortaya koyan şu ifadelere yer verir: “Biz dilediğimizi derecelerle yüceltiriz. Ve her bilgi sahibinin üstünde daha iyi bilen vardır”. Verdiğimiz bu ayeti şu şekilde türkçeye çeviren mealler de vardır: “Biz dilediğimiz kimseyi (bilgice) yüksek düzeylere çıkarırız, fakat her bilgi sahibinin üstünde her şeyi bilen  vardır”

Demek ki; ayet anlam yönünden iki açılım göstermektedir. Bunlardan birisi insanlar arasındaki bilgi farklılığına işaret ederek; bilgisi ne olursa olsun, mutlaka o bilgi sahibinin üzerinde bir başka bilenin de var olabileceği gerçeğini vurgulamaktadır. Bu işaret insanın bilgisiyle övünmesinin önünü kesmekte ve insanın kendisini “yeterli, aşılmaz, geçilmez” görmeyerek sürekli yeni şeyler üretme adına zihninin canlı tutulmasını sağlamaktadır. Bu ayet aynı zamanda düşünceyi dondurmaya mani olmakta ve insanı bilgisini her an arttırması yolunda harekete geçirmektedir.


Bilginin sonsuzluğunu ve “bilinmeyenlerin, bilinenlerden daima fazla olduğunu” ifade etme konusunda Hz. Ali ile ilgili bir anekdot anlatılır. Hz. Ali minberde bir topluluğa sohbet ederken, topluluktan biri kendisine bir soru sorar ve Hz. Ali de bu sorunun cevabını bilmediğini söyler. Soruyu soran “madem bilmiyorsun öyleyse o minbere neden çıktın?” diye Hz. Ali’ye çıkışır. Bunun üzerine Hz. Ali bu kişiye şöyle söyler: “Ben bu minbere bildiklerimle çıktım, eğer bilmediklerimle çıkmış olsaydım, başım Arş’a değerdi.” Bu sözü söyleyen Hz. Ali’nin “Yazsaydım Fatiha Suresi’nin tefsiri kırk deve yükü kitap olurdu” dediğini de aklımızdan çıkarmayalım.


Diğeri ise Allah-İnsan arasındaki ilim ilişkisine dikkat çekmekte ve insana gerçek bilgi sahibinin Allah olduğunu ve bilgi adına ne öğrenmişse bunu Allah’a borçlu olduğunu hatırlatmaktadır. Bu ikazın yapıldığı bir başka ayet de şudur: “ ....O dilemedikçe insanlar O’nun ilminden hiçbir şey edinemez, hiçbir şey kavrayamazlar” . Bu nedenle olacak ki başta peygamberler olmak üzere insanlık dünyasına ışık tutan bir çok düşünce adamı “bildiğim bir şey varsa, o da hiçbir şey bilmediğimdir” diyerek acizliklerini itiraf etmişlerdir.


Konuya örnek olması açısından, yolculuklarının sonunda denizden bir damla su alarak içen bir kuşu Hz. Musa’ya göstererek: “Ya Musa! Senin ilmini benim ilmimle toplasalar, işte şu kuşun denizden aldığı bir damla su kadar Allah’ın ilminden eksiltmez” diyen Hızır’ın sözü çok anlamlıdır. Allah’ın ilminin yüceliği ve insanın bu ilim karşısındaki hiçliğini ona derinden hissettiren bir başka örneği de Hz. Peygamber, yaşadığımız alem ile bu aleme en yakın alemi kıyaslarken vermekte ve şöyle söylemektedir: “Nefsimi kudret elinde tutan Zat’a kasem ederim, yedi sema ve yedi arz, Kürsü’nün yanında, çöl bir araziye atılmış bir halkadan (yüzük) başka bir şey değildir” .

İşte bütün bu örnekler insana hem kendi cinslerine karşı, hem de Allah’a karşı ilim konusunda takınması gereken edebi çarpıcı bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu edebin en güzel yansımalarından birini de yazdıkları eserlerin sonuna “Vallahu alem ve hüve ala külli şey’in kadir” yani “şüphesiz ki her şeyi hakkıyla bilen yalnız Allah ’tır ve O’nun gücü her şeye yetendir” ifadesini ekleyerek bitiren gerçek alimlerde görmekteyiz.


Bu başlık altında ki Son söz –meleklerin dilinden- yine bir ayet meali: Onlar: “Sen kudret ve egemenlikte kusursuz ve eksiksizsin! Senin bize bildirdiğin dışında bir bilgimiz yoktur. Doğrusu yalnız Sensin her şeyi bilen, gerçek hikmet sahibi” dediler.