Öfke Terbiyesi - Ahmet İnam

[redkit]

Öfke terbiyesi
Üzerimize gelen öfkeyi kapıda tutabilme bir güçtür: Aklın ve iradenin, bunlar arasındaki işbirliğinin sonucu. Ruhumuzun içlerine doğru yürüyen öfkeyi iki kapıyla karşılarız, başarabilirsek. İlk kapı, üzerimize gelen şoku azaltır. Şoku, dış kapıdan içeriye, iki kapı arasına alırız. Dış kapıda hızı kesilen öfke, değerlendirmeye alınır. Değerlendirme sürecinin de aşamaları vardır. Ne olmaktadır? Öfkenin sebebi nedir? Anlamı nedir? Kısaca, öncelikle sorduğum soru: Ne olmaktadır bana? Bana olanın kişiliğimle, ahlak karakterimle ne gibi ilişkisi vardır? Üzerime gelen öfkenin ardında ne gibi düşünceler, yargılar vardır? Değerlendirme aşamasında sorulabilecek sorulardan bir bölüğü bunlardır. Bu sorularda öfkenin dayandığı yargılar keşfedilmeye çalışılır. Genel çizgileriyle öfkenin dayandığı yargılardan bir bölüğü şunlardır:

1. Hakarete uğruyorum. Beni aşağılıyorlar.
2. Bana haksızlık ediyorlar.
3. Ben haklıyım. Biraz sonra gerçekleşecek öfkemin hem avukatı hem savcısı hem de yargıcıyım.
4. Karşımdakine haklılığımı gösterebilirim.
5. Artık dayanacak gücüm kalmadı.
6. Saygı duyduğum değerlere saldırıyorlar.
7. Gücümü göstereyim, benden korksun ya da beni kabul etsin.
8. Karşımdakini sindirip kendi güvenliğimi sağlayayım.
9. Varlığıma saldırıyorlar, kendimi korumalıyım.
10. Beni insan yerine koymuyorlar, ben varım.
11. Buraların kralıyım, krallığım sürmeli (Kraliçeler için de benzer sözler söylenebilir.).
12. Değerliyim, saygınım. Beni onamalılar.
13. Kaderim niye böyle? Neden hakkım yeniyor benim?
14. Tehdit Aındayım. Kendimi savunmalıyım.

Bu yargılara dikkat edilirse öfkelenenin kendine olan saygısının azaldığını, kendinin birlikte yaşadığı insanların gözünde değersiz görüldüğü düşüncesine kapıldığını hemen anlayabiliriz. Tehdit altında olduğuna, insan yerine konulmadığına, hakkının yenildiğine inanmaktadır. Aşağılandığını düşünmektedir. Üzerine titrediği değerlere saldırılmaktadır.
Öfke sağlığı içinde olunmadıkça öfkeli davranışlar, eylemler telafisi olanaksız sorunlar açabilir, başımıza.
Öfke sağlığı bir 'metriopati' işidir, Türkçe söylenişiyle yazarsak; bir ayar, denge işidir. Değerlendirme aşaması bu açıdan çok önemlidir. Öfke sağlığında kapı oluşturmak ve değerlendirmeye almak önemli bir aşamadır ama daha önemlisi kapıyı geçince, kapı ardında değerlendirmemizi sağlıklı biçimde yapmak gerekir. Ne oluyor bana? Hangi durumdayım? Neden böyleyim? Elbette ardından 'Ne yapabilirim?', 'Ne Yapmalıyım?' gelir. İki kapı arasında öfkeyle muhabbet, belli bir karakter sahibi olmayı, irade gücünün güçlü olmasını gerektirir.
Nedir bu kapılar? Dış kapı öfke şokunun geldiği kapıdır. Yavaşlatıcı kapıdır. İç kapı ise bir anlamıyla ruhumuzun kapısıdır. Öfkenin bir şok olarak gelip iki kapı arasında 'bekletilmesi', 'irdelenmesi', 'yargılanması' süreci izin aşamasıyla sürüyor. İzin öfkenin ikinci kapıdan geçip geçmeyeceğine olan izindir.
İzin var mıdır öfkenin işgaline ruhumuzu? Destur var mıdır? Yoksa irade de güçlü ise öfke iç kapıdan döner (Dış kapıdan dönen öfke olabilir mi?). İzin vermesek bile öfke ruhu basabilir. İzinsiz öfkeler aklın ve iradenin yumuşatıp denetleyemediği, ruhu basarlar. Ruh öfkenin işgali, yönetimi altındadır. İç kapının ardına 'sarkan' öfke bir 'dinamit' gibi patlayıp saldırganlık odağında bir davranışa dönüşebilir.  
 Benim teknik bir terim olarak önerdiğim iragoji (İngilizcede iragogy diyebiliriz örneğin!). Öfke yönetimi demek: İki kapı arasına alınmış öfkenin yönetimi.
Demleme, ruhu halim selim hale getirmedir. Elbette bu durum bir edilgenlik ve pısırıklık değildir. Kendimizle yüzleşmeyle başlar. İçinde acılar, fırtınalar taşıyan yıllar süren bir çabadır. İçimizdeki gücü geliştirmek, olumsuz öfke enerjisini olumlu yaşam enerjisine dönüştürme çabasıdır.
Demlenmemiş, hamhalat bir ruhta paylaşma becerisi, öteki saygısı, karşıdakini anlamaya, dinlemeye istek yoktur. Şımartılmış, ucuz çözümlere, 'kolay' ilişkilere koşullandırılmış bir ruhtur. Tahammül gücü düşüktür.