Sayın Cardiffmonster,
Yeni bir sistem neden geliştirilmiyor demişsiniz. Aslında geliştirildi bile.
Dediğiniz gibi klasik kapitalizm ile sosyalizm, hiçbir yerde saf şekliyle uygulanamıyor.
Karma bir sistem hakim her yere. Bu sistem de 70'lerde John Rawls ile kendi meşruiyet zeminini buluyor. John Rawls, kendisini bir liberal olarak nitelendiriyor, fakat onun adalet anlayışına göre, fırsat eşitsizliğinden dolayı, bir miktar vergi ile, devletin bir vakıf gibi çalışıp sosyal adaleti bir nebze olsun sağlaması hedefleniyor. Robert Nozick ise, John Rawls'ın tam karşısında yer alıyor; ona göre kimse kimseye yardım etmek zorunda değil. Devlete de vergi vermek zorunda değil. Devletin görevi "vakıf"lık değil; iç-dış güvenlik, ve adaleti sağlamak.
Bir de şunu hatırlatmakta yarar var. Kapitalizm, aslında, Sosyalistler, Kapitalizmi tanımladıktan sonra geliştirilmiştir. Kavram olarak yerini, sosyalizmden sonra bulmuştur. Kapitalizm aslında tarihin başından beri vardı. Feodalite döneminde aksadı. Ancak Aydınlanma devrinde feodalitenin yıkılmasıyla tekrar canlandı. Kapitalizmin özü basittir; mülkiyet hakları ve alım satım özgürlüğü (serbest piyasa).
Kapitalizme Robert Nozick gibilerince sonra katılan şey onun modifikasyonu olmuştur. Aslında bir kapitalist de devlete (kabul edilebilir oranda)vergi verebilir, geçmişte vermiştir zaten. Ve bu onun işini aksatmaz. Onun zenginleşmesini engellemez. Bence liberalizmin en önemli unsuru mülkiyet hakları ve alım satım özgürlüğüdür. Bu da, dünyanın her ülkesinde az ya da çok uygulanan bir şey.
Bu özgürlükler üzerine "sosyal devlet" ilkesi gelince o özgürlüklere bir zeval dokunmaz. Sistem yine kapitalizmdir; çünkü mülkiyet hakları ve serbest piyasa vardır.
Benim bildiğim kadarıyla Norveç'te hekimlerin özel muayenehaneleri yokmuş. Tüm hekimler devlet hastanelerinde çalışıyorlarmış, ve tüm sağlık hizmetleri bedava olarak veriliyormuş. Bir diş dolgusu da bedava, açık kalp ameliyatı da.
Norveçteki bu sistemi ben onaylamıyorum açıkçası. Çünkü bir doktorun serbest piyasaya çıkması önleniyor açıkça. Uzun vadede bu sistemin çökeceğini zannediyorum.
Komunizm de işte bu sistemdir. Eğer bütün sektörler, Norveçteki sağlık sektörü gibi devletleştirilirse, ortaya saf bir komunizm çıkar.
Burada serbest piyasa engellendiğinden liberalizm yoktur diyebiliriz. Ama tüm sektörler de devletleştirilmediğinden komunizm de yoktur. Bu, denildiği gibi karma bir sistemdir. John Rawls'ın uygun gördüğü sistemdir. Ama devletleştirme olmasa, serbest piyasanın olduğu her yerde kapitalizm çarkları işlemeye devam eder. Kapitalizm için sadece bu gereklidir diye düşünüyorum. Serbest piyasa olan bir yerde, diğer özgürlükler de kendiliğinden gelir. Yani kapitalizm, komunizme göre daha çok işleyen bir sistemdir. İdeal kapitalizm ile ideal komunizmi karşılaştırırsak, terazi kefesinin kapitalizm tarafında ağırlaştığını rahatça söyleyebiliriz. O halde kapitalizm aslında uygulanmayan bir sistem değildir. Sadece Norveç'teki uygulamalar gibi yer yer gedik açılır onda. Ama düzeltilebilir.
Saygılar