mistizim- gizemcilik-Tasavvuf;
Dinsel amaçları, halka açık olan dinlerde belirlenmiş yöntem ve kurallarla değil, kendine özgü ezoterik bir tutumla gerçekleştirmeye çalışan inançsal dünya görüşleri ve bunlara ilişkin felsefeler.
Gizemciliğin temeli, Antik Çağın bazı gizemsel din ya da inanç ve ahlâk sistemleri tarafından atılmıştır. Bunların arasında Eski Mısır'da Hermetizm, Eski Çin'de Konfüçyüs öğretisi ve Taoizm, Eski Yunan'da Orfizm ve Pisagorculuk sayılabilir.
Günümüzde dünyada yaygın üç kitaplı ve teist nitelikli dinin hepsinin kapsamında, geçtiğimiz yüzyıllarda gizemci akımlar oluşmuştur. Bunlar, Yahudilikte Kabala, Hıristiyanlıkta Gnoz, Müslümanlıkta Tasavvuf olarak anılır. Bu bakımdan "tasavvuf" sözcüğü, aslında genel olarak gizemciliği değil, "İslam gizemciliği"ni niteler.
Gizemcilik yalnızca dinsel ve inançsal sistemlere özgü değildir. Tarih boyunca, dinden ve inançtan soyutlanarak gerçekleri bulmayı, doğanın ve evrenin sırlarını çözmeyi, insanları töresel ve bilgisel yönlerden yetkinleştirmeyi, onlara daha sağlıklı ve daha uzun bir yaşam sağlamayı amaçlayan çeşitli gizemci ekol ve kurumlar da görülmüştür.
fakat
Masonluk, öncelikle akıl verilerine dayanarak ve bilimsel yöntemlerle gerçekleri araştırma yöntemi ve sanatıdır.