TAŞ İLE BAĞLANTILI İNANÇLAR - 6

[ADAM]

Çeşitli ezoterik ekol ve kurumlar arasında Masonluk, öğretilerinin aktarılmasında taş simgesini hem pek yaygın hem pek ilginç olarak kullanır. Hatta bu bakımdan taşa diğerlerinden çok daha fazla dayandığı, öğretisini doğrudan bir simge olarak taş üzerine kurmuş olduğu bile söylenebilir. Bunun nedeni de Masonluğun öğretisinin kapsamındaki simge ve alegorilerin büyük çoğunluğunun eski çağlardaki taş ve duvar ustalarıyla bağlantılı oluşu hatta tarihteki ilk örgütsel yapılanmasını da bu eski zanaatın örgütsel sistemi üzerine oturtmuş bulunmasıdır. Nitekim “Masonluk” adını alışı da bundandır.

Her ne kadar Masonlukta değişik kültürlerdeki uygulamalar bakımından farklar görülse de, hemen hepsinde ortak ya da pek benzer olan ana hatlar göze çarpar.

Masonlukta her şeyden önce “hamtaş” diye bir kavram geçer. Bu, bir masonun kendi iç dünyasını temsil etmektedir. Buradaki simgesellik, altı yüzeyi olan ve tam küp biçimindeki bir taş üzerine kurulmuştur.

Geometrik bakımdan küp, 3 boyutlu bir kare olması bakımından noktadan kare biçimindeki düzleme ve düzlemden üç boyutlu forma geçişi simgelemektedir. 6 yüzü ile hakikatin 6 değişik boyutu olabileceğini simgeler. Başka açılımları arasında “materyal” diye nitelenen evren ile 4 elementin birleşimini temsil etmesi de söz konusudur. Mistik bakımdan, bilgeliğin simgesi olan hakikatin ve ahlâki yetkinliğin açılımını da içinde taşır. Her yönünün eşit uzaklıkta olması da dikkat çekici bir açılım olup, bu bakımdan, yetkinliğin ve sonsuzluğun simgesidir. (Sakın yanlış bir izlenim edinilmesin; bunlar genel yorumlar, Masonluğa özgü değil.)

Doğal taşın el değmemiş hali ile Masonlukta bir simge olarak alınan hamtaş ile altı köşeli küptaş arasındaki fark, bir masonun bu taşın şekillendirilmesindeki emeği, bu bağlamdaki zorlu çalışmalarıdır. Altı köşeli düzgün hali, onun entelektüel bir çalışma yaptığının göstergesidir.

Hamtaş, bir masonun bu kuruma adımını attıktan sonraki yaşamının başından sonuna kadar her türlü noksanlık ve olumsuzluktan kurtulma çabasını yansıtır. Elinde çeşitli ve her biri simgesel değer ya da anlam taşıyan aletleri ile, tıpkı kendisinden yüzlerce yıl önceki taş ve duvar ustalarının yaptığı gibi hamtaşının pürüzlerini gidermeye çalışmakta ve onu hiç pürüzsüz, pırıl pırıl bir biçime getirmeye çalışmaktadır. Bu çaba, genellikle, hiçbir zaman bitmeyecek ve sonuçlanamayacak bir uğraşı olarak ortaya konur. En azından kuramsal olarak kendi iç dünyasındaki tüm kötü yönleri düzeltmek için uğraş veren bir mason, bu işi kendi başına ve hiç kimse karışmadan yürütmekle yükümlüdür.

Bir başka bakış açısından, hamtaşın aslında bir masonun ruhsal boyutunu oluşturduğu söylenebilir. Ruhsal zenginleşmenin peşinde olan masonun bu çabası yıllarını alacak ve yetkinleşmeye en çok yaklaştığını sandığı bir zaman diliminde aslında sona olabildiğince yaklaştığını fark edecek, böylece tamamlanamayan, sonuna varılamayan bir çabanın içerisinde çırpınırken, yaşamının sonuna gelecektir.

Çok ilginç bir öğreti... Hem birçok dine benzer hem birçok dinden çok farklı…

Zaten bu nedenle kimileri Masonluğu bir din olarak nitelemiş… Öte yanda din adamları da bu kurumu dine ve inanca aykırı, sapkınlık olarak görmüş.

Bir kurum olarak Masonluğa yöneltilen bu suçlamalarda gözden kaçırılan gerçek şudur: Masonluk aslında doğrudan Hermetik Geleneği izlemekte, kurumsal içeriğinde onu yaşatmaktadır.

Bir masonun bu çabası aslında burada anlattığım olgu ile noktalanmamıştır. Kendisinden sonra gelenlerin çabalarının bütünlüğü içinde ele alındığında, asıl olan ölümsüzlüğün, belki de birbirini tamamlayan bu çabaların yan yana ve arka arkaya gelmesiyle ulaşılan bir evrensel ideale ulaşması beklenmektedir.

Hamtaşın yontularak pürüzlerinin giderilmesindeki amaç, diğer taşlar ile uyumlu bir benzerliği yakalamak ve onlarla yan yana geldiğinde bir bütün oluşturabilecek bir manevi zenginliğe ulaşabilmektir. Nitekim Masonluk işte bu bakımdan diğer birçok inanç sistemi ve dinden ayrılmaktadır. Amaç “hamtaş” kavramı ile simgelenen insanın kendini geliştirmesi, yetkinleşmesi, hakikate ulaşması gibi olgular ile sonuçlanıp kalmamaktadır. Birçok masonun, kim bilir belki de hepsinin bireysel uğraşılarının birleştirilip, toplumsal ortamda bütünleştirilmesi öngörülmektedir.

Bu da Masonlukta bir tapınak yapılması ile simgelenir.

Mason olan kişi, bütün yaşamı boyunca sürecek çabasını evrensel bir tapınakta bir taş olabilmeye çalışmakla ortaya koymaktadır. Hamtaştan yontulmuş pürüzsüz bir taşa yönelme süreci biçiminde beliren bu simgesel oluşum, aynı zamanda daha büyük bir ülkü (ideal) ile dile getirilmektedir. Bu ise, tüm insanların bilgisizliğin ve başıbozukluğun hüküm sürdüğü bir halden, arınmış ve giderek yetkinliğe doğru yönelmiş bir hali simgelemektedir.




Bu konuyu burada şimdilik kesiyorum ama bitmedi. Biraz daha diyeceklerim var.