Regiusun Noktaları ve Mason Töresi … 7

[ADAM]

Sıra Regius’un yedinci noktasına gelmişti.

Şöyle deniyor:

Yedinci noktada alabilir iyi anlam,
Tanrı’nın bize ödünç verdiği uzun yaşam,

Burada keserek durdum. Bir nedeni var. Bana bir garip geldi şu “uzun yaşam”… Bunun Mason Töresi ile ilgisi olamaz. Şiirsel ya da şarkısal anlatıma bir giriş gibi… Ancak niçin uzun yaşam? Orta Çağda insanlar uzun mu yaşardı? Yoksa öyle mi sanıyorlardı? Yoksa bunu kaleme alan kişi mi uzun yaşamış olan?

Bundan sonra asıl töresel öğütler geliyor.


Anlatıldığı gibi bütün açıklığıyla,
Yatmayacaksın hiç üstadının karısıyla,
Ne de kalfalarınkilerle hiç bir suretle,
Zanaatta karşılanabilirsin nefretle;
Ne de kalfalardan birinin cariyesiyle,
İstemeyeceğin gibi onun seninkiyle.
Bunun vereceği acı gerçekten çok olur,
Tam yedi yıl boyunca çıraklıkta tutulur,
Bu hakkım böylelikle yitirirse eğer,
Belirtilmiş olduğu üzere bir ceza yer,
Dikkatli olmaya başlamalı ki bir daha
Girmesin bu tür öldürücü kötü günaha.


Haydi bakalım, ne diyeceksiniz bu zaniliğe yönelmeme gereğiyle bağlantılı olarak.

İşin şu yönünü de düşünmek gerek: Sadece bu işi yapan o çırak mıdır bu işin kusurlusu?

[Caius Keyes]

Bu noktada derin konulara giriyoruz. Sayın ADAM'ın sorguladığı gibi kusurun kimde olduğu, kime ne kadar ceza verileceği gibi konular tartışılmaya açılabilmekle beraber, ortada bir 'kusur'un varlığı yokluğu bile tartışılabilir. Normalde o konulara girmeyelim derdim ama madem Regius ile günümüz mason törelerini karşılaştırıyoruz, hakkını vermek lazım.

Cooke El Yazması'nda, Regius'a ek olarak mason kızları için "evlenmeden olmaz" demeye getiren bir madde var mesela. Kimi "O zaman Cooke'u yazan kişi daha ahlaklıymış" diyebilir, ama kimi de "Cooke'u yazan daha yobazmış" der. Burada işimiz bireylerin ne düşündüğü değil, herkesin ahlakı kendine. Önemli olan spekülatif masonluğun eski törelere ne derece bağlı kaldığı.

Bir başka bakış açısıyla soruya yaklaşırsak, yedinci noktada anlatılan durumu yaşayanların kendi arasında sorunu çözmesi gerekmez mi? Olaya şahit olmayan, sadece birilerinden duyan bir masonun olaya karışıp masona yaptırım uygulaması doğru olur mu? Bugün bu gücü kendinde gören mason, yarın masonların ne giydiğine, ne yiyip içtiğine, ne okuyup izlediğinde karışıp yaptırım uygulama hakkını kendinde görmez mi?

Masonluğu diğer yaşam/anlayış biçimlerinden ayıran (bence üstün kılan) iki özellik var. Biri, dogmatik düşüncelere sığmak istememesi, diğeri de bireyi ceza/yaptırım uygulamasıyla değil, öğretileriyle, kendi iradesiyle iyi insan olmaya giden yolu göstermesidir. Dolayısıyla iyi, dürüst, etik olamayan bir insan, zaten mason olamaz. Spekülatif masonluğun görevleri arasında namus bekçiliği olduğunu düşünmüyorum. Bu bağlamda Regius'un bu noktasının günümüzde geçerliliğini yitirdiğini düşünüyorum.

Ha bu yazdıklarımdan "demek ki masonlar birbirinin karısıyla kızıyla yatabiliyormuş" sonucu çıkaran olursa, onu yukarıdakine havale ediyorum.

Hem masonluğa göre kadınlar "hür doğmuş" değil miydi? Nasıl olur da bir kadın 'cariye' olabilir? Bu kısmı da anlamlandıramadım. Kadınların hür doğmuş olması spekülatif masonluğa ait bir olgu mu sadece? Operatif dönemde de buna inanılıyorsa, ya bu 'cariye' kelimesi yanlış çevirilmiş (veya başka bir anlamda kullanılmış) ya da Regius'un bu maddesi günümüzde geçerliliğini yitirmiş.

Gelelim 'uzun yaşam' konusuna. Orta Çağ'da insanların uzun yaşadıklarını düşündüklerini sanmıyorum. O yüzden muhtemelen bunu yazan kişi görece yaşlanmış olabilir. Zaten yazarın din adamı olduğunu daha önce konuşmuştuk. Belki de din adamı, Adem, Seth, Nuh gibi 1000 yıl civarı yaşayan atalarını kastediyordur.

İyisiyle kötüsüyle içerik eleştirimi yaptım, yapısal eleştirimi de yapayım.

Regius'un 15 noktasında da ilk 2-3 dize konu başlığı gibidir dikkat ederseniz. Bu kısmı okuduğunuzda aşağı yukarı ne öğüt vereceğini anlarsınız. Fakat burada tanrı'nın verdiği uzun yaşamın anlam kazanması zina yapmamaya bağlanır gibi olmuş. Bu bana diğer noktalara göre çok alakasız bir bağlantı gibi geldi. Diğer noktaların ilk satırlarını, noktanın tamamıyla karşılaştırırsanız ne demek istediğimi anlarsınız. Bence ya bir ekleme/çıkarma, ya da bir kopukluk var.

Yine konudan saptım değil mi? Bağışlayın.

[ADAM]

Sayın Caius Keyes'in katkıları tek sözcük ile dehşetli...

Belki üzerinde durulması gereken bir iki nokta var.

Orta Çağda mason localarından bir çoğunun "dağ başı" diyebileceğimiz bir ortamda çalıştığı, orada âdeta bir komün oluşturdukları göz önünde tutulacak olursa,  loca çevresinde böyle ilişkilerin, dolayısıyla istenmeyecek olayların doğması beklenebilir. Herhalde daha önce olmuş ki buraya yazılmış. Elbette günümüzde bu her kişinin kendi bileceği iştir; kendi töre anlayışı geçerlidir. Unutmayalım ki günümüzde bazı gelişmiş ülkelerde bu gibi ilişkiler hiç de yadırganmamaktadır.

Sayın Caius Keyes bir de "cariye" sözcüğüne takılmış. Kuşkusuz bu sözcüğü kullanan kişi çevirmen. Bu metin Murat Özgen Ayfer'in çevirisi. Bu metni çevirmiş olan başkaları da var, Sahir Erman gibi. Acaba o çevirilerde ne denmiş? Acaba "metres" demiş olabilirler mi? Bunun aslına baktım üşenmeden; İngilizce sözcük "concubyne" . Bunun Türkçe karşılığı "odalık" ya da "kapatma" olarak da geçiyor. Demek o tarihlerde İngiltere'de böyle bir uygulama vardı. Ne diyebiliriz ki?

 
 

[Samuray]

Zina olayından evvel ilk satırlardaki uzun yaşam dikkatimi çekti. Belki bu uzun yaşam ruhun ölümsüzlüğüne işaret ediyor olabilir.

[ADAM]

Acaba öyle mi yoksa insanların çoğu hayvanlardan daha uzun yaşaması mı? (Kuşkusuz insandan uzun yaşayan hayvanlar da var.)

Yoksa burada kişi (bunları yazan) hayli ileri yaşta olduğu için kendinden mi söz ediyor? Bunun bir benç-zeri olan Cooke Belgesi'nde böyle bir deyiş söz konusu edilmediğine göre...