Mason Töresi Bakımından REGIUS … 3

[ADAM]

Regius’ta Öklit’in yapmış olduklarının anlatılmasına devam ediliyor.

Daha önce belirtmiş olduğum üzere, anlaşıldığı kadarıyla burada Öklit aslında Hermes ile özdeşleştirilmiş.



Bunların ötesinde birçok şey düzenledi,
Gerektiği üzere ona üstat denildi;
Ona bu sanın verilmesinin ötesinde,
Herkesten fazla saygı gören kişidir hem de;
Fakat masonlar bu zanaatta hiç bir zaman,
Birbirlerini kul ve uşak gibi tutmadan,
Sevgili kardeşim diyerek anmalılar,
Yetkin olmasa bile biri öteki kadar;
Her biri diğerine dostça davranmalıdır,
Çünkü onların hepsi hanımlardan doğmadır.


İşte burada ona “üstat” denilince bu kez bir locanın üstadı Hermes ile koşut tutuluyor. Demek ki bir locanın üstadı sadece iyi bir mimar olmakla kalmıyor; öyle olmaması gerekiyor. Bunun ötesinde, sosyal açıdan da bilgili ve erdemli bir kişi…

Ancak burada konu elbette sıradan bir mason; bir çırak ya da kalfa fark etmez. Hepsi birbirine kardeşim demeli ve bunu böyle bilmeli.

Ne güzel. Böyle olunca, bu benimseyiş günümüzün masonlu ile de uyum sağlıyor ve o nedenle işte Regius (Eski Yükümlülükler – Landmarklar) günümüzde de aynen geçerlidir diye bir yargıda bulunabiliriz.

Fakat bu son tümce… Bu kardeşlik tutumunun böyle oluşunun gerekçesi… Ona ne dersiniz?

[Caius Keyes]

O son tümce gerçekten anlamlı. Bir hanımdan doğmuş olmanın, yetkinlikten bağımsız olarak eşit ve dostça davranma yükümlülüğünü getirmesi yeterli bir sebeptir. Sayın ADAM'ın Cooke El Yazması yazı dizisinde (ve muhtemelen başka yerlerde de) belirtmiş olduğu gibi kadınlar "özgür doğmuş kişi"lerdir. Böylece kadınların hem el üstünde (ben öyle algılıyorum) tutulduğu, hem de onlardan doğanların sırf bu sebepten eşit görüldüğü bir kültürü görmüş oluyoruz.

[ADAM]

Sevgili Dostlar,

Bunun üzerinde söyleyeceğiniz bir şey yok mu?

Devam mı edelim?

[enelsır]

Bence burada masonların "soyu belli" kimseler olduğu ve belki de bu tarafıyla da " özgür insan" olgusuna vurgu yapılıyor olabilir.

 "Çünkü onların hepsi hanımlardan doğmadır"... Burada bir soyluluk da vurgulanıyor, yani bir masonun aynı zamanda soylu birisi olarak kabul edilmesi gerektiği de vurgulanıyor olabilir. Belki bu vurgu, bu durmun diğer soylular tarafından hoş karşılanmadığına da işaret ediyor olabilir.

Benim bu bölümle ilgili düşüncelerim bunlar.

[ADAM]

Bu konuda güzel yorumlar yapılıyor.

Biraz daha teşvik/tahrik acaba tartışmayı alevlendirebilir mi?

Burada "hanım" olarak çevrilmiş bulunan sözcük, özgün İngilizce metinde  "Lady" olarak geçer.

[gnothi]

Euklides'in Hermes'le ozdeslestirilmesinin kaynağı acaba kendisinin Mısır yolculuklarından sonra Thoth'u Yunan donemdaslarina anlatmış olması mıdır? Malum, Thoth Yunan medeniyetine tanistirildiginda Hermes ismini alıyor.

Veyahut bu tanışıklık Euklides'ten önce mi? Ben mi bir anakronoloji yapiyorum? Bilgisi olan varsa cok memnun olurum.

Sevgi ve saygılarımla.

[ADAM]

Konu Sayın gnothi'nin belirttiği üzere anakronoloji olunca, buna Regius'ta sonrdaki tarihsel anlatımlarda daha da çok rastlayacağız. Hadi diyelim ki Hermes ile Euklidies özdeşleştirildi; eh, ne de olsa milattan önceki tarihlerin yeterince bilinmeamesi söz konusu; sonrasında olmayacak tarihsel çelişkilerle karşılaşacağız.

Bir başka başlık altında yapabildiğimizce şu Masonluğun Anayasası konusunu irdeliyoruz. Ta 18. yüzyıl başlarında bir kitap yazılıyor; bunun başına Anderson bir tarihsel bölüm ekliyor çelişkilerle, anakronlarla dolu olarak. Hadi diyelim ki o ötesi aslında bir din adamıdır; iyi bilmediğinden bu kadar derleyebilmiştir. Onun üzerine Desaguliers bu tarihcenin ne kadtar mükemmel olduğunu falan yazıyor. İnsaf! Hiç de yakışmıyor bir bilim adamına. Fakat onları bu bağlamda böyle suçlamak acaba ne denli doğru? Onlar da tarihi böyle öğrenmiş işte.  Tarihin doğruları (eğer öyle bir şey gerçekten varsa) çok daha sonraki dönemlerde yerli yerine oturtulabilmiş.

Bu arada önemli bir nokta daha var: Burada Euklidies'i Hermes ile biz, yorumlarımızda özdeşleştiriyoruz. Regius'ta böyle bir durum yok. Ancak bu özdeşleştirme Thot ile ne denli bağdaştırılabilir; o da bir başka soru. Çünkü buradaki özdeşleştirme Thot ile değil. Gerçe Thot'a Hermes demiş Antik Grek uygarlığı. Fakat sonra yüzyıllar boyu yaşamış bir Hermes var. Tıptı Thot gibi ama Thot değil. Çünkü büyük olasılıkla o yüzyıllar içinde birbirinden farklı kişileri Hermes denmiş. Bunların hepsi aynı zamanda Trismegistus mu, orasını bilemiyorum.

 

[ADAM]

Epeyce ara vermiş olduğumuz bu başlık altındaki konuya biraz daha devam edelim mi?...

Ancak daha ileri gitmeden önce burada kalakalmış olan bir sorun vardı. Bence önce onu çözelim, çözebilirsek.

Burada masonların hepsinin hanımlardan doğma olduğu söyleniyor. Bu metnin özgün olarak Eski İngilizce olduğu göz ardı edilmemeli… Biraz İngiliz Edebiyatı bilenler için söyleyeyim: Tam Chaucer dönemi.

Sosyal yapı ataerkildir. Erkek egemen bir dünya. Kadının adı yok.

Bir lordun oğlu lord olur; anası her kim olursa olsun.


Fakat burada, Regius’ta masonların anasının hanım = lady olması gerektiği belirtiliyor. Eyvah!... İşler zor. Babadan gelme özgürlük yeterli değil demek; ana da özgür olmalı ki mason olacak kişi özgür sayılsın.

Demek ki bu meslekte çalışacak bir kimsenin sıradan biri değil, “soyu belli” olması gerektiği özellikle vurgulanıyor. Böylece, bir masonun soylu bir kişiyle eşdeğer sayılması gerektiği de belirtilmiş oluyor. İşte bu tutum ya da iddia masonların “özgür insan” sayılmalarının bir gerekçesi haline getiriliyor. Aslında bundan ötürü mason olmayan soyluların, masonlara böyle bir ayrıcalığın tanınmasını pek hoş karşılamadıklarını da çıkarabiliriz.

Bu günümüzde yenilir yutulur bir iş mi?... Antimasonlar iş başına!... Masonluğun dünya yüzünde büyük bir çoğunluğunun benimsediği Eski Yükümlülükleri, dehşetli bir ayırımcılığı öngörüyor. Buna uyuluyor mu, uyulmuyor mu? Uyuluyorsa antimasonların ileri sürüşü haklı. Uyulmuyorsa özellikle Anglosakson Masonluğu’nda o üzerinde çok durulan ve uyulduğu söylenen, uyulması gerektiğinde diretilen Eski Yükümlülükler’in bir noktasına daha uyulmadığıve bunların boş laf olmasa da ancak bir tarihsel anı olduğu görülüyor.

Yoksa siz aynı görüşte değil misiniz? Şu ettiğimiz konuyu bir simgesel değerlendirmeye bağlama olanağınız var mı, günümüzde de geçerliliği bakımından?...

[Selim]

Epeyce ara vermiş olduğumuz bu başlık altındaki konuya biraz daha devam edelim mi?...

Ancak daha ileri gitmeden önce burada kalakalmış olan bir sorun vardı. Bence önce onu çözelim, çözebilirsek.

Burada masonların hepsinin hanımlardan doğma olduğu söyleniyor. Bu metnin özgün olarak Eski İngilizce olduğu göz ardı edilmemeli… Biraz İngiliz Edebiyatı bilenler için söyleyeyim: Tam Chaucer dönemi.

Sosyal yapı ataerkildir. Erkek egemen bir dünya. Kadının adı yok.

Bir lordun oğlu lord olur; anası her kim olursa olsun.


Fakat burada, Regius’ta masonların anasının hanım = lady olması gerektiği belirtiliyor. Eyvah!... İşler zor. Babadan gelme özgürlük yeterli değil demek; ana da özgür olmalı ki mason olacak kişi özgür sayılsın.

Demek ki bu meslekte çalışacak bir kimsenin sıradan biri değil, “soyu belli” olması gerektiği özellikle vurgulanıyor. Böylece, bir masonun soylu bir kişiyle eşdeğer sayılması gerektiği de belirtilmiş oluyor. İşte bu tutum ya da iddia masonların “özgür insan” sayılmalarının bir gerekçesi haline getiriliyor. Aslında bundan ötürü mason olmayan soyluların, masonlara böyle bir ayrıcalığın tanınmasını pek hoş karşılamadıklarını da çıkarabiliriz.

Bu günümüzde yenilir yutulur bir iş mi?... Antimasonlar iş başına!... Masonluğun dünya yüzünde büyük bir çoğunluğunun benimsediği Eski Yükümlülükleri, dehşetli bir ayırımcılığı öngörüyor. Buna uyuluyor mu, uyulmuyor mu? Uyuluyorsa antimasonların ileri sürüşü haklı. Uyulmuyorsa özellikle Anglosakson Masonluğu’nda o üzerinde çok durulan ve uyulduğu söylenen, uyulması gerektiğinde diretilen Eski Yükümlülükler’in bir noktasına daha uyulmadığıve bunların boş laf olmasa da ancak bir tarihsel anı olduğu görülüyor.

Yoksa siz aynı görüşte değil misiniz? Şu ettiğimiz konuyu bir simgesel değerlendirmeye bağlama olanağınız var mı, günümüzde de geçerliliği bakımından?...

"Çünkü onların hepsi hanımlardan doğmadır."

Yaptığınız yorum uzun zamandır yazılarınızda üzerine basa basa vurguladığınız  "değişim" "dogmatik" gibi konular hakkında yazdıklarınıza ters düştüğü kanaatindeyim.

Şöyle ki yaptığınız yorum o devirde masonlar dışarıdan içlerine pek kimseyi almadıkları için doğru olabilir. Fakat çocuğu doğuran, onu yetiştiren anaya saygı duyulması gerektiği vurgulanıyor olabilir.

Ancak, günümüzde "Çünkü onların hepsi hanımlardan doğmadır." cümlesini "erkekleri doğuran anadır, kadın üretkendir yani insanoğlunu var edendir, yetiştirendir, şekillendirendir, dolayısıyla saygı duyulmalıdır" olarak yorumlanması gerektiği kanaatindeyim. Ayrıca artık hariciler de masonluğa kabul edildiğine göre ileride kimin mason olup olmayacağı  masonluk ilkelerine göre kişi ana rahmine düştüğü andan itibaren veya ana ve babası dahi doğmadan mason olacağı belirlendiği gibi bir düşünce yok ise (eğer böyle ise her haricinin insanoğlu var olduğundan mason olana kadar soy ağacı mı inceleniyor?) bu cümlede kadına duyulması gereken saygıdan bahsedilmektedir.

Kadının dünyaya getirdiği her yaratılan dünyaya geldiği an itibarı ile hepsi eşit, özgür, tek bir yaratandan dünyaya gelmektedir.

Sonuç itibarı ile kadın yaratanın bir parçası olması itibarı ile "hanımdır, anadır, leydi dir, sultandır, kraliçedir, .."

Sadece masonları doğuran anaya "hanım" dendiğini ve "sadece onların soylu" olduğunu iddia etmek genel itibarı ile "kadın" a saygı göstermemektir, toplumun geri kalanını yok saymaktır ki hangi yüzyılda yazılmışsa bilmiyorum ancak o tarihteki gibi değiştirmeden günümüze uyarlanması yorumladığınız gibi olmamalıdır.   
 

[ADAM]

Sayın Selim'in bu eleştirisini okuyunca çok şaşırdığımı söylemeliyim.

Çünkü önce kendi yazmış olduğum ve Sayın Selim'in alıntılamış bulunduğu bölümü okumadım. Doğrudan onun yazdığını okudum. Okurken, bir yandan da "Hay Allah!" diye düşündüm, "Ben bunları açıklamamış mıydım acaba?"

Kim bilir belki Sayın Selim haklı... Belki bu haklılığı,  Forum'da bir başka başlık altında daha önce tümünü vermiş olduğumuz REGIUS adı konmuş bu eski el yazmasındaki şiiri baştan sona okumamış, olası ki açıklamalarını incelememiş olmasından kaynaklanıyordur. Bilemem. Belki de sadece bir duyarlılık.

Şimdi burada pek kısa belirtelim:

Bu yazının özgün tarihi 1390... Hatta kendinden önce yazılmış başka belgelerden derlenme olduğu da göz önünde tutulursa, belki biraz daha eski. Diyelim ki 14. yüzyılın son çeyreği.

Yer: İngiltere.

İlgili olduğu kurum: Sonradan Operatif Masonluk denmiş olan bina inşaatçılığı mesleği ve zanaatı. Henüz kabul edilmiş masonlar bile ufukta yok.
 
Kullanılmış söz: "For cause they come of ladyes burthe" (Eski İngilizce) Çevirisi: Çünkü onlar hanımlardan doğmadır.

Öyle bir tarihte İngiltere'de herhangi bir kadına (wumman) "lady" denilebilir miydi? Sıradan bir kadına, Sayın Selim'in dediği gibi "saygı" diye bir şey mi vardı? Kime gösterilirdi saygı?

Bu eski belgede, soylulara saygı göstermek ve onların önünde eğilmek gerektiği konusunda aşırı bir vurgulama olduğunu unutmayalım. Bunun nedeni de artık masonların özgürlük hakkını elde etmiş ve diğer özgür insanlardan sayılmalarına geçilmiş olmasıdır. Bu durum tehlikelidir. Birçok soylu, henüz bunu içine sindirebilmiş değildir. Masonlar, bu özgürlüğü kullanmayı ve hadlerini bilmelidir.

Burada irdelemeye çalıştığımız konu da bu... Çağımızdaki Masonluğun bir kanadında, bu kurumun eski geleneklere, eski yükümlülüklere, landmarklar olarak anılan o kural ve yöntemlere bağlılığının, onrları hiç değiştirmeksizin koruduğunun ileri sürülüşü...

Buyrun, işte size o eski yükümlülüklerden bir bölümünü getirmişiz. Sonra da sormuşuz: "Bu, günümüzde de geçerli sayılabilir mi?" diye.