Masonluktaki Düzen kavramının İncelenmesi … 2

[ADAM]

Sayın enelsır’ın aktarımında yazarın yaptığı tanıma göre Masonlukta düzen, Masonluğun amaç ve ilkelerine, yasalarına, tüzük ya da yönetmeliklere, benimsenmiş diğer kural ve yöntemler ile geleneklere uygun bir tutum benimsemek ve buna göre örgütlenerek çalışmaktır.

Bu işi yapacak olan kim?

Masonun kendisi.

Ancak her mason bunu yaptığında, ya da şöyle diyelim, bir locanın tüm üyeleri buna uyduğunda mı kuruluyor locanın düzeni?

Bence hayır. Nasıl kişinin bireysel kişiliği varsa, locanın da bir tüzel kişiliği var. Önce loca kendi tüzel kişiliği uyarınca düzenin bu gereklerini gözetmeli, sonra da üyelerinin bu gerekleri gözetmesini sağlamalı. Zaten örgütlenmeden de söz edilmiyor mu!

Loca bu işi yaparken kendi başına buyruk mu?

Olabilir de olmayabilir de… Olanları pek ender görülür. Herhangi bir büyük loca ya da benzeri bir örgüte bağlı olmadan çalışan, bağımsız bir loca… Tek tük… Belki henüz Masonluğun yeterince örgütlenmemiş olduğu, çalışmaya yeni yeni başladığı bir ülkede. Eskiden bir örgütlenmenin bulunduğu bazı yerlerde de varmış bağımsız localar ama günümüzde bildiğimiz kadarıyla öylesi pek kalmamış. Hatta çoğu büyük localar, bağımsız locaların da düzenli olabileceğini benimsemeye hiç sıcak bakmıyor. Dolayısıyla belki de düzen kavramına önce büyük loca ya da benzeri örgütten başlamalı.

Şimdi bir başka soru çıkacak, biliyorum: Büyük Loca’yı anladık da, benzeri örgüt ne oluyor?

Bazı mason örgütleri var ki onlara Büyük Loca değil Büyük Doğu (Grand Orient) deniyor. Bazıları Federasyon olarak anılıyor. Bunların hepsi yapısal bakımdan Büyük Loca’nın benzeri. Aradaki fark sadece bir ayrıntı. Fakat bir de simgesel dereceleri de kendi çatısı altında tutan rit örgütleri var. Onların ise Büyük Loca ile benzerliği yok. Fakat masonluktaki örgütlenme bakımından dünya yüzünde en yaygın olarak benimsenen yöntem, locaların bir büyük locaya bağlı olarak çalışması.

Türkiye’deki Masonluğun örgütlenişinde de bu yöntem uygulanmakta olduğuna göre, öteki türleri şimdilik göz ardı edip, bu türe bakalım.

Bu arada bir de şu sorulabilir: Yüksek Şura ya da Süprem Konsey’e bağlı olarak çalışan yüksek derecelerin durumu ne olacak?

Aslında pek farklı değil. Onların da locaları yerine atölyeleri var. Sadece örgütlenme tarzı aşağıdan yukarıya doğru değil, yukarıdan aşağıya doğru, o kadar…

İşte şimdi en üst örgütten başlayacak olursak ve bunun örneği olarak da Büyük Loca’yı alırsak, Masonluktaki düzen kavramının tanımı kapsamında yer alan öğelere bakalım:

1.   Masonluğun amaç ve ilkeleri

Bunları Büyük Loca mı belirler?

Hayır… Bunlar evrensel düzeyde belirlenmiştir. Ancak büyük locaların kendilerine göre farklı yorum ve değerlendirmeleri vardır. Bu nedenle de bir büyük locadan diğerine özellikle ilkeler bakımından farklar söz konusu olabilir. İşte zaten bundan ötürüdür ki bazı mason kuruluşları bu bakımdan hayli katı bir tutum takınarak sadece kendi benimsedikleri ilkeleri geçerli sayarak bununla uyuşmayanları ellerinin tersiyle iter gibi bir davranış sergilemekte, kendileriyle aynı ilkeleri %100 paylaşmayan mason kuruluşlarını “düzensiz” saymaktadırlar.

Nitekim bakınız kitapta bu konuda ne denilmiş:

“Dünya yüzündeki çeşitli mason örgütlerinin benimsemekte olduğu yasalar, ilkeler, tüzükler, uygulamadaki yöntem ve gelenekler birbirine tam uymadığı için düzen kavramı üzerinde de aralarında uyuşmazlık görülmektedir. Kuşkusuz bu öğeler bir mason örgütünden diğerine farklıdır çünkü her mason örgütü kendi çalıştığı ülkenin yasalarına, kültür değerlerine ve töresine uyar. Bu konuda “tolerans” önemli bir etken olur. Eğer bir büyük loca bir diğer büyük locanın kendi benimsediklerinden farklı ilke, yöntem ve geleneklerini toleransla karşılayacak olursa, aralarında herhangi bir uyuşmazlık çıkmaz.”

Bunun üzerinde daha fazla söyleyecek söz bulamadım şu an için…

2- Masonluğun yasalarına uymak…

Bunları kim belirler?

Bunlar da daha Masonluğun kuruluşu sırasında 1723 yılında belirlenmiştir ama bazı mason örgütleri sonradan bunun üzerinde kendilerine göre birtakım değişiklikler yapmıştır. Bazıları ilk yasayı benimsemiş, bazıların sonrakilerden birini geçerli saymıştır. Dolayısıyla, geçerli sayılan yasa farklı ise, düzen konusunda da farklı bir tutum söz konusu olabilir.

3- Tüzük ya da yönetmeliklere uymak…

Bunları kim belirler?

Her büyük locanın kendi yönetimi bakımından kendi tüzük ve yönetmelikleri vardır. Bir büyük locanın tüzük ve yönetmelikleri ile bir diğeri arasında fark olursa, ilişkilerdeki düzen bakımından bunun pk bir etkisi olmaz çünkü bunlar her örgütün kendi iç işidir.

4- Benimsenmiş diğer kural ve yöntemlere uymak…

Bunları kim belirler?

Burada hangi tür kural ve hangi tür yöntemlerden söz ediyorsak, bu biraz ona bağlıdır. Burada işin içine “ritüel” giriyorsa bu önemli bir sorundur. Büyük Localarda ritüelleri Büyük Loca (yetkili organ) belirler. Ancak başka kuruluşlarda bu öyle olmayabilir. Bu bakamdan önemli farklar söz konusu olursa, düzen kavramında uyuşulsa bile uygulanışında uzlaşmazlık doğabilir. Geçim bakımından aynı sonuca geliriz: Tolerans…

5- Geleneklere uygun bir tutum benimsemek…

Bunları kim belirler?

İşte burada ne Büyük Loca ne loca ne de herhangi bir diğer örgüt etkilidir. Örgütler, kural ve yöntem belirleyebilir; gelenekleri ise ilgili topluluk kendisi belirler. Bu bir yasal olgu değildir; toplumsal/sosyal bir durumdur. Üstelik gelenekler, zaman ve kültürden etkilenir ve değişime uğrar. Her kim geleneklerin değişmezliğini ileri sürüyorsa, ya zaman ya kültür bakımından ya da her ikisi bakımından çok dar kapsamlı düşünüyor demektir.

Düzen kavramının bir tek tanımından neler çıkıyor!...

Gelin, buraya kadar derlediklerimizi tartışalım. Ekleri ve bu konuyu bilenlerin düzeltmelerini alalım. Sonra düzen kavramının sadece örgütsel olup olmadığı konusuyla devam edelim.