Cizvitler (İsa Cemiyeti – Society of Jesus)
Cizvitler, doğrudan Papa’ya bağlı bir Katolik tarikatıdır. İsa Cemiyeti Tarikatı üyeleri Protestan reformundan sonra Cizvit (Jesuit) olarak anılmaya, tarikat ta kısaca Cizvitler olarak bilinmeye başlamıştır. Tarikat, 1534 yılında Loyola’lı Aziz Ignatius ve altı arkadaşı tarafından kurulmuştur.
Tarikatın bugün dünyanın her tarafından 25 bin civarında aktif üyesi bulunmaktadır. Cizvitler özellikle kolejleri ve üniversiteleri ile eğitim alanında, ve insan hakları, adalet vb. konularda entelektüel faaliyeleri yanısıra misyoner faaliyetleri ile ön plana çıkmaktadırlar.
Ignatius ve altı arkadaşı İsa’nın askerleri olarak fakirlik, iffet, itaat ahdi ile Kudüs’e gidip hizmet etmeyi kararlaştırdılar. Gerekli izinleri alarak Kudüs’e gitmeyi başaramayan bu grup Venedikte kalmıştır. 1537’de telkinatta bulunmak için Roma’ya gelmişler ve 1540’da Papa II.Paul tarafından tarikatın kuruluşu tasdik edilmiştir.”Karşı reform” hareketinde önemli rol oynamışlardır.
Loyolalı Ignatius’un tespit ettiği kurallar, halen günümüzde de devam etmektedir. Gruba katılan her Cizvit; iffetli olmaya, fakir kalmaya, ve baştaki idarecilerin istediği her yere misyoner olarak gitmeye yemin etmektedirler. Cizvitler, tarikatın kurulmasından bu yana, bazen iyi karşılanmışlar, bazen takibata uğramışlardır. 1773 yılından 1814 yılına kadar Papalık fermanıyla tüm Avrupa’da yasaklanmışlardır. Bir tek Rusya bu fermana uymamıştır. Fakat bu ara dönem hariç genel olarak Hıristiyanlar arasında etkili olmuşlardır.
Katolik Kilisesi bünyesindeki yeni tip tarikat anlayışının ve Karşı-Reform'un temsilcileri olan Dominiken ve Fransisken tarikatlarından daha sonra kurulmasına rağmen Katolik Kilisesi içinde önemli bir yer edinen Cizvit tarikatı, kendine özgü bir takım özelliklere sahiptir. Cizvit tarikatı, kurucusu Aziz Ignatius'un dünya görüşü, hedefleri ve mis¬tik tecrübeleri ışığında şekillenen dini ve idari yapısıyla, Katolik Kilisesi'ne, Karşı-Reform döneminde en önemli desteği sağlayan tarikat olmuştur. Tarikatın lideri Ignatius’un “Kilise siyah diyorsa, beyaz gördüğüm şeyin siyah olduğunu inanacağım” diyerek Katolik teolojisine ve hiyerarşisine bağlılığını açıkça ortaya koymuştur.
Papalıkla ilişkiler konusunda onları ayrı bir konuma getiren özel itaat yemini, eğitim sistemi, teolojik, felsefi ve ahlaki yaklaşımları ile özgün veincelenmeye değer niteliktedir.
1962-1965 yıllarındaki II. Vatikan Konsili sonrasında Katolik Kilisesi'nin dünyaya açılma projesi çerçevesinde aktif rol oyna¬maları nedeniyle halen büyük etkiye sahiptirler. Cizvitlerin, Katolik Kilisesi'nin konsil sonrası dönemde uygulamaya koyduğu, sosyal adalet, inkültürasyon ve dinlerarası diyalog projelerinde aktif rol almaları bunun en önemli göstergesidir.
Cizvitler sömürge döneminde Avrupa güçlerinin işgal ettikleri topraklara misyonerlik amacıyla gitmişler ve oralarda yerel halkın dilini öğrenip onlarla birlikte yaşadıkları misyonlar oluşturmuşlardır. Özellikle Amerika kıtasındaki yerli halkların katolikleşmesinde önemli rol oynamışlardır. Sao Paulo ve Rio de Janeiro dibi bazı önemli Güney Amerika şehirlerinin kuruluşunda Cizvitlerin büyük rolü olmuştur. Kolonyalizm döneminde Çin’e bile gidip yerleşik misyonlar oluşturmuşlardır.
Cizvitlerin Türkiye’de de faaliyetleri vardır. Ülkemizdeki Fransız okulları genelde Cizvit okullarıdır. Osmanlı topraklarında ilk kurdukları okul St. Benoit’tir. Bundan başka St. Joseph, St. Michel, St. Louis, ve Notre Dame de Sion gibi okullar da açtılar.
