Masonlar.org - Harici Forumu

 

Gönderen Konu: Masonluğun Türkiye’deki Tarihçesi (Osmanlı Devleti Dönemi – Son)  (Okunma sayısı 12202 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Aralık 06, 2010, 01:38:48 ös
  • Seçkin Üye
  • Uzman Uye
  • *****
  • İleti: 7217
  • Cinsiyet: Bay



1907 yılında Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’nin bazı yüksek konseylerinin Brüksel’de yaptığı bir toplantıda, yıllar önce İstanbul’da kurulmuş ama bir gelişme gösteremeden etkinliği sona ermiş Şurayı Âliyi Osmanî’nin canlandırılmasına karar verilerek, Mısır Yüksek Konseyi’nin bunu yönlendirmesi öngörülmüştü.  Mısır Yüksek Konseyi de bu anaçla o sırada Osmanlı ordusunda İstanbul’daki bir askeri birliğin komutanı olan Prens Aziz Hasan Paşa’yı yetkilendirdi.

Meşrutiyetin kuruluşundan kısa bir süre sonra Prens Aziz Hasan Paşa, çoğu Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyelerinden 12 masonun, ritin 33. derecesine getirilmesini sağladı. Böylece Şûrayı Âliyi Osmanî 1909 yılında yeniden örgütlendi.

Kişi adları pek önemli olmayabilir ama burada Osmanlı Yüksek Şûrası’nın bu ilk üyeleri arasında kimlerin bulunduğunu saymakta yarar var: Talât Paşa, Mithat Şükrü (Bileda), Davit J. Kohen, Rıza Tevfik (Bölükbaşı), Fuat Hulûsi (Demirelli), Faik Süleyman Paşa, Doktor Mehmet Ali (Baba), Galip Paşa, Hüseyin Cahit (Yalçın) ve diğerleri…  

Bu örgütlenme sırasında Osmanlı Devleti’nde henüz Masonluğun simgesel derecelerinde çalışacak ulusal nitelikli bir büyük locanın bulunmadığını unutmayalım. Ancak Osmanlı Yüksek Şûrası, bir büyük loca yok diye simgesel derecelerdeki çalışmaları da kendi yönetimi altında yürütmek istemiyor sadece yüksek derece atölyelerinin kurulmasını öngörüyordu. Yabancı obediyanslara bağlı localar ile ilişki kurmaya da pek sıcak bakmıyordu.

[Bunun nedeni, yabancı obediyanslara bağlı olarak çalışan localardan birçoğunun aslında Masonluktan çok kendi ülkelerinin ekonomik çıkarlarını gözetme peşinde koşmaları olabilir. Nitekim Osmanlı Devleti’ndeki kapitülasyonların oluşumunda bu localardan bazılarının payı olduğu yadsınamaz.]

Yabancı obediyanslara bağlı locaların üyesi olan masonların o localardan ayrılarak doğrudan ulusal nitelikli localar kurmaları sağlandı. Böylece kurulan dört loca, onlara daha önce Mısır Büyük Locası’na bağlı olarak çalışan iki locanın katılımı ve bir de Fransa Büyük Doğusu’na bağlı olarak çalışan bir diğer locadan ayrılan kimi Türk masonların oluşturduğu bir diğer ulusal loca ile yedi loca bir araya getirildi. Bu işler hayli hızlı bir şekilde gerçekleştirildi ve Yüksek Şûra’nın kuruluşundan birkaç ay sonra Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî (Osmanlı Büyük Doğusuı) adı altında bir obediyans kuruldu.

[O tarihte Türkiye’deki Masonlukta “loca” sözcüğü değil “mahfil” sözcüğü kullanılmaktaydı. Öteden beri Fransızcadan dönüştürme olarak kullanılmakta olan diğer birçok sözcük ve terimin yerine bunların Osmanlıca karşılıkları getirilmişti. Böyle olunca, elbette burada “Niçin Mahfil-i Âzam (Büyük Loca) değil de Maşrık-ı Âzam (Büyük Doğu) teriminin kullanılmış olduğu sorgulanabilir. Ben, yararlanmış olduğum kaynakça arasında bu sorunun yanıtını göremedim. Bu yüzden yorum yapmak zorunda kalıyorum ve diyorum ki, bu örgüte sonradan katılması ya da doğrudan kurulması öngörülen diğer localardan kimilerinin Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti dışındaki bir ritin simgesel derecelerinde çalışması öngörülmüş olabilir. Ancak obediyansın bundan sonraki tarihçesinin 20 yılında böyle bir olguya rastlanmıyor. 20 yıl kadar sonra böyle bir durumla karşılaşıldığında da nasıl bir sorun çıktığına daha sonraki bir bölümde değineceğim.]

Maşrık-ı Âzam’ın kuruluşundan üç ay kadar sonra, Şûrayı Âli ile Maşrık-ı Âzam arasında bir konkordato düzenlendi. Buna göre, Şûrayı Âli Maşrık-ı Âzam’ın Osmanlı Devleti sınırları içinde Masonluğun ilk üç derecesinde yapılacak çalışmaların tek düzenli ve egemen yönetici otoritesi olduğunu kabul etti.

[Kimisine göre böylece bir yüksek konsey kendisine bağlı bir büyük loca kurmuştu ve bu Masonluğun dünya çapında genel geçerli ilkelerine aykırıydı; bir diğer deyişle bu düzensiz bir örgütlenmeydi. Kimisi de buna karşı duruyor ve kişiler örtüşmekte olsa bile bu obediyansın yüksek konseyin kurmuş olmadığını savunuyor. İçinden çıkılması pek kolay olmayan bir durum doğrusu.]

Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî, kuruluşundan kısa bir süre sonra Avrupa’daki bazı büyük loca ve büyük doğular tarafından düzenli bir mason örgütü olarak tanındı. Bunun üzerine, Osmanlı Devleti’nde daha önce yabancı obediyanslara bağlı olarak çalışan localardan bazıları, Maşrık-ı Âzam’a bağlanmaya başladı.

Cumhuriyetin ilanına kadar, gerek yeni kurulan localar gerekse başka bir obediyansa bağlı iken katılanlar ile Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî’nin loca sayısı 42’ye ulaştı.

[Ancak bu arada Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti’nin toprakları hayli daralınca, locaların sayısında da bir azalma baş göstermiş olduğu göz ardı edilmemeli. Osmanlı Devleti’nin Sevres Anlaşması felâketi gelmemiş olsaydı, belki de özellikle savaştan sonra bu ülkedeki Masonluk çok daha geniş çaplı bir örgütlenme sağlayabilirdi.]

Türkiye’deki Masonluğun bu dönemine ilişkin birkaç noktaya daha değinelim.

1917 yılında, İstanbul’da çalışan “Necat” adlı locada, kimsesiz çocukların korunmasının sağlanması amacıyla girişimlerde bulunulması önerisi ortaya atılmıştı. Bu öneri tüm localara yaygınlaştırılıp onların da desteği alınınca, “Himaye-i Etfal Cemiyeti” (Çocuk Esirgeme Kurumu) kuruldu. Bununun çok yararlı bir hizmet olduğunda birleşen masonlar, sonradan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin (Kızılay Derneği) kuruluşundan da pay aldı.

Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî, 1921 yılında İsviçre’nin Cenevre kentindeki bir uluslar arası toplantıya çağrıldı. Bu toplantı kurulması kararlaştırılan ve sonradan "AssociationMaçonnique Internationale" (A.M.I.) adını alan Uluslararası Masonluk Birliği’ne katıldı.

[Kimileri, böylece Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî’nin resmen düzensiz duruma düştüğünü ileri sürer. Çünkü bu uluslar arası örgüt,y İngiltere Birleşik büyük Locası tarafından veto edilmişti.]

Masonluğun politikanın dışında tutulmasının evrensel boyutta benimsenmiş bir kural, üstelik Masonluğun anayasasının da gereği olmasına karşın, dünyanın birçok yerinde zaman zaman görülmüş olduğu gibi, Türk Masonluğu da tarihçesi boyunca birkaç kez politikaya ya karıştırılmış ya da alet edilmiştir. Her keresinde bundan zarar görmüş, yara almıştır. Bunun ilk örneği 1918 yılında oluşmuştur.

Osmanlı Devleti’nde “İttihat ve Terakki Fırkası”, yıllardan beri Meşrutiyet rejimi çerçevesinde iktidarı elinde tutan politik parti niteliğini taşıyordu. Ona karşıt olan “Hürriyet ve İtilâf Fırkası” ise öteden beri muhalefetteydi.

1918 yılında Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî’nin üstad-ı âzam (büyük üstat) olan Rıza Tevfik (Bölükbaşı), Hürriyet ve İtilâf Fırkası’ndan yana bir gazete çıkarmaktaydı. İktidarı yıpratmak amacıyla, gazetesinde İttihat ve Terakki Fırkası’nın üyesi olan masonların adlarını yayınlamaya girişti. Özellikle Şeyhülislâm Musa Kâzım Efendi’nin “farmason” olduğunu ilan ederek, onu ağır bir dille suçladı. Kısa bir süre sonra yapılan genel seçimlerde Hürriyet ve İtilâf Fırkası iktidarı elde edince, bu yayına dayanılarak Masonluk hakkında soruşturma açıldı. Yeni hükümet, İstanbul’daki masonların yakalanması için baskın düzenlenmesine bile karar verdi. Nitekim o baskın düzenlendi de… Ancak olayın büyütülmeden örtbas edilmesi sağlandı. Bu olaydan sonra Rıza Tevfik istifa etmek zorunda kaldı.

[Bu olay, Türk Masonluğu’nun tarihçesi bakımından masonlara ders olmalı, hiç unutulmamalıydı; o tarihte üzerine sünger çekilmesine çalışılmış olmasına karşın… Ancak Türk Masonluğu’nun tarihçesindeki yerini sadece masonik yazın kapsamında “bir büyük üstadın alnındaki karaleke” olarak anıldı. Ne yazık ki Türk masonlar daha sonra da benzer yanılgılara düştü ve bu ülkedeki Masonluğu yıpratmaktan kendilerini alamadılar.]

Özetle, Masonluk, Osmanlı Devleti’ne diğer birçok Batı ülkesinden daha önce ulaşmış, yerleşmiş, gelişme ve ilerleme yolunun tutmuştu. Ancak önce Balkan Savaşı, ardından Birinci Dünya Savaşı, onun ardından Osmanlı Devleti’nin yabancı ülkelerce paylaşılması, Masonluğun da bu dönemde çok sıkıntı çekmesine neden oldu. Gerçi çoğu Batı ülkesinde olduğu gibi, monarşi bu ülkede de Masonluğun gelişmesine engel olmayabilirdi; Meşrutiyet öncesinde böyle bir engel söz konusu olduysa da bunun nedeni rejim değil, padişahın tutumuydu. Nitekim bunun benzerleri başka ülkelerde de görülmüştür. Masonluk, demokratik bir rejim ortamında çok daha rahat gelişebilirdi. Bu nedenle Türk masonlar, Osmanlı Devleti yerine Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu Masonluk bakımından da sevinçle ve coşkuyla karşıladı.


Ancak Cumhuriyet döneminin de Türkiye’deki Masonluk açısından ne denli yararlı olduğu tartışılabilir. Masonluğa karşıt olanlar, demokratik rejim ortamında, Masonluktan yana çıkan bir monarşi ya da totaliter rejime oranla çok daha rahat çalışma olanağı elde etmektedir. Böyle bir ortamda mason localarını ortadan kaldırmak isteyenler, daha güçlü olanaklar elde edebilmektedir. Nitekim izleyecek olan bölümde bunun böyle olduğunu göreceğiz.


« Son Düzenleme: Aralık 06, 2010, 02:12:39 ös Gönderen: ADAM »
ADAM OLMAK ZOR İŞ AMA BUNUN İÇİN ÇALIŞMAYA DEĞER.


Aralık 12, 2010, 08:57:09 ös
Yanıtla #1
  • Skoç Riti Masonu
  • Uzman Uye
  • *
  • İleti: 3734
  • Cinsiyet: Bay

YÜKSEK ŞURANIN VE BÜYÜK LOCANIN KURULUŞU ve 1908 - 1923 Arası

Osmanlı Devletinde Yüksek Şura’nın kuruluşu 1861 tarihidir. Tam adı; Kadim ve Makbul İskoç Riti Şûra-ı Ali-i Osmanî’dir. Kurucusu Mısır asıllı Sadrazam Sait Halim paşa’nın oğlu Prens Abdülhalim Paşa’dır. Diğer kurucuların kimliği tam olarak bilinmemektedir.

1869 yılında ABD Güney Jürisdiksiyonu tarafından kabul ve tasdik edilmiştir. Ancak Yüksek Şura, II. Meşrutiyet’e değin önemli bir etkinlik gösterememiş, bir süre sonrada dağılmakla birlikte pek çok yabancı Yüksek Şura tarafından tanınmıştır.

3 Mart 1909’da Belçika Yüksek Şuranın girişimi ve Mısır Yüksek Şuranın aracılığıyla İstanbul’da aynı isim altında yeniden kurulmuştur.

24 Haziran 1909 günü ise, Şura-ı Ali-i Osmanî resmî kuruluş tarihi olarak kabul edilir. Bu tarihli toplantıda bir Büyük Loca (Maşrık-ı Azam kurulması kararı alınır.

Şura-ı Ali-i Osmanî olarak reorganize edilen Yüksek Şura, kendisine bağlı olarak, 3 derecede çalışacak 4 sembolik Loca kurar. Vatan, Muhibban-ı Hürriyet, Şafak, Vefa. Bu 4 Locaya Mısır Büyük Locana bağlı Resne, Uhuvveti Osmanîye ile Fransız obediyansına bağlı olarak çalışmakta olan Renaissance Locandan ayrılan Masonların kurduğu İttihat ve Terakki Hakikî Muhipleri Loca da katılmıştır.

Yüksek Şura 9 Temmuz 1909 günü bir sirküler yayınlayarak, Osmanlı topraklarında çalışan Locaların delegelerini 13 Temmuz’da toplanacak Genel Kurula davet eder.

13 Temmuz 1909 Salı günü saat 10:00’da toplanan genel kurula 14 MASON katılır ve Maşrık-ı Azam-ı Osmanî (Osmanlı Büyük Doğusu kuruldu). Ancak, daha fazla Kin katılımı istenir ve bir Genel Kurul daveti daha yapılır. 1 Ağustos 1909da Genel Kurul 2. kez ve 29 Mason’un katılımıyla toplanır ve Meclis-i Mebusan Başkan vekili Mehmet Talat Sai Paşa (daha sonra sadrazamlık görevi de yapmıştır.) Türk Masonluğunun ilk Üstad-ı Azam’ı olarak seçilir.

1 Kasım 1909’da Yüksek Şura ile Büyük Loca arasında konkordato imzalanır ve iki kuruluş arasındaki ilişkiler düzenlenir. [kendi yorumlarımı fazlaca katmak istemiyorum. Ama bu konkordato ile ilgili bir şeyler söylemeliyim. Bu belge aslında düzensizliğin apaçık bir delilidir. Örneğin Konkordato’nun ikinci maddesine göre Maşrık-ı Azam, Şurayı Alinin İskoç Ritinin tüm dereceleri üstünde tek egemen olduğunu tanımakta, ilk üç derece üzerindeki yetkisinin de Şurayı Aliden kaynaklı olduğunu kabul etmektedir. 3. Madde de Şurayı Ali’nin Maşrıkı Azama ilk üç derece ile ilgili olarak yetkiyi bahşettiği belirtilir.]

1909dan 1923e dek Anadolu’da, Sivas, Malatya, Elazığ, Bursa, Gaziantep, Manisa illeri de dahil olmak üzere değişik illerde 40 Loca kurulmuş, ulusal kurtuluş savaşı döeminde bazı Localar kapanmış ve kimi Localar ise daha sonra Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında kalmıştır. 1923’teki Loca sayısı 8’dir, üye sayısı ise 2000 civarındadır.

1918’de İttihat Terakki’nin yıkılışı ile Partinin bir yan kuruluşu gibi algılanan Masonluğa saldırılar artmış ve iktidarın el değiştirmesinden sonra Hürriyet İtilafçılar tarafından Localardaki İttihat Terakkicilerle mücadeleye girişilmiş, Masonluğu kendi amaçlarına kullanmak istemişlerdir. Türk Masonluğunun politik çekişme ve ihtiraslara alet edilme girişimi ne yazık ki bu dönemde Türk Masonluğunu yıpratmıştır.

Osmanlı döneminde Masonların toplumsal hayatta aktif rol aldıklarını ve bir çok örgütlenmenin de ana unsuru oldukları dikkat çekmektedir. Hilali Ahmer, Himayeyi Etfal gibi bugün de varlık ve etkinliğini sürdüren kuruluşlar Masonlar tarafından topluma kazandırılmıştır.


Eylül 07, 2014, 11:13:40 ös
Yanıtla #2
  • Ziyaretçi

1918’de İttihat Terakki’nin yıkılışı ile Partinin bir yan kuruluşu gibi algılanan Masonluğa saldırılar artmış ve iktidarın el değiştirmesinden sonra Hürriyet İtilafçılar tarafından Localardaki İttihat Terakkicilerle mücadeleye girişilmiş, Masonluğu kendi amaçlarına kullanmak istemişlerdir. Türk Masonluğunun politik çekişme ve ihtiraslara alet edilme girişimi ne yazık ki bu dönemde Türk Masonluğunu yıpratmıştır.

Bunu yukardan Alıntı yaparak bir kaç sorum olacak ;

1 - 40 adet loca varken ve bunların bir kısmı Anadolu da iken neden günümüzde bu  gerileme dönemi atlatılamamış,

2 - Türkiye de anti masonluk (1918 den ) itibaren mi yaygınlaşmış

Bu konuyu Genel olarak nasıl özetleye bilirsiniz ?
« Son Düzenleme: Eylül 07, 2014, 11:56:59 ös Gönderen: RaasielX »


Eylül 09, 2014, 10:31:51 öö
Yanıtla #3
  • Seçkin Üye
  • Uzman Uye
  • *****
  • İleti: 7217
  • Cinsiyet: Bay

Buradaki sorulara şöyle yanıt verelim:

1- Bundan yüz yıl önce gerek İstanbul'da gerek Anadolu'da, o günün koşulları altında birçok locanın bulunuşunun iki nedeni vardır:
a) Bu localardan birçoğu yabancı büyük localara bağlı hatta bir bölümü Kapitülasyonist nitelikli localardır. Bunların kapatılışı ya da millileştirilişi, sonradan Cumhuriyet döneminde Türkiye Büyük Locası'nın AMI kısa adlı Uluslarlarası Mason Birliği'ne katılmasıyla biraz uzunca bir süre içinde gerçekleşebilmiştir.
b) Bugünün koşullarında bir locanın "loca" sayılması için aranan koşullar, o günlerde çok daha basit ya da hafif olarak geçirilmiştir. Örneğin o tarihlerde bir locanın var olabilmesi için gerekli olan asgari 7 mason, yeterli sayılabilirdi; günümüzde bu asgari koşul ancak pek ender bir durumda ve henüz hiçbir locanın bulunmadığı bir yerde geçici olarak kabul edilebilmektedir.

2- Türkiye'nin coğrafyasında antimasonluk ya da Masonluğa karşıtlık, çok daha önceki tarihlerden beri vardır. Ancak Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyıl öncesindeki antimasonluk ile 19. yüzyıldaki -özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında 2. Abdülhamit döneminde- farklı gerekçelerle yapılmıştır. 1980-1918 yılları arasındaki gerekçeler farklıdır; bu dönemde işin içine yerel politika girmiştir. 1918 ya da 1921 yılı sonrasındaki girişimler başka bir boyut kazanır. 1948 yılından sonra çok daha başkadır. Bunların hepsini kendi dönemlerindeki ülkenin sosyoekonomik-politik konjünktürü göz önünde tutularak değerlendirmek gerekir.

Madem özet istendi; işin özeti ancak bu kadar. 
ADAM OLMAK ZOR İŞ AMA BUNUN İÇİN ÇALIŞMAYA DEĞER.


Ocak 26, 2016, 08:42:00 ös
Yanıtla #4
  • Orta Dereceli Uye
  • **
  • İleti: 225
  • Cinsiyet: Bay

ilginç bilgiler gerçekten ,yazı için teşekkürler sayın ADAM...
ben hallettim onu..geri kalanınıda akşam halletcem...


 

Benzer Konular

  Konu / Başlatan Yanıt Son Gönderilen:
10 Yanıt
9958 Gösterim
Son Gönderilen: Aralık 07, 2009, 04:59:51 ös
Gönderen: erdal
5 Yanıt
8690 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 29, 2010, 07:45:02 ös
Gönderen: ozkann
4 Yanıt
19596 Gösterim
Son Gönderilen: Aralık 05, 2010, 12:07:04 ös
Gönderen: ADAM
12 Yanıt
19765 Gösterim
Son Gönderilen: Temmuz 19, 2015, 07:37:38 öö
Gönderen: ADAM
0 Yanıt
4978 Gösterim
Son Gönderilen: Aralık 19, 2010, 11:21:03 öö
Gönderen: ADAM
0 Yanıt
5000 Gösterim
Son Gönderilen: Aralık 21, 2010, 05:19:39 ös
Gönderen: ADAM
0 Yanıt
7813 Gösterim
Son Gönderilen: Aralık 24, 2010, 02:48:12 ös
Gönderen: ADAM
1 Yanıt
7171 Gösterim
Son Gönderilen: Ocak 12, 2011, 12:25:49 ös
Gönderen: Genius Loci
9 Yanıt
15686 Gösterim
Son Gönderilen: Ocak 30, 2011, 08:53:27 ös
Gönderen: Mustafa Kemal
0 Yanıt
3374 Gösterim
Son Gönderilen: Ekim 22, 2015, 08:50:54 ös
Gönderen: GOASISG