ABRAHAM ISAAC KOOK

[shemuel]

Yehuda Alkalay ve Zevi Hirsch Kalisher gibi dini Siyonistleri takip den Abraham Isaac Kook, Filistin’de bir Yahudi devletinin kurulmasını öngören Maşiahi kurtuluş kavramını ortaya çıkarır. Bu düşünce on dokuzuncu yüzyılın sonunda ortaya çıkan Hovevei Zion’un ( Sion’u Sevenler) dini kanadının düşüncelerinden etkilenir. Samuel Mohilewer, Yitshak Yaakov Reines ve Jehiel Michael Pines gibi önde gelen düşünürler , Kook’un Yahudi milliyetçiliği düşüncelerinin yolunu açar. Yazılarında Eretz Yisrael’in merkeziliği ile Yahudi’lerin eski anavatanların yeniden yerleşme umudunu ilk kez sistematik olarak birleştirme girişimleri bulunur.

1865’te Grevia Latvia’da doğan Kook, geleneksel Ortodoks eğitimi alır. Ancak çok küçük yaşında Talmud çalışmalarını Tora, İbranice, Yahudi ve dünya felsefesi ile mistisizm çalışmalarıyla besler. 1888’de Zaumel hahamı, yedi sene sonra da Bausk hahamı olur. 1904’te Yafa’da hahamlık görevi yapacağı Filistin’e gider. Bu dönemde bir çok eser kaleme alır ve Yahudi cemaatinde önemli bir konuma gelir. 1914’te Avrupa’ya yolculuk yapar ve Birinci Dünya Savaşı çıktığında İsviçre’de kalır. 1916’dan 1919’a Londra’da haham olarak görev yapar , Filistin’ e döndükten sonra Yeruşalayim’de Aşkenaz Yahudilerinin hahambaşısı olur. 1921’de yeni haham mahkemesinin Aşkenaz başkanı olur ve görev zamanla onun Filistin’in Aşkenaz hahamı olmasını sağlar. Bu görevine 1935’te ölene kadar devam eder.

Yahudi devletini güvence altına almak için pratik eylemi esas alan Seküler Sionistlerden farklı olarak, Kook dini Maşiah bekleyişini , modern Sionizmin beklentileriyle bir araya getirme girişiminde bulunur. Kook’a göre, İsrael Yahudi inancının temelidir ve Yahudi dini bilincinin vazgeçilmez bir öğesidir. Yine de Yahudi tarihi boyunca , Maşiah inancı hiç bir zaman aktif olarak yeniden yerleşim fikriyle paralel ilerlememiştir. Sürgünden geri dönmekle ilgili dini beklenti ile bir çok Yahudinin hala Diasporada yaşama isteği, İsrael’in Yahudiler için önemi hakkındaki kafa karışıklığını gözler önüne serer. Dolayısıyla Kutsal topraklara dönüşteki Maşiah inancı ile tarih boyunca Yahudiler’in çoğunun sürgünde yaşaması arasında ciddi bir çelişki vardır.

Kook’a göre, Yahudi, varoluşunun kalbindeki bu çelişkiyle yüzleşmeli ve bunu çözüme kavuşturmalıdır. İsrael toprakları Yahudi insanların ruhundan ayrı bir şey değildir. İsrael sadece yaşamı güvence altına alan basit bir milli öğe değildir. Eretz Yisrael milliyet olmanın özünün bir parçasıdır. ( Hertzberg, 1969,419). Yahudilerin, tarihi topraklarından ayrılmış olması esas bir zorluktur. Kook , Diasporadaki Yahudilerin bütün mitsvaları (emirleri) yerine getirebileceklerini ve dindar Yahudiler olarak yaşayabileceklerini öne sürer. Ama Eretz Yisael’in dışında yaşadıklarından , Yahudi hayatının çok ciddi bir parçası hayatlarından eksiktir.

Diasporada yaşamak insanı kutsal olmayana yönlendirirken , Filistin’ e yerleşmek manevi olarak yüksek bir hayat yaşamak mümkündür. Zion’a dönüş esas bir Yahudi varoluşu için mecburidir:

“Bir Yahudi , diasporada kendi fikirlerine, duygularına ve yaratıcılığına , Eretz Yisrael’deki kadar kendini adayamaz. Kutsal olanın Vahiyleri, hangi mertebede olursa olsun Eretz Yisrael’de en saf şeklindedir. Buranın dışında saf olmayan öğelerden etkilenir.... Kutsal Topraklar’da insanın hayal gücü akıcı ve temizdir, ilahi vayhi almaya yeteneklidir. Hayatında peygamberlik idealinin gerçek anlamını ifade edebilir ve hayatı Kutsal ruh ile aydınlanabilir. Yabancı topraklarda hayal gücü soluk, bulutlu ve karanlıktır. İlahi ışığın akacağı bir kap olmaktan uzaktır.” ( 420-1).

Böyle bir inanç, diasporadaki dindar Yahudileri harekete geçirseydi, Yahudi halkının tarihi çok farklı olurdu. Sürgünde yaşamak, dini prensiplere yapılan bir ihanet olarak görülürdü. Şimdi Sionizm Yahudi hayatında aktif bir güç haline gelmişti ama Yahudi kimliğin doğasını yeniden gözden geçirmek gerekliydi. Kook’a göre millet ,Tora ve toprak birbirleriyle ayrılmaz biçimde bağlıydı. On dokuzuncu yüzyılda yaşayan dini reformcularının savunduğu gibi, Yahudiliğin Kutsal topraklardan ayrı tutulabileceğini savunmak bir hataydı. Tam tersine, Sion’a dönmek inancın temelidir. Aslolan günlük hayattan ayrılmış göklerdeki bir Yeruşalayim kavramı değil, Yahudi varlığını bu dünyada dile getirmektir. Bu nedenle Kook şöyle der: “Yahudiliğin diasporada geçerli olarak kuvvetlendirilişi ancak Eretz Yisrael’e bağlılık yoluyla gerçekleşebilir. Kutsal Toraklara geri dönüş umudu Yahudiliğin özel doğasının sürekli bir kaynağıdır” ( 41).

Kook Kutsal topraklara böyle bir bağlılığın modern dünyadaki Yahudiliğin odağı olması gerektiğini ileri sürer. Filistin’e gelen seküler öncüler geleneksel Yahudilikten çok ayrı bir takım ideolojik esaslar ile motive olmasına rağmen eylemleri Tanrı’nın seçilmiş halkı için belirlediği büyük planda kendini gösterir. Dolayısıyla bu öncüler, fark etmeden Maşiah’ın gelişi için katkıda bulunmuşlar ancak yaptıkları işin önemini yeterince görememişlerdir. Aslında Tanrı’nın amacına hizmet etmişlerdir. Kook şöyle yazar:

“Şu andaki ulusal uyanışın bir çok taraftarı kendilerini seküler kabul ediyor. Eğer Yahudi seküler milliyetçiliği gerçekten düşünülebilirse, o zaman kurtuluşa hiç bir zaman ulaşamayacak kadar aşağı düşme tehlikesiyle karşı karşıya kalırız. Ancak Yahudi milliyetçiliği bir kendini kandırma biçimidir. İsrael’in ruhu Tanrı’nın ruhuna o kadar yakındır ki , bir Yahudi milliyetçisi , niyeti ne kadar seküler olursa olsun kendisine rağmen İlahi Olanı onaylar. Bir bireyi kendini sonsuz hayatla ilişkilendiren bağlardan ayırır. Ama İsrael ulusu, bir bütün olarak bunu yapamaz. Ulusun sahip olduğu tüm ortak değerler – toprak, dil, tarh, ve adetler- Tanrı’nın ruhunun dolacağı kaplardır “ (430).

Bu gözlemler Kook’un, Filistin’de Yahudi bir yerleşim kurmak için kendilerini feda eden seküler sionistlerin çabalarının da aslında ilahi bir kıvılcım olduğunu düşünmesini sağlar. Bu öncüler tanrısız değildir, Tanrı’nın hizmetkarlarıdır. İlahi misyonlarından habersiz olarak Tanrı’nın Krallığını yeniden kurmaya yardımcı olmaktadırlar.Kook, Dini Sionizmin bu çabaların öenmini fark etmesit gerektiğini belirir ve sekülerleri işlerinin gerçek özelliği hakkında eğitmesi gerektiğini düşünür:

“Onlarla olan tartışmamız sadece onara hatalarını göstermeli, ve İsrael’in birliğini bölecek her türlü hareketin başarısızlığa uğrayacağını kanıtlamaktır. Bu gerçek ortaya çıkarıldığında bize karşı çıkanlar en sonunda boşa çaba sarf ettiklerini fark edeceklerdir. Ortadan kaldırmaya çalıştıkları değerler elbette varolur, ancak çarpıtılmış ve bozulmuş olarak ayakta kalır.” ( 426).

Kook’a göre, İsael’in kurtuluşu bütün insanlığı ilgilendiren büyük bir sürecin parçasıdır. Yahudi insanların kurtuluşu sadece öreli öneme sahip bir olay değil, bütün dünyanın düzenlenmesi ile ilgili bir drumdur ( tikkun olam). Eski anavatanlarında Yahudi ulusunun yeniden doğmasıyla tüm insanlık özgürleşecektir.İsrael’in yaratılmasındaki gerçek budur. :

“Ruhumuzun yeniden doğuşuyla dünyadaki tüm medeniyetler yenilecektir. Tüm tartışmalar sona erecek ve yeniden doğuşumuz hayatın bu taze doğuşun neşesiyle aydınlanmasını sağlayacaktır. Bütün dindar Yahudiler temiz olmayan her şeyi bertaraf edecek kutsal ışıkların pırıltısını birleştirecek , İsrael’in refahı içinde tüm insanlığın hazır olmasını sağlayacaklardır. Avraam’ın dünyadaki tüm uluslara verdiği duanın aktif gücü açığa çıkacak ve bu, Eretz Yisrael’de yenilenen yaratıcılığımızın temelini oluşturacak.” (423).

Böyle küresel bir değişimi öngören bir görüş tamamen, Maşiah’ın gelişinin insanlık tarihini sona erdireceğine inana eski Yahudi yazarların fikridir. Ancak Kook’e göre, Yahudi devletinin yeniden kurulması –Yahudiliği reddedenler tarafından bile olsa- evrensel kurtuluşun çok önemli bir parçasıdır.



Referanslar/ Kook’un Önemli Yazıları

Arthur Hertzberg, The Zionist İdea: A Historical Analysis and Reader, New York, 1969


Daha Fazla Bilgi İçin:

S.H. Bergman, Faith and Reason, New York, 1963

I.Epstein, Abraham Yitshak Kook: His Life and Times, 1951

L Jung, Guardians of our Heritage, 1724-1953,New York, 1958

N. Rotenstreich, Jewish Philoshopy in Modern Times, New York, 1968