Masonlukta Dul Kesesi / Hasenat Kesesi

[Risus]

Masonlukta ''Dul Kesesi'' Nedir?


''Payına düşenden memnun olan her kişi zengindir.''


Masonluğun ne olduğunu bilmeyenlerin sıkça gündeme getirdikleri konulardan biri de ''dul kesesi''dir.


Dul kesesi Operatif Masonluğun çok eski zamanlarından kalma bir geleneği olup günümüzde uygulama şekli, eskiye nazaran değişmiş bulunmaktadır.

 
15.asırda Operatif Mason Localarının nasıl yönetildiklerine dair belgelerden anlaşıldığı üzere günümüzde uygulanan 3 derece yerine 2 dereceli bir sistem yürürlükteydi. Bu uygulama belki de daha eski tarihlerde de böyleydi ama elimizde mevcut en eski geçerli belgeler 15. asırdan kalma olduklarından en azından bu tarihte uygulananlar bilgi olarak aktarılabilmektedir. O tarihte meslek localarına üyeler ''çırak'' derecesinde girerler, belli bir hizmet ve olgunlaşma döneminden sonra da ''kalfa'' derecesini alırlardı. Locayı yöneten başkan ise ömür boyu Üstat sıfatını taşımaktaydı. Kalfa dereceli bir masonun üstat olabilmesi için, ya loca üstadının ölümü halinde üyesi bulunduğu locanın üstatlığına seçilmesi suretiyle olurdu veya yeni kurulan bir locayı yönetmeye memur edilmesiyle gerçekleşiyordu. Görüldüğü üzere, locayı yönetmekle görevli üstadın ömür boyu seçilmiş olması, Üstadın loca üzerindeki mutlak hakimiyetini göstermektedir. Ancak üstadın hakları yanı sıra sorumlulukları da vardı. Özellikle genç yaşta hayatını kaybetmiş üyelerin eş ve çocukların geçim ihtiyaçlarının temini loca üstadının sorumluluğundaydı. İşte bu sorumluluğun aşılabilmesi amacıyla ''dul kesesi'' fonu yaratılmıştır. Buna göre: genelde ayda bir yapılan toplantıların sonunda üyelerden biri boş bir torbayı diğer üyelerin önünden geçirir, herkes de gönlünden kopan bir parayı miktarını belli etmeden torbaya atardı. Toplanan bu para, torbasıyla Loca Üstadına verilir, o da ihtiyaç sahiplerine gereken yardımı kendi vicdani kıstasları içinde yapardı. Loca Üstadının bu paraların miktarı ve nasıl harcandığı konusunda hiç kimseye hesap verme durumu da yoktu.



Geçmiş zamanlarda tamamen ekonomik bir işlevi olan ''dul kesesi'', modern zamanların Spekülatif Masonluk döneminde ekonomik olmaktan ziyade sembolik bir amaca yönelmiştir. Günümüzde artık, dul kalmış eş ve çocuklarının yaşamında Mason Localarının yüklendikleri sorumluluklar Operatif dönemlere oranla çok düşük boyutlarda kalmaktadır. Çünkü Spekülatif Masonluk mesleki bir örgütlenmeden çok entelektüel hedefleri olan bir örgütlenmedir. Nitekim Fransızca bir terim olan ''tronc de la veuve=dul kesesi'' ibaresi, 1950 yılından itibaren ''hasenat kesesi'' olarak tercüme edilmesi tercih edilmiştir. Arapça kökenli olup ''hayırlı bir iş'' anlamını taşımaktadır. Günümüz Masonik terminolojide ''dul kesesi''nden ziyade ''hasenat kesesi'' terimi kullanılmaktadır. Loca toplantıları sonunda hasenat kesesi yine bir kardeş tarafından diğer kardeşlerin önünden geçirilir, isteyen de sembolik boyutta bir yardımı bu keseye atar. Bu torbaya yardım parası atıldığı gibi, dileyen kardeşlerin torbanın içinden ihtiyaçları kadar almaları da serbesttir. Yılda ortalama 20 toplantı yapan Mason localarının başkanları, toplanan bu parayı bir hayır işinde ve genelde bir üniversite talebesine burs olarak kullanmakta ve çoğu zaman girilen taahhüdün yerine getirilmesi için cebinden cüzi miktarda para koyma mecburiyetinde kaldığı da bilinmektedir. Hal böylesine masum iken, bazı yazarların dul kesesinde toplanan paraların miktarlarını kitaplarında öylesine abartmakta ve öylesine dramatik faaliyetlere çekmektedirler ki bunları okuyan masonlar çoğu zaman hayretler içinde kalmaktadır. Bu yayınlarda masonların gerçekten üzücü buldukları, konu hakkında bilgisi olmayanların, sırf heyecan yaratma ve maddi gelir sağlama uğruna böylesine yanlış bilgilerin okurlara sorumsuzca aktarılması olayıdır.


Dul kesesinin masonlukta asıl önemi, üyelerine verdiği sembolik mesajdır. Dul kesesine atılan paranın miktarı gizli ve sadece parayı alan tarafından bilindiğinden, yardımda bulunan kimse ancak vicdanen tatmin olabilmektedir. Yardımı alan kimse işe müştereken toplanan bu paranın kimden geldiğini çoğu zaman bilmediğinden kendini daha rahat hissetmektedir. Netice olarak masonluğun ''dul kesesi'' sembolünden üyelerine vermek istediği mesaj, bir yardım yapılırken verenin mağrur, alanın mağdur edilmemesi prensibinin benimsenmesine yöneliktir.


Mustafa Besimzade