Francesco Petrarca

[Melina]

20 Temmuz 1304 - 18/19 Temmuz 1374, döneminin en büyük bilgini sayılan İtalyan hümanist ve şairidir.
 
Petrarca, 20 Temmuz 1304'te, Arezzo'da dünyaya gelir. Babası Noter Petracco di Parenzo; annesi Eletta Canigiani'dir.

Petrarca, dönemin seçkin hocalarından Convenevole da Prato'dan dilbilgisi dersleri alır. Bu arada erkek kardeşi Gherardo dünyaya gelmiştir (1307). Petrarca, 1316'da Montpellier Üniversitesi'nde hukuk öğrenimine başlar, ama klasik kültüre olan ilgisi çok daha yoğundur. Hukuk öğrenimini tamamlamak için 1320'de gittiği Bologna'dan, babasının 1326'da ölümü üzerine, bir daha dönmemek üzere ayrılıp Avignon'a gider. Kardinal Giovanni Colonna'nın özel din görevlisi olarak çalışmaya başlar (1330); bu görevi 1347-1348 yılına dek sürmüş olduğu düşünülmektedir. 1333'de Fransa, Flandre, Brabant ve Rheinland'ı kapsayan bir Kuzey Avrupa yolculuğuna çıkar. Aralık 1336'da Colonna ailesinin konuğu olarak Roma'ya ilk yolculuğunu yapar. 1337'de Vaucluse'de, evlilik dışı bir ilişkiden ilk oğlu Giovanni dünyaya gelir. De Viris Illustribus'u (Ünlü Erkekler) yazmaya başlar. 1338-1339 yıllarında Africa adlı epik şiirine başlar. Triumphi'yi (Utku Şiirleri) yazma fikri bu dönemde oluşur ve yapıtın "Aşkın Utkusu" bölümünü yazmaya başlar.
 
1340'da hem Paris Üniversitesi, hem Roma Senatosu Petrarca'ya şairlik tacını önerir. Sanatçı, Roma'yı seçer. 1341'de Napoli'ye gider, Kral Roberto'nun huzurunda üç gün süren bir sınavdan geçer ve 8 Nisan günü gösterişli bir törenle başşairlik tacını giyer. 1341-1342 yıllarında Africa'nın ilk taslağını bitirir; Utku Şiirleri'ne devam eder. 1342'nin Şubat ya da Mart ayında Provence'a gitmek üzere yola çıkar. 1342-1343'de Vaucluse ve Avignon'da yaşar. Canzoniere'nin ilk biçimini hazırlar. Kızı Francesca dünyaya gelir. Secretum Meum'un (İç Dünyam) ilk biçimini yazar. Rerum Memorandarum Libri'ye (Unutulmaz Şeyler) başlar.
 
Vaucluse'de yaşadığı 1346-1347 yıllarında De Vita Solitaria'yı (Yalnız Yaşam) yazar. Bucolicum Carmen'in (Çoban Şiirleri) bazı eklogalarını kaleme alır. 1347'de kardeşi Gherardo'yu Montrieux'de ziyaretinin ardından De Otio Religioso'yu (Dinsel Huzur) yazar. Cola di Rienzo'nun Roma Cumhuriyeti'ni yeniden canlandırma girişimine destek vermek için Roma'ya doğru yola çıkar; girişimin başarısızlıkla sonuçlandığını öğrenince (Aralık 1347), Cenova'da kalır, oradan Verona'ya doğru yola çıkar. Kara Veba'nın hüküm sürdüğü 1348 yılının Ocak ayında Verona'dadır. Mart ayında Parma'ya döner. 19 Mayıs'ta, Laura'nın ve aralarında Kardinal Colonna'nın da bulunduğu pek çok dostunun ve koruyucusunun ölüm haberini alır. Veba ve birçok dostunu yitirmesi, onu "Ölümün Utkusu"nu yazmaya yönlendirir. 1350 yılında, Padova'da kısaca Familiares olarak bilinen Rerum Familiarium Libri (Bildik Olaylara İlişkin Mektuplar) derlemesinin ilk mektubunu yazar. Floransa'da Giovanni Boccaccio'yla tanışır; ömür boyu sürecek olan bir dostluğun başlangıcıdır bu. 1351'de Vaucluse'e gelir; De Viris Illustribus ile Canzoniere üzerindeki çalışmalarını sürdürür. Papa sekreterliği görevini geri çevirir ve Avignon'daki papalık merkezine karşı olduğunu vurgular. Liber Sine Nomine (Adsız Kitap) başlıklı mektup derlemesine başlar. 1352'de Familiares derlemesiyle uğraşır; De Viris Illustribus ve Utku Şiirleri üzerinde çalışır. Papa VI. Clemens'in ölümü üzerine papa seçilen VI. Innocentius'un düşmanca tutumu yüzünden, Avignon'dan ayrılmaya hazırlanır.
 
Petrarca 1353'te İtalya'ya gelir; artık Provence'a dönmeyecektir. 1354'te De Remediis Utriusque Fortune'yi (İyi ve Kötü Talihe Karşı Çareler) yazmaya başlar. Sonbaharda Bohemya Kralı Karl İtalya'ya bir sefer düzenleyerek Roma'da Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu tacını giyer. Petrarca, Aralık ayında Mantova'da Karl'la tanışır. 1356'da görevli olarak Karl'ın sarayında kalır. Ağustosun sonuna doğru Milano'ya döner. Canzoniere'nin üçüncü düzenlemesi üzerinde çalışmaya başlar. 1357'de Utku Şiirleri'ni gözden geçirir; Bucolicum Carmen ve De Otio Religioso üzerinde çalışır. 1358'de Canzoniere'nin üçüncü düzenlemesini bitirir. Secretum Meum'u gözden geçirir. Canzoniere'nin yeni, dördüncü düzenlemesi üzerinde çalışmaya başlar. 1361'de oğlu Giovanni'nin vebadan öldüğünü öğrenir. Güz boyunca Familiares'i gözden geçirir ve Rerum Senilium Libri'ye (Yaşlılık Mektupları) başlar. Eylül 1362'de Venedik'e taşınır. Dükler Sarayı'ndan biraz uzaktaki bir ev karşılığında, ölümünden sonra kütüphanesini olduğu gibi Venedik Cumhuriyeti'ne bırakmayı taahhüt eder. Canzoniere'nin dördüncü düzenlemesini bitirir. Yazdan önce kızı Francesca evlenir. 1363'te Giovanni Boccaccio'yu Venedik'teki evinde ağırlar. "Ünün Utkusu" üzerinde çalışır. 1366'da De Remediis'i bitirir. Familiares'e son biçimini verir. Canzoniere'nin beşinci ve daha kapsamlı bir düzenlemesine başlar. Yıl sonuna doğru Venedik'e döner. Mart 1367'nin sonunda Padova'ya gider; sonra Venedik'e döner, daha sonra yeniden Pavia'ya doğru yola çıkar. Yolculuğu sırasında, en başarılı polemiğini yazar: De Sui Ipsius et Multorum Ignorantia (Kendisinin ve Başka Birçoklarının Bilgisizliği Üzerine). 1370 yılının Mart ayında Arquà'daki yeni evine taşınır. 4 Nisan'da vasiyetnamesini yazar; papanın daveti üzerine Roma'ya giderken, Ferrara'da rahatsızlanıp Padova'ya dönmek zorunda kalır. 1370-1372'de "Posteritati" ("Gelecek Kuşaklara") mektubunu yazar; bu mektubunda 1351'e kadarki yaşamöyküsünü anlatır. 1373-1374'de Canzoniere'nin yeni bir nüshasını -sekizinci- hazırlar. 1375'de Canzoniere'nin dokuzuncu ve son biçimi üzerinde çalışır. "Edebiliğin Utkusu"nu yazar. 18 Temmuz günü, Arquà'daki evinde ölür. Kendi arzusuna uyularak, Arquà bölge kilisesine gömülür.
 
Petrarca ve Laura
 
Gerek Canzoniere, gerek Utku Şiirleri Laura'ya olan sevgiyi dile getirir. Tarihi kimliği hakkında hemen hiçbir şey bilinmeyen, hatta var olup olmadığı bile tartışma konusu olan Laura, her durumda, Petrarca şiirinin en önemli kişilerinden / imgelerinden biridir.
Petrarca, Vergilius kitabının kenarına düştüğü bir notta Laura'yla karşılaşmasını şöyle anlatır:
 
Erdemleriyle seçkin ve dizelerimle çoktan üne kavuşmuş olan Laura'yla ilk kez gençliğimde karşılaştım, 1327 yılının 6 Nisan günü, Avignon'daki St. Clare Kilisesi'nde, sabah ayini sırasında; aynı şehirde, gene 6 Nisan günü, gene aynı saatte, ama bu kez 1348 yılında, yaşam ışığı gün ışığından çekildi, ben, rastlantı sonucu, yazgımdan habersiz, Verona'dayken. Üzücü haber Parma'da ulaştı bana, aynı yılın 19 Mayıs sabahı, Ludovico'nun gönderdiği bir mektupla. Erden ve güzel bedeni, öldüğü günün akşamı Fransiskenlerin kilisesinde defnedilmiş. Seneca'nın Scipio Africanus için söylediği gibi, onun ruhunun, geldiği yere, Cennet'e geri döndüğünden eminim.
 
İtalyanca Yapıtları
 
-Rerum Vulgarium Fragmenta ya da Rime Sparse ya da Canzoniere (Canzoniere ya da Dîvan)

-Triumphi ya da I Trionfi (Utku Şiirleri)

Başlıca Latince Yapıtları
 
Koşuk

-Africa
 -Bucolicum Carmen (Çoban Şiirleri)
-Epistole Metrice (Koşuk Mektuplar)
-Psalmi Penitentiales (Tövbe Mezmurları)


Düzyazı
 
-De Viris Illustribus (Ünlü Kişiler Üzerine)
-Rerum Memorandarum Libri (Unutulmaz Şeyler)
-Itinerarium ad Sepulcrum Domini (İsa'nın Mezarına Yolculuk)
-Secretum Meum (İç Dünyam)
-De Vita Solitaria (Yalnız Yaşam)
-De Otio Religioso (Dinsel Huzur)
-De Remediis Utriusque Fortune (İyi ve Kötü Talihe Karşı Çareler)
-De Sui Ipsius et Multorum Ignorantia (Kendisinin ve Başkalarının Bilgisizliği Üzerine)

Mektup
 
-Rerum Familiarium Libri (Bildik Olaylara İlişkin Mektuplar)
-Rerum Senilium Libri (Yaşlılık Mektupları)
-Liber Sine Nomine (Adsız Kitap)

wikipedia.org

Sone CXXXVIII
 
Laura’nın karşı olmasına karşın şair onu sevmekten vazgeçmez ve onun için ağlar
 
Aşk beni güzel ve acımasız kollar arasında buldu,
 öldürüyorlar beni haksız yere, acı duyacak olursam eğer
 katlanır ikiye duyduğum işkence: seçerek her zamanki gibi
 daha iyiyi: severek ölmek ve susmayı yeğliyorum;
 ateşe verebilir çünkü bu Kadın Ren nehrini en kalın
 buz tabakasıyla kaplıyken gözleriyle ve yerler bir eder dağı taşı,
 ve güzel olduğu kadar kibirli olan kadın
 hoşlanamaz bir başkasının, kendisinden hoşlanmasından.
 
Koparamadım tüm uğraşlarıma karşın bir parça elmastan,
 Ondandır katılığı yüreğinin; geri kalan kısmı bedeninin mermerdir,
 
Göğsü kalkıp iner, soluk alıp verirken.
 küçümsesin beni, umurumda değil, küçümseyeceği kadar;
 assın suratını istediği gibi, söküp alamaz benden umutlarımı
 ve benim içtenlikli iççekişlerimi.
 
Sone CXXXIX
 
Geri çevrilen aşkına karşın, şair onu sevmeyi sürdürür.

Ey kıskançlık, erdem düşmanı, gidersin isteyerek
 güzel ilkelere karşı, girersin o daracık yoldan,
 öylesine suskun ve güzel göğsüne
 ve sokarsın onu olduğundan farklı bir konuma.
 
Kökünden söküp aldın sağlığımı; çok mutlu bir
 aşık gibi gösterdin beni ona; eldeğmemiş,
 alçakgönüllü yakarışlarımı kabullenmişti bir zamanlar,
 şimdi, nefret edip, yadsıyor galiba.
 
Sert ve kaba davranışlarıyla iyiliğime ağlayıp,
 ağladığımda gülse de, gene de
 değiştiremez bir tekini düşüncelerimin.
 
Günde bin kere beni öldürse de sevmemek elde değil onu,
 ondan umar beklememek,
 korkutsa da çünkü o Kadın beni, Aşk umut veriyor bana.
 
Sone CXL
 
Laura’da tatlılık ve acı bulur. Üzülür ama Aşk’ın başka bir meyve vermediğini bilir.

Bakarken dingin güneşine hayran hayran gözlerinin
 bilirim, oradadır, benimkileri renkten renge sokanın,
 ıslatanın, kopar yüreğimden yorgun ruhum uzaklaşır,
 sığınmak ister koynuna, adına cennet dediği toprağının;
 acı ve tatlılıkla dolu olduğunu görür bulunduğu yerin,
 ve dünyadaki herşeyin bir örümcek ağına benzediğini,
 yakınır bunun için kendi kendisinden ve Aşk’tan: Niçin
 böylesine etkin mahmuzları var, niçin frenleri böylesine keskin.
 
Birbiriyle çelişkili, birbirinden kopmayacak bu iki uçtan ötürü
kalakalmıştır bazen sıcak mı sıcak, bazen buza dönmüş
beklentileriyle; bazen mahzun, bazen mutlu mu mutlu.
 
Ne ki, düşüncelerin çoğu hüzünlü, azı neşeli ve çoğu kez
pişmanlık içindedir bu yürekli girişiminden ötürü,
böylesi bir meyve ancak böylesi bir kökten doğarmış.


Şiirlerin devamına anlamak.com sitesinden ulaşılabilir.
http://www.anlamak.com/divan-francesco-petrarca.html