Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’nin incelerken, ilginç bir şey dikkatimi çekmişti: Orta Çağ sonlarına doğru bugünkü Almanya’nın batısında oluşmuş ve sonra diğer ülkelere de yayılmış Sankt (Saint) Vehme adlı bir örgüt.
Almancada eskiden kullanılan “vehme” sözcüğü, sözlük anlamı bakımından “şiddetliler” demek… Sankt (Kutsal) Vehme örgütü, 11. ya da 12. yüzyılda Prusya’da kurulmuş, sonra Germen ülkeleri başta olmak üzere Orta Avrupa’daki egemenliğini yaygınlaştırmış. Bu örgüt, şövalyelerin (başlangıçta öncelikle Töton Şövalyelerinin) ve kimi burjuvaların üyeliğe alındığı, toplumda düzeni ve adaleti gözeten, suçluları kendi yöntemlerine göre hızla yargılayarak cezalandıran bir örgüt olarak tanınmış.
Yüzyıllar boyunca haksızlıklara uğratılmış halk kitleleleri, ayrıcalıklı egemen güçlerin süregelen baskılarının yanı sıra, bir de kendi içlerinden çıkan zorbaların acımasız vurgunları altında kalınca; çok zaman önce yitirilmiş olan adaletin yeniden oluşturulabilmesi için artık bir şeyler yapmak gereksinmesi, bir zorunluluk olarak duyulmuş. Haksızlıkların giderilmesi ve suç isleyenlerin cezalandırılması için devlet güçleri yetersiz kalınca, halk adaleti kendisi sağlamak üzere girişimde bulunmak zorunda kalmış.
Kuşkusuz, Sankt Vehme örgütünün ortaya çıktığı 12. ve 13. yüzyıllarda, henüz halkın kendi haklarına sahip çıkma bilinçlenmesine vardığı söylenemez. Bu demektir ki, o dönemlerde de halka önder olacak, haksızlıklara ve ezilmeye uğrayan kimselere haklarını sağlamak üzere çalışacak, bireysel yararlanmalarını güçsüzleri vurarak sağlamakta olanları durduracak erdemli kimselerin, halk adına eyleme geçmeleri gerekmiştir.
Nitekim bu o kadarla kalmamış. Kendi ülkelerinde ve egemenlikleri altındaki bölgelerde düzeni koruyamayan ve adaleti sağlayamayan prensler ile derebeyleri hatta sonraları kral ve imparatorlar, işlerine geldiği için bu örgütü gizlice desteklemişler. Böylece, başlangıçta bugünkü Almanya’nın batısında yer alan Westfalia bölgesindeki kargaşalıkları gidererek haydutları ortadan kaldırmak amacıyla kurulmuş olan bu örgüt, devletlerin de tanıdığı saygın bir kurum olma yolunu tutmuş. Öylesine ki, Kutsal Roma-Germen İmparatoru 4. Karl, 1371 yılında Sankt Vehme’nin suçluları yargılama yetkisini resmen tanımış. Bu yetki 16. yüzyıol ortalarında 5. Karl (Şarlken) tarafından kaldırılmış ama Sankt Vehme’nin varlığı 19. yüzyıl başlarına kadar sürmüş.
Bu örgütün başkanının kim olduğunu hiç kimse bilmezmiş. Belki de belirli bir başkanı yoktu. Üyeler arasında, ezoterik örgüt ve kurumlarda olduğu gibi, belirli tanışma işaretleri ve sözcükleri kullanılırmış. Fakat bundan ötürü bu örgüt bir ezoterik kurum sayılamaz çünkü dereceleri ve herhangi bir öğretimi olmadığı anlaşılıyor.
Toplantıları ormanda, genellikle dolunay günlerinde ve gecelerinde yapılırmış. Yargılamada, sanıklara, kendilerini savunma ve tanıklarını dinletme hakkı verilirmiş. Örgütün etkili oluşunda önemli bir etken, suçlu bulunanlara hapis cezası verilememesiymiş; çünkü örgütün ceza evi yokmuş. Dolayısıyla, suçu bağışlanamayacak ölçüde büyük olan ve salıverilemeyecek bir kişiye doğrudan ölüm cezası verilir, hemen uygulanırmış. Hafif bir suç işlediği için salıverilmek zorunda kalanlara ise bir iyilik işi yapma zorunluluğu yüklenir; bunu yerine getirmeyen ise ağır suç işlemiş sayılırmış. Pek ender olarak, ancak suçları hırsızlık, haraç alma ya da soygun olanlara ağır para cezası verildiği görülürmüş. Bu para cezaları doğrudan yoksullara ve düşkünlere yardım amacıyla kullanılırmış.
Böyle bir örgüt, gerek geçmişteki gerek bugünkü hukuk anlayışına elbette pek sığmaz. Ancak adalet mekanizmasının ağır işleyişi ve yetersiz kalışı üzerine ister istemez böyle örgütler oluşuyor anlaşılan… Nitekim günümüzde de yok mu?
