MASON MABEDİ NASIL BİR YERDİR? - 3

[ADAM]

Bu başlık altındaki yazı dizisinin bu üçüncü bölümünde, bir mason mabedinin dekorasyonu üzerinde durmak istiyorum. Bu öyle pek zor bir iş değil ama bunu forum kurallarının 17.’sini çiğnemeden yapmalıyım. Bu bakımdan okurların kimisi için belki de yetersiz ya da geçiştirilmiş bir anlatım izlenimi verebilir ama çaresi yok. Konumuzun kapsamı Masonluğun sadece simgesel derecelerini hatta bir bakıma sadece birinci dereceyi içerecek. Zaten simgesel derecelerde çalışan bir locanın oturumlarını yaptığı mabet asal olarak birinci derece çalışmasına göre düzenlenir; ikinci ve üçüncü derece oturumlarında birtakım eklemeler ya da değişiklikler yapılır.




Mason mabetlerini, dekorasyonun yapılış tarzı bakımından ikiye ayırabiliriz:

a)   Mabetteki tüm simgesel öğelerin yerleştirilmiş bulunduğu bir mabet;
b)   Bazı simgesel öğelerin yerleştirildiği ve diğerlerinin ise bir “tablo” üzerinde gösterildiği mabet.

Eskiden, özellikle mason localarının henüz kendilerine özgü bir mabetleri bulunmadığı dönemlerde, tablo yerini halı kullanılırmış. Toplantının yapılacağı salonda sadece oturma yerleriyle masalar bulunurmuş. Rulo halindeki bir halı getirilip salonun orta yerine serilirmiş. Böylece orası simgesel olarak “mabet” niteliğini kazanırmış. İşin ilginç yanı bu eski geleneğin bazı yerlerde günümüzde bile sürdürülmekte oluşu. Yakın geçmişimize kadar bu tür halılardan birçoğu Türkiye’de, özellikle Hereke’de dokutturulmuş.

Hazır bir dekorasyonu bulunan mabetlerde, her bir öğe belirli bir yere, belirli bir şekilde yerleştirilir. Bunun nasıl yapılması gerektiği her bir derecenin çalışma yönteminde (ritüelde) belirtilmiştir. Bununla birlikte, aynı riti uygulayarak çalışmakta olan değişik büyük locaların hatta aynı büyük locanın değişik yerlerdeki mabetlerinin dekorasyonları arasında birtakım farklı düzenlemeler görülebilir. Bu farklılıklar nedeniyle, belli bir biçimdeki dekorasyonun bir diğerine oranla daha doğru yapılmış olduğu söylenemez.

Bazı büyük locaların basılı kitaplarında mabedin dekorasyonundan ya pek özet olarak söz edilir ya da bu konuya hiç değinilmeden geçilir. Bunun nedeni, birbirlerinden pek farklı yerlerde çalışan ve olanakları pek değişik olan localara mabetlerinin dekorasyonunu yapmalarında esneklik tanımaktır.

Dekorasyonun elbette olabildiğince güzel bir şekilde yapılması istenir ama olanakların sınırlı oluşu nedeniyle “basit” ya da “sade” olarak nitelenebilecek bir dekorasyon bile yeterli sayılır. Önemli olan, çalışmanın yapılacağı yere mabet niteliğinin verilmesidir. Dolayısıyla, dekoru çok iyi ve güzel olan bir mabette yapılan masonik çalışmalar ile ancak “yeterli” denilebilecek bir mabette yapılacak çalışmalar arasında fark yoktur.

Bir mason mabedinde yer alan simgesel ya da dekoratif öğeleri şöyle listeleyebiliriz:

-   Ulusal bayrak (sancak) ve varsa ilgili locanın flâması;
-   Yıldızlarla süslenmiş olan bir tavan;
-   Mabedi çepeçevre saran ve ara sıra kendi içinde düğümler yapmış bir ip ya da urgan;
-   Siyah-beyaz karelerden oluşma bir döşeme bölümü;
-   Biri İyon, biri Dor, biri Korint stilinde düzenlenmiş üç sütun; (Mabedin girişinde bulunduğundan önceki bölümde söz ettiğim iki görkemli sütun ayrı.)
-   O iki sütun ile bağlantılı olmak üzere; yarılmış narlar ya da kimi uygulamalarda bunun yerine biri “yerküre” diğeri gökküre” kavramlarını temsil eden iki küre ile sütunların çevresine sarılmış bir zincir.
-   Güneş ile yeni doğmuş ay (hilâl);
-   Ortasında bir göz figürü bulunan eşkenar üçgen;
-   Hamtaş ve küptaş;
-   Gönye, pergel, iki yüzü keskin kılıç, düzeç (tesviye) ve şakûl.

Bunlar her mason mabedinde mutlaka somut bir şekilde ya da belirttiğim tablo veya halı üzerinde bulunan simgeler. Ancak bazı büyük locaların uygulamalarında kullanılan başka dekoratif ya da simgesel öğeler de var.

Bu arada bir de üstad-ı muhterem ile nazırların kürsüleri üzerinde bulunan şamdanlar ile oturumu yönetirken hem ritüelik olarak hem gerektiğinde vuruş yapmak üzere kullandıkları çekiçlerden söz etmeden de geçemeyiz.

Şimdi tüm bu öğeleri şu ya da bu şekilde toplantının yapılacağı bir salona, olmaları gereken yere ya da tablo üzerine yerleştirdik diyelim. Burası bir mason mabedi oldu mu?

Hayır!... Çok önemli bir eksik var. Hem öyle bir önemli eksik ki, ötekilerden bir ikisi eksik bırakılabilir ama bu bırakılamaz. Bu Masonlukta Ant (Yemin) Kürsüsü olarak anılan kürsü ya da platform. Bunun “sunak” anlamına gelen “altar” sözcüğüyle anılması da söz konusu. Üzerine Kutsal Kitap(lar) ile bir gönye ve pergel, bazı uygulamalarda ayrıca bir kılıç yerleştiriliyor. İşte bu noktada mason kuruluşları birbirinden ayrılıyor: Bazılarında Kutsal Kitapların yerine yaprakları boş bir Beyaz Kitap konuyor, bazılarında hiçbir şey konmuyor.

Büyük localar arasındaki farklardan biri de bu kürsünün mabet içindeki yeri: Bazılarında önüne uğramadan geçilemeyecek bir tarzda girişte, bazılarında tam ortada, bazılarında ise üstad-ı muhterimin kürsüsünün hemen önünde.

İşte bir mason mabedi böyle bir yer. bir mason locası böyle bir yerde toplanıyor, masonlar ritüelik çalışmalarını orada yapıyor.

BİTTİ.



Bitti de, ben de bittim. Ne de zormuş bir mason mabedini bu forumun kurallarına uyarak anlatmak!... Hiç girişmeseydim daha mı iyiydi acaba? Ancak bir kez başlamıştım; bitirmeliydim.

Belki bu bağlamda sorular da olur ama şimdiden anımsatayım, forum kurallarını çiğnemek yok.