Masonlar.org - Harici Forumu

 

Gönderen Konu: Hoca Ali Rıza  (Okunma sayısı 31692 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Eylül 25, 2006, 11:25:01 öö
  • Administrator
  • Uzman Uye
  • *
  • İleti: 9553
  • Cinsiyet: Bay
    • Masonluk, Masonlardan Öğrenilmelidir

Kardeşimiz Hoca Ali Rıza
Mason olmasaydı, Tefekkür Hücresini çizebilir miydi?
29 Kasım 2004 tarihine kadar da “Hoca Ali Rıza Kardeşimizdir” diyorduk ama, bu önemli tarihten sonra, bu gurur verici cümleyi daha da rahat kurabileceğiz! Öyle bir belgeye ulaştık ki… 

1858 yılında İstanbul’da doğan Hoca Ali Rıza, öğrencilik yıllarında, Rüştiye’de, resim derslerindeki yeteneğiyle dikkat çekti. Harbiye'ye geldiğinde bu dalda bir uzman kabul ediliyordu. Okulda bir “atölye” açmak için, zamanın Genelkurmay Başkanı Edhem Paşa'ya başvurdu. Başvurusu kabul edildi. Bu atelyede sergilediği tabloları göz doldurdu. 1884'te, mezun olduğu Harbiye'ye öğretmen olarak atandı. Yaptığı resimlerde Üsküdar ve Karacaahmet'in sessiz köşelerini, kıyı kahvele rini, sahillerini konu edindi. İkinci Meşrutiyet’ten sonra kurulan Osmanlı Ressamlar Cemiyeti'nde başkanlık yaptı. Hoca Ali Rıza, yağlıboya da çalışmış olmakla beraber, daha çok bir karakalem ve desen ustası olarak bilinir. Yaşadığı yıllarda bir tek resmini bile satmayan, 1930 yılında kaybettiğimiz Hoca Ali Rıza’nın tabloları bu gün, yüksek fiyatlarına karşın resim koleksiyoncuları tarafından kapışılıyor.

Geçen yıl 29 Kasım günü Büyük Locamız’a ulaşan bir mektupla birlikte, arşivlerimizi yeniden taradım. Ne matrikül kayıtlarımızda ve ne de kütüphanemizde, eski kitaplarda yer alan bir kaç cümlenin dışında, Hoca Ali Rıza Üstad’ın Kardeşimiz olduğunu gösterir somut bir veriye ulaşabildim.

Konuyla ilgili olarak arşivimizde bulunan kayıtlardan biri, 1958 yılında, Türkiye Mason Derneği tarafından, “Dernek üyelerine mahsus olarak basılmıştır” kaydıyla yayınlanan, Kemalettin Apak Üstadımız tarafından kaleme alınmış “Ana Çizgileri İle Türkiye’de Masonluk Tarihi” adlı kitap. Bu kitapta Apak Üstat, 9 numaralı (Ziyayı Şark) Mahfili anlatırken şunları söylüyor:

“Bu mahfil 18 Ocak 1910 tarihinde İstanbul’da Kadıköyünde kurulmuştur. İlk Üstadı Mirliva Faik Paşa İdi”

Apak Üstat kitabında, Ziyayı Şark Mahfili’nin 1910 yılında kimler tarafından kurulduğunu, nerelerde çalıştığını, 1910’dan 1935’e kadar Büyük Üstatları’nın kimler olduğunu; Harbiye Nazırı Enver Paşa tarafından nasıl izlendiklerini, isimlerinin nasıl listelendiğini ve daha sonra bu listenin Dahiliye Nazırı Talat ve Polis Müdürü Bedri Biraderler’ce nasıl ele geçirildiğini anlatıyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Meşrutiyetin ilanına takaaddüm eden günlerde hürriyetperverleri yakalayıp yok etmek için Sultan İkinci Abdülhamid tarafından Manastır’a gönderilen fırka kumandanı Şemsi Paşayı saraya telgraf çektikten sonra postahaneden çıkıp arabasına binerken fedakarca bir cesaretle vurup öldüren ve Meşrutiyetten sonra Çanakkale Meb’usu olan Bigalı Atıf Bey ile meşhur Ressam Ali Rıza Bey de bu mahfilde aza idiler.”

Arşivimizdeki kayıtlardan biri de, önceki yıllarda açtığımız Mason Sanatçılar Sergisi için hazırlanmış bir katalog. Bu katalogda da, Hoca Ali Rıza tanıtıldıktan sonra bir cümleyle şöyle deniliyor:

“Hoca Ali Rıza’nın Mason olduğu kayıtlarda yer almakla birlikte, ayrıntılı bilgilere ulaşılamadı.”

“Acaba nedir bu kayıtlar?” diye düşünerek, söz konusu kataloğu hazırlayan Önceki Büyük Sekreter ve Büyük Kutsal Kitap Emini Ahmet Örs’ü aradım. Örs Üstat, sorumu şöyle yanıtladı:

“Mason Sanatçılar’la ilgili çalışmaları yaparken, ben de bir belge bulabilir miyim diye çok aradım. Ama maalesef Hayrullah Örs ve Ziya Umur Üstatların yazdıkları Ünlü Masonlar isimli kitapta bulabildiğim birkaç satırdan başka hiçbir belgeye ulaşamadım.”

Örs Üstat, “Uyanış’tan sonra arşivlerimizin bir gaflet eseri olarak büyük ölçüde yok edildiğine, bu nedenle de pek çok kıymetli bilgiye ulaşamadığımız”a dikkat çekti ve ekledi: “Ancak, Hayrullah Örs ve Ziya Umur’un verdikleri bilgiler, matrikül kayıtları tarzında bir belgeye dayanmasa da, biz Masonlar için yeterince güvenilir bilgiler. Çünkü biliyoruz ki bu bilgileri birinci elden edindiler. Ya kendi tanıklıkları ya da tanıklığına güvenilir kaynaklardan edindikleri bilgiler söz konusu olan.”

Gazetecilik yıllarımdan, “belgeye dayalı gazeteciliğe verdiği önem”i yakından bildiğim Örs Üstad’a, elimize geçen “son belge”yi işaret ederek “Peki bu sizce kesin bir kanıt sayılır mı?” dediğimde aldığım cevap “Kuşku götürmeyecek bir biçimde” oldu.

Hoca Ali Rıza’nın önemi

Hoca Ali Rıza üzerine çok yazıldı, çok konuşuldu. Yine de hazır sözü edilirken bu büyük Üstadı biraz hatırlamakta yarar var:

Hoca Ali Rıza Üsküdar’da doğdu, yetişti ve ebediyete göçtü. Hayatını resme adadı. Üstadın bilinen 200 civarında resmi var. Ve bu resimler bugün 200,000 Yeni Türk Lirası civarında alıcı buluyor.

Resimlerinde Üsküdar’ı ve İstanbul’un öteki semtlerini konu alan Hoca Ali Rıza’nın suluboyaları ve guaşları, yüz yıl öncesinin İstanbul’unu, insanlarını, mimarisini günümüze ulaştırıyor olması nedeniyle büyük bir önem taşıyor.

Aynı dönemde eğitimlerini yurt dışında alan pek çok meslektaşının tersine, bir kez bile ülkesinin sınırlarının dışına çıkma fırsatı bulamayan Hoca Ali Rıza’nın, tümüyle kendine özgü bir üslubu olduğu, kendisiyle ilgili eser veren tüm önemli yazarlar tarafından teslim ediliyor. Ayrıca hep tekrarlanan, Hoca Ali Rıza’nın kendisinden sonraki kuşaklar için önemli bir esin kaynağı olduğu.

Prof. Süheyl Ünver de bu konuya dikkat çekiyor ve diyor ki, “Üstadın suluboyalarında diğer bir üstadın tesirine tâbi olmuş denecek bir iz aramak kıymeti malum bir elmasta küçük bir leke aramak gibi beyhude bir yorgunluktur.”

Prof. Ünver ekliyor: “ Peyzajcılarımız da milli bir şive, tabii bir şive arasak bir Türk ressamı olarak Ali Rıza fırçasının teferrüt ettiğini derhal görebiliriz.”

Hoca Ali Rıza’nın Türk resim tarihindeki yerine kısaca işaret ettikten sonra, yine Prof. Süheyl Ünver’in 1949’ da yazdığı “Ressam Ali Rıza- Hayatı ve Eserleri” kitabından, bu kez Üstadın “dünyaya bakışı”yla ilgili birkaç satır aktaralım:

“Gençlerle görüşürken çok ateşlidir. Onlara her vesile ile vatan muhabbetini telkin eder. Ahlaklı olmanın faziletlerini sayar. İyi bir vatanperverin iyi ahlaklı insanlardan yetişeceğini, ancak vazifesine gayret gösterenlerin mesut olabileceğini, insanların birbirlerini sevmeleri ve herkesin elinden tutmayı bilmesini, saadetin insanlar arasında müşterek olduğunu anlamasını, dünyanın ihtiraslar peşinde koşmaya değmediğini, ihtirasın refah ve saadet temin edemeyeceğini anlatır.”

Masonların, Mason olduklarını eşlerinden ve çocuklarından bile sakladıkları yıllarda, Hoca Ali Rıza Masonluğun felsefesini etrafındakilere acaba daha açık nasıl anlatabilirdi?

Kardeşimiz Hoca Ali Rıza

Şimdi, gelelim, Kardeşi olmakla büyük gurur duyduğumuz, en başta sözünü ettiğimiz Hoca Ali Rıza’nın Mason olduğunu kanıtlayan “belge”ye.

Kuşkusuz Hoca Ali Rıza söz konusu olduğunda, kendisinden geriye kalacak olan bir resim olmalıydı. Ve öyle de oldu!
Büyük Locamız’a 29 Kasım 2004 tarihinde bir hariciden mektup geldi, 79 yaşında olduğunu vurgulayan Sayın Selman Pınar (*) mektubunda özetle şunları söylüyordu:

“ (…) Hoca Ali Rıza, dedem İsmail Hakkı’nın yakın dostu, kızlarının resim hocası idi, evimizde pek çok kara kalem resimleri, tablosu, imzalı fotoğrafları bulunur.

Bu resimler arasında fotokopisi ilişik tablo daima dikkatimi çekmiş ancak manasını çıkaramamıştım. Göztepe’deki eski evimizin salonunda karanlık bir köşede duran bu tablonun önceki sayfada (yayınladığımız “Tefekkür Hücresi” tablosu) ne anlama geldiğini çocukken büyüklerime sorduğumda, daima ketum davranılmış, sadece anlamının çok büyük ve önemli olduğu söylemişti (…) Dedem ben dünyaya gelmeden evvel vefat etmişti. Ailemizde pek çok mason vardır ve birçoğu kimliklerini benden gizlemişlerdi. Bu bakımdan, dedemin de mason olması muhtemel olup bu tablonun mevcudiyeti de bunun kanıtı sayılabilir(…)”

Selman Pınar imzalı mektupta sözü edilen tabloda resmedilen, Tesviye sayfalarında büyük bir iftiharla yayınladığımız “Tefekkür Hücresi” tablosudur.

Acaba Mason olmasaydı, Hoca Ali Rıza bu resmi çizebilir miydi?

Tarihlerle Hoca Ali Rıza

1858-Üsküdar’ın Ahmediye Mahallesi’nde Süvari Binbaşı Mehmet Rüştü Efendi’nin oğlu olarak doğdu.
1880-Kuleli Askeri İdadisi’ne başladı.
1881–Harbiye’ resim sınıfındaki başarılı çalışmalarından dolayı Sultan 2. Abdülhamid tarafından ödüllendirildi.
1884-Harbiye’den Teğmen rütbesiyle mezun oldu ve
Osman Nuri Paşa’nın yardımcılığına atandı.
1891-Osmanlı Devleti’nin ilk başkentlerinde inceleme çalışmaları yapan bir heyete katılarak Türk-İslam eserlerine ait görünümleri defterlerine aktardı.
1895-Kolağası rütbesindeyken Yıldız Porselen Fabrikası’nda porselen tasarımları hazırladı.
1896-Fausto Zonaro’yla tanıştı.
1897-Değirmendere’de resim çalışmaları yaptı.
1897-Türk-Yunan savaşını anlatan resimler çalıştı.
1903-Mahmut Şevket Paşa’nın isteğiyle Eski Osmanlı kıyafetlerini kapsayan bir albüm çalışmasına katıldı.
1903-Türk Esliha-i Atika Müzesi’nin kuruluşu için oluşturulan komisyonda görevlendirildi.
1909/ 1911-Harbiye Matbaası’nda Baş Ressam olarak çalıştı.
1909/1912-Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Başkanlığı
görevini sürdürdü.
1909-Üsküdar İskele Gazinosu’nda resim sergisi açtı.
1910-Şehzadegan sınıflarında öğretmenlik yaptı.
1911-Yarbay rütbesindeyken emekliye ayrıldı.
1914-İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Peyzaj Öğretmeni olarak görev yaptı.
1917-Maarif Nezareti’ne bağlı olan Sanayi-i Nefise Encümeni Azalığına seçildi.
1918/1921-Çamlıca İnas Sultanisi’nde Resim Öğretmenliği yaptı.
1919-Dördüncü Galatasaray Sergisi’ne katıldı.
1921-Üsküdar Kız Sanayi-i Mektebi’nde Resim Öğretmenliğine başladı.
1926-Çamlıca’dan Marmara’ya bir nazar ve Çamlıca’da Namazgah adlı tablolarıyla sekizinci Galatasaray Sergisi’ne katıldı.
1927-Beykoz’da İshakağa Çeşmesi, Odam, Ayazma Sokağı,
Doğancılar’da Mektep, Şeftaliler, Deniz adlı tablolarıyla onbirinci Galatasaray Sergisi’ne katıldı.
1928-Celal Esad Arseven tarafından düzenlenen Paris Sergisi’ne katıldı.
1929-Sultan Ahmet Erkek Ameli Hayat Okulu’nda öğretmenlik yaptı.
1930-30 Mart 1930’da Üsküdar’da ebediyete intikal etti.
- Sahsima ozel mesaj atmadan once Yonetim Hiyerarsisini izleyerek ilgili yoneticiler ile gorusunuz.
- Masonluk hakkinda ozel mesaj ile bilgi, yardim ve destek sunulmamaktadir.
- Sorunuz ve mesajiniz hangi konuda ise o konudan sorumlu gorevli yada yonetici ile gorusunuz. Sahsim, butun cabalarinizdan sonra gorusmeniz gereken en son kisi olmalidir.
- Sadece hicbir yoneticinin cozemedigi yada forumda asla yazamayacaginiz cok ozel ve onemli konularda sahsima basvurmalisiniz.
- Masonluk ve Masonlar hakkinda bilgi almak ve en onemlisi kisisel yardim konularinda tarafima dogrudan ozel mesaj gonderenler cezalandirilacaktir. Bu konular hakkinda gerekli aciklama forum kurallari ve uyelik sozlesmesinde yeterince acik belirtilmsitir.


Ocak 09, 2013, 06:21:54 ös
Yanıtla #1
  • Orta Dereceli Uye
  • **
  • İleti: 154
  • Cinsiyet: Bay

selamlar,  hoca Ali Rıza, çok  özel bir Türk Ressamıdır, eserleri insanı dinlendirci özellige sahıptır. çalışma için sayın MASON' a teşekkürler. Saygılarımla...
Ey ateş! İbrahim’e karşı serin ve selamet ol ..


Ekim 14, 2014, 10:50:25 öö
Yanıtla #2
  • Orta Dereceli Uye
  • **
  • İleti: 187
  • Cinsiyet: Bay

Torunu Cem ENER bey, okuldan hocamdır. Hoca Ali Rıza'dan bize bahsetmişti. Hoca Ali Rıza'nın Mason olduğunu da sayenizde öğrenmiş oldum.


 

Benzer Konular

  Konu / Başlatan Yanıt Son Gönderilen:
Şeker Hoca

Başlatan blossom Mizah

2 Yanıt
3825 Gösterim
Son Gönderilen: Ocak 15, 2008, 10:58:38 ös
Gönderen: blossom
20 Yanıt
13557 Gösterim
Son Gönderilen: Aralık 11, 2011, 04:26:54 ös
Gönderen: Isis
4 Yanıt
4298 Gösterim
Son Gönderilen: Ocak 29, 2013, 03:54:51 ös
Gönderen: SEHERC
2 Yanıt
4729 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 06, 2008, 06:15:15 ös
Gönderen: Genius Loci
0 Yanıt
5058 Gösterim
Son Gönderilen: Nisan 04, 2009, 11:44:53 ös
Gönderen: arte
0 Yanıt
3057 Gösterim
Son Gönderilen: Eylül 04, 2009, 06:08:28 ös
Gönderen: Mozart
adnan hoca ve videoları

Başlatan ünerulupınar Anti-Masonluk

1 Yanıt
4234 Gösterim
Son Gönderilen: Mart 12, 2010, 05:49:08 ös
Gönderen: zarathustra
10 Yanıt
6614 Gösterim
Son Gönderilen: Ocak 31, 2013, 04:39:02 ös
Gönderen: AdminAbi
0 Yanıt
2482 Gösterim
Son Gönderilen: Şubat 23, 2015, 05:57:57 öö
Gönderen: Risus