Tekris Kavramları – 7 (Eriştirme)

[ADAM]

Türk Masonluğu’nda eskiden böyle bir terim yoktu. Bu terimi 1970’li yıllardan bu yana Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası ara sıra kullanıyor.

Eriştirme, İngiliz Masonluğu Sistemi’nin simgesel derecelerindeki öğretisel niteliklerden biri sayılan “emulation” sözcüğünün karşılığı olarak benimsenmiş. Bir bakıma inisyasyon ya da tekris ile eş anlamlı ama önemli bir farkı var.

Masonlukta inisyasyon, tekris ya da aydınlanma, gerek eğitim ve öğretime gerekse alınan bilgi ve edinilen erdemlere kesin bir son getirmiyor. İlgili oldukları derece bakımından bir aşamayı işaret ediyorlar ama bu aşamayı ne bir son olarak niteliyor ne de ötesi için sonlu bir erek gösteriyorlar. Eriştirmenin farkı işte burada: Belirlenmiş bir aşamaya ulaşmanın söz konusu olduğunu vurguluyor. Bu nedenle de eğitim ve öğretimin kapsamı, öngörülen son aşamanın gerekleriyle sınırlandırılmış. Bu aşama ise Masonluğun simgesel derecelerinin sonuncusu. Eriştirme, bundan sonra gelen birtakım ayrıntılı dereceleri kapsam dışı bırakıyor. “Onlarla ilgilenmiyor.” demek belki daha doğru. Nitekim bu terimin kullanılmasıyla, ilgili mason örgütünün ileri, üst ya da yüksek derecelerle bir bağlantısı olmadığı da vurgulanıyor.

Eriştirme sözcüğünün İngilizcesi olan “Emulation”un kaynağı, İngiltere Birleşik Büyük Locası’nın kuruluşu sırasında belirlenmiş olan bir ilkede görülüyor.

Buna göre; “Masonluk üç simgesel dereceden oluşur ama Royal Arş (Royal Arch) buna dahildir.”

Birçok mason ritinde bir yüksek derece niteliği taşıyan Royal Arş, İngiliz Masonluğu Sistemi’nde üstat derecesini bütünleyen bir aşama olarak benimseniyor.

Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası’nın İngiltere Birleşik büyük locası ile olan yakın ilişkisi, bu sistemi uygulamasını gerektirmiyor. Onun için aslında Türkiye’de tam anmlamıyla eriştirme uygulaması da yok..

Bunun gerekçesi de, yurdumuzda öteden beri yüksek dereceler bakımından sadece Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’nin uygulanıp, Royal Arch derecesinin de o ritin 13. derecesi olması. Gerçi Türkiye’de 13. derecenin ritüelik uygulaması yok ama bu bir şey değiştirmez; 14. derece onu içeriyor.

Royal Arş derecesinin, simgesel derecelerin sonuncusu olan üstat derecesinin bütünleyicisi olduğu doğru mudur, yanlış mı?

Bu, masonik ortamda akademik nitelikli bir tartışma konusu olabilir. Bence burası, bu forum, böyle bir ayrıntılı çalışmanın yeri değil. Üstelik böyle bir çalışmada, Masonluktaki üçüncü derecenin nasıl oluşturulduğunun da ayrıntılı irdelemesinin yapılması gerekir. Özetle, bizim konu başlığımızın dışında…





Aslına bakarsak bu başlık altındaki bu terim ve kavram incelemesi burada sona erdi. Fakat bu bir yazı dizisi gibi oldu. Bu nedenle son olarak kısa bir bölüm daha yazıp bir toparlama yapmak istiyorum.