ENTROPİ: Geleceğin Dünya Paradigması - Part # 5
Mekanik Dünya Görüşünün Mimarları – Francis Bacon
Her dünya görüşünün mimarları vardır. Diğerlerinin eksiklerini görüp yamayacağı taslağı hazırlayan mimarlar.
Makine çağı için mutabakata varılmadan önce bir çok hazırlık planı bulunuyordu.
Onyedinci yüzyılın ortalarında mekanik paradigmanın tüm unsurları, bu planın bileşenleri olarak özenle bütünleştirilmişti.
Dünya, makine çağına girmeye hazır hale geliyordu.
Bunun sağlanmasında mekanik dünya görüşü, üç kişiye minnet borçludur; Francis Bacon, René Descartes ve Isaac Newton.
Francis Bacon, 1620’de yayımlanan Novum Organum adlı kitabıyla antik Yunan dünya görüşüne sert bir saldırı yaparak makine paradigmasına zemin hazırladı. Platon, Aristo ve Homeros’un tüm çalışmalarını “tartışmalı bilgi”#1 diye niteleyerek küçümsedi. ''Yunanlılar erkek çocuk gibidir. Sürekli akıl verirler, ancak üretmezler, icraat yönünden zayıflar.'' Bacon, antik Yunan paradigmasını bütün olarak ele aldı ve bu paradigmanın tüm şatafatlı iddiaları nedeniyle “insan refahı ve yararına yönelik tek bir deneyimi delil olarak gösteremediğini”#2 öne sürdü. Yunanlılar için bilimin amacı olguların niçin’ini bulmaktı, oysa Bacon’a göre bilim olguların nasıl’ına adanmalıydı.
Bacon, doğanın nitelenmesinden öte, onun kontrol edilmesi için bir yöntem bulmak istiyordu. “Artık bilimin doğru ve meşru hedefi, insan yaşamının yeni buluşlar ve güçlerle geliştirilmesinden başka bir şey olamaz”dı.#3
Novum Organum’un bir çok yeri okuyana, klasik felsefi bir metinden ziyade size patronunuzun, dünyayı düşündüğünüz gibi değil de gerçekte olduğu gibi kavramanız gerektiği yönündeki bir muhtırası gibi görünecektir. Bacon, “insan imparatorluğunun sınırlarını, her şeyi mümkün kılacak şekilde genişletecek” yöntemi öğütler #4.
Bacon’ın bilimsel yöntem olarak adlandırdığı bu yeni yöntem, gözlemciyi gözlenenden ayıracak ve “nesnel bilgi”nin gelişimi için tarafsız bir form sağlayacaktı. Bacon’a göre nesnel bilgi edinimi insanların “cisimler, tıp, mekanik kuvvetler ve daha nice konu üzerinde hüküm sürmesine”#5 olanak sağlayacaktı.
Bacon, modern çağın gerçek bir anlamsızlık karşıtı pragmatistidir. Biri size “Bunu kanıtla!” veya “Nesnel ol” dediği zaman Bacon’ı hatırlayın. Tüm bunları 1620’de, daha iyi bir bakış getirdiğine inanan Bacon başlattı.
_____________________________
1# Francis Bacon – Novum Organum, Kitap 1, Aphor 2
2# John Herman Randall, The Making of the Modern Mind-s223 (Cambridge)
3-4# A.g.e.-s.224
5#Jean Houston, Prometheus Rebound: An Inquiry into Technological Growth and Psychological Change s.274 (Cambridge)
