Geriye dönük inanç, bilim hangisi tartışması yerine ortada cevap bekleyen daha büyük sorular vardır.Genetik sifrelerin çözülmesiyle milyonlarca yıl süren türün ekolojik sisteme uyumu ve gelişimi esas almış mutasyon yerine laboratuar ortamlarında yapılacak evrimlerin insanlığı bekleyen sonucları ne olacak? Hatta bu sorulara örnek de verebiliriz.
1) Bunun için de kimler kişilere ait özel programı bilebilecek ve bu bilgiyi nasıl ve ne şekilde kullanacak?
2) Genetik programımızın gizliliği ne ölçüde korunabilecektir?
3) Bir kişiye ait özel bilgilere kimler sahip olacak ve kimler kontrol edilebilecek?
4) Ferdî genetik farklılıkların deşifre edilmesinin fert ve aile üzerindeki psikolojik tesirleri nasıl azaltılabilecek ve kişilerin belli genetik hastalıklara yatkınlıklarına bağlı olarak damgalanmalarının menfî tesirleri nasıl azaltılabilecek?
5) Ailenin özgeçmişine bağlı olarak belli bir hastalığının olup olmadığını tespit etmek için; bir genetik testin yapılması, isteğe mi bağlı olacak, yoksa herkes buna mecbur mu bırakılacak?
6) Belli toplulukların veya meslek gruplarının, belli genetik testlerden geçirilmesi ve ona göre plânlamaların yapılması ne kadar etik, ne kadar normal bir muamele sayılacak?
7) Hiçbir tedavi imkânının olmadığı hastalıklar için de, genetik test yapılması ve kişinin önceden bu hastalığını bilmesi doğru bir yaklaşım olacak mı?
Çocuk sahibi olup olmama veya çocuğun cinsiyetini seçme gibi, üremeyle ilgili problemler hangi ahlâkî ve insanî ölçülere göre çözümlenecek?
9) Gelecekte genetik hastalıkları tedavide ve önlemede kullanılabilecek gen tedavisinin uygulanma kriterleri neler olacak?
10) Gen tedavisini kullanarak genetik bakımdan iyileşme sağlandığını söylemek (boyu uzatmak, zekâyı, güzelliği geliştirmek gibi) etik açıdan kabul edilebilir mi?
11) Bu işi yaparken çok daha kötü neticeler ortaya çıkarsa bunun mesuliyetini kim taşıyacak?
12) Bu teknolojiyi kullanmanın mâliyetini kimler ödeyecek?
13) Sadece olanakları olanlar ve güçlüler mi bu teknolojilere erişim ve kullanım hakkına sahip olabilecek?
14) İnsan genomunun ham bilgileri üzerinden üretilecek yeni ilâçlar ve teşhis metotlarının mülkiyet hakları (patentler, ticarî sırlar, kopya hakları vs.) dahil ticarî kazanç ortamı olarak kullanılmasının ölçüleri neler olacak?
15) Gen dizilerine ve diğer canlıların DNA dizilerine ham, işlenmiş veya ayarlanmış şekillerde kimler sahip olabilecek ve müdahale edebilecek?
Saygılarımla
AquA