1 dolari biraz inceleyelim. Internette resmini bulmak mumkundur.
On tarafi oldukca standart. George Washington var. Kendisi Mason baskanlardan birisi, hatta Ustad-i Muhteremlik yapmis baskanlardan birisi. Ancak, ayni zamanda da ABD'nin kurucularindan ve ilk baskani. Dolayisiyla hic Mason olmasaydi da bir dolarin yani en onemli banknotun uzerinde olmaya en uygun kimseydi. Bir diger deyisle "Bakin, bir dolarin uzerindeki kisi Mason, dolayisiyla bu para Masonik" turu iddialar gercegi yansitmamaktadir.
Arka tarafi biraz daha zengin.
Biraz tarihce vermeye calisayim.
Buradaki ABD'nin Buyuk Muhru (Great Seal of the United States) olarak adlandirilan piramit ve kartal motiflerinin tasarimi 1782'ye ait. O zamanda ABD 6, Modern Masonluk ise yaklasik 60 yasinda. Fakat, bugun gordugumuz gibi paranin arkasinda kullanilmasi 1935 yilinda gerceklesmis. Evet, bizim bildigimiz 1 dolarin arkasinin gecmisi ancak 1935'e kadar gidiyor. Franklin D. Roosevelt, bunu onaylayan baskan. Kendisi, Kardestir. Bu tarihte eksik olup gunumuzde var olan ibareyse, In God We Trust. Bu ilk olarak paralara 1957'de eklenmis.
Burada goze carpan sembol, isaretleri ve yazilari siralayalim.
1. Annuit Coeptis
2. 13 basamakli piramit
3. Isik sacan ucgen icerisindeki goz
4. Novus Ordo Seclorum
5. Inci taneleri
6. Kartal
7. Alti Koseli Yildiz
8. Zeytin dali
9. Oklar
10. E Pluribus Unum
11. Kalkan
12. In God We Trust
Simdi bunlari kisaca incelemeye calisayim. Masonlukla (ki burada kasit Masonlugun ozundeki III derecedeki ogretiler toplamidir) iliski kurmaya calisalim.
1. Annuit Coeptis
Virgil'in Aeneid'inde gecer. "O cabalarimizi onaylar" anlamina gelir ve Virgil'in metninde Jupiter icin kullanilmistir. Burada, Tanri bizim yanimizda gibi bir anlama gelir. Masonik bir ifade degildir.
2. 13 Basamakli Piramit
Bu piramit tamamlanmamistir. Tamamlanmayan ve her katmanda yukariya dogru yaklasan bir piramittir. Ilk katmaninda romen rakamlariyla 1776 yazmaktadir. 1776, ABD'nin 1923'udur. Dolayisiyla piramit, ABD'yi, hem ulkeyi, hem de uzerindeki ve onun adina nesiller boyunca yapilmis isin tumunu remzetmektedir. Piramidin kendisi Masonik bir sembol degildir. Etkileyici ve essiz geometrik ozellikleri uzun caglardan beri dusunen insanlarin ilgisini cekmistir. Ayrica, bir kalicilik semboludur. Ancak, tamamlanamayan yapi alegorisi, ozellikle de tamamlanmamis kismin ulastigi ve onu ancak mukemmel bir yapiya tamamlayan o nesne (Ucgen icerisindeki goz) goz alinirsa, bu Masonlukta bulunan bir alegoridir. Piramit bu dunyada asla tamamlanamiyor. Yukariya, goge dogru yukseliyor, yani kendini mukemmellestiriyor. Fakat ancak, Tanri'ya kavusup onunla birlesmek yoluyla Tam ve Mukemmel Bir Piramit haline geliyor.
13 sayisina numerolojik olmayan acidan, icrek olmayan bir pencereden bakacak olursak, ABD'nin kurulusundaki 13 eyaleti belirttigini soyleyebiliriz. Goreceginiz gibi, 13 sayisi, dolarin arka yuzunde bircok kez karsimiza cikacaktir. Bu sayiyi bu baglamda veya kendi basina incelemek isteyenler yeni bir baslikta bunu yapabilirler.
3. Isik Sacan Ucgen Icerisindeki Goz.
Buna "Eye of Providence" deniyor. Goz, Buyuk Muhrun 1782'den beri yani ilk tasarimindan bu yana bir parcasidir. Masonlukta bu sembolu 1797'de gormeye basliyoruz. Daha once de var olabilir, bilemiyoruz. Bu Goz, Isik sacan bir ucgenin ortasinda karsilasildiginda cok eski zamanlardan beri Yaraticiyi remzetmektedir. Goz, Tanrinin hic uyumadan biz insanlari izledigini ve tek oldugunu belirtir. Ucgen, bir ve ikiden sonra gelen ve ilk kendi uzerine kapali sekil oldugundan mukemmelligi ve yine Tanriyi remzeder. Isik, ihtisamin, bilgeligin ve guzelligin isigidir.
Bu sembol, Masonlukta cok kullanilir ve daha derin anlamlari uzerinde surekli olarak arastirma yapilir. Ancak tarihsel kayitlara bakilirsa, bu sembolun 1782'de Masonlukta olup olmadigini bilmedigimizden, birebir Masonluktan alinmadir diyemeyiz.
4. Novus Ordo Seclorum
Kelime anlami kesinlikle Yeni Dunya Duzeni demek degildir. Caglarin (latince: seclorum) yeni duzeni demektir. Annuit Coeptis gibi, Virgil'in bir eseri olan Eclogues'da gecen bir ifadedir.
"Now comes the final era
The great order of the ages is born afresh.
And now justice returns, honored rules return;
now a new lineage is sent down from high heaven."
Burada da, ABD'nin kurulusuyla icin onurlu, adil ve yeni bir cagin basladigi inancina rastliyoruz. Bu da Masonik bir ifade degildir.
5. Inci Taneleri
Inci taneleri, Masonlukta karsilasmadigimiz bir diger sembol. Paranin bircok yerinde var, ancak Buyuk Muhru olusturan iki yuvarlagin hemen disina dogru ince birer dizi seklinde 13 tane olarak karsimiza ciktigi ozellikle dikkatimizi cekiyor. 13 sayisina yukarida deginmistik. Inci, cirkin ve kaba olanin icerisinde bulunan, buyuk cabayla kristalleserek mukemmelesen bir nesne. Bu yuzden tekamulu remzediyor. Bir dizi halindeki inciler de, birbirleriyle baglantili bir duzen icerisinde birlikte tekamul olarak yorumlanabilir.
6. Kartal.
Temel Masonlukta bulunmayan bir diger oge. Amerika Birlesik Devletlerinin simgesi. Burada bacaklarini ve kanatlarini acmis olarak bulunuyor. Bu form, ister istemez elleri ve kollarini acmis bir insani ve 5 koseli yildiz simgesini akla getiriyor.
7. Alti Koseli Yildiz
Bu yildiz, Kartalin basinin uzerinde bulunuyor. 13 tane 5 koseli yildizdan olusmus. Alti Koseli Yildiz, cok eski bir sembol. Masonik bir sembol degil. Burada hangi anlama geldigini kestirmek zor, zaman icerisinde o kadar farkli anlamlari incelenmis ki! En rastlanilan anlatimina bakilacak olursa, karsitlarin birlesimi olarak yorumlamak mumkun. Bu, Kartalin etrafindaki diger sembol ve isaretlerle (zeytin-ok ve E Pluribus Unum ifadesi) tutarli bir yorum diyebiliriz.
8. Zeytin dali.
Kartalin saginda tuttugu bu dalin 13 yapragi var. Zeytin, barisi remzediyor. Masonik bir sembol degil.
9. Oklar
Kartalin solunda tuttugu oklarin sayisi da 13. Oklar, savas simgesi olarak alinabilir, zira tam karsisinda baris simgesi zeytin dali var. Bu da Masonik olmayan bir sembol.
10. E Pluribus Unum
Latince, "coktan bir" veya "coklugun birligi" anlamlarina geliyor. ABD'nin bircok kolonisinin birleserek tek millet olusturduklarini belirtiyor. Gunumuzde de, farkli koken,dil,inanis ve geleneklerin hep birlikte yasadigi tek yer olma ozelligini koruyan ABD icin hakli ve anlamli bir soz. Masonik olmayan bu ifadeye, daha ulvi bir anlam, ornegin Tevhid yorumu yapmak mumkun olabilir. Ancak, Buyuk Muhrun Kartalli tarafinda genelde dunyevi anlamlara gelen semboller oldugunu gozden cikarmamak gerekir.
11. Kalkan
Kartalin gogsunde bulunan bu kalkanda, 13 kirmizi beyaz cizgiden olusan ABD sancagini goruyoruz. Masonlukta olmayan bir nesne.
12. In God We Trust
Tanri'ya Inaniriz, ya da Inancimiz Tanri'yadir. Gayet acik bir ifade. Masonlukta, ABD Masonlugunda aynen ve cok anlamli bir sekilde kullanilmaktadir. Ancak, Masonik bir ifade degildir.
Burada, 12 sembolu inceledik. Bunlarin 10 tanesi Masonlukla ya hic ilgisi olmayan ya da dogrudan ilgisi olmayan semboller. 13 Basamakli Piramit ve Isik Sacan Ucgen Icerisindeki Goz, Masonlukla oldukca yakin iliskili bir alegoriyi olustururlar. Ayri ayri incelendiklerinde de, bunlardan Isik Sacan Ucgen Icerisindeki Goz, Masonik kayitlarda karsimiza cikmadan once Buyuk Muhre yerlestirilmis, ve aslinda uzun suredir bircok kulturde Yaratici sembolu olarak kullanilmis bir semboldur. 13 Basamakli Piramit ise, herhalde bu sembollerin en Masonik olanidir.
Bu kisa incelemeyi tamamlamadan once, iki seyi aciklamak isterim:
1. Sembolizma, dogmatik olmayan bir alandir. Dolayisiyla yukaridakiler, benim bu sembolleri biraz da site kurallarini cignemeden yorumlamamdan ibaret.
2. Bu yorumlamayi yaparken, butun bunlara Masonlugun genel gecer kabul gormus, Yaraticinin varligini ve ruhun olumsuzlugunu kabul eden penceresinden baktim. Bunun nedeni, bu sembolleri ve parayi tasarlayanlarin benzer inancta oldugu konusunda kesin kanit bulunmasidir. Orada In God We Trust, Annuit Coeptis yazarken, o piramit ucgen icerisindeki gozle biterken, ABD'nin kurucularinin bu konudaki gorusleri acik olarak bilinirken, bunlari Yaratici olmaksizin yorumlamaya calismak, bilmediginiz bir dilin kelimelerini okumaktan farksiz, bosa bir caba olacaktir.
Sevgi ve Saygilarimla,
Eureka