BÖLÜM 1
‘Hıristiyanların koruyucusuydular’
NORVEÇ’teki saldırıları gerçekleştiren koyu Hıristiyan Anders Behring Breivik’in gerek internetteki manifestosu gerekse videosuna “Tapınak Şövalyeleri” adını vermesi, yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip olan Haçlı Seferleri sırasında Hıristiyanları koruma görevini üstlenen tarikatı yeniden gündeme getirdi. Hıristiyan öğretiden yola çıktığını, beslendiğini ifade etse de Breivik’in ölüm adasında gerçekleştirdiği katliamda onlarca Hırıstiyan gencin olması Hıristiyan âleminde bile şaşkınlıkla karşılandı. HABERTÜRK, asırlardır gizemli uygulamaları, teorileriyle ‘yok olduğu’ dile getirilen Tapınak Şövalyeleri’ni ele aldı. Kutsal topraklara hac için giden Hıristiyanları korumak amacıyla kurulan Tapınak Şövalyeleri kimlerdi ve ne istiyorlardı? Breivik’in manifestosunda Müslümanları hedef göstermesi gibi acaba Tapınakçılar da Müslüman düşmanı mıydı? Tapınakçılar bir efsane mi yoksa günümüzde de faaliyet gösteriyorlar mı? Bu soruları uzmanlarına sorduk. Tapınakçılarla ilgili iki konuda uzmanlar görüş ayrılığı yaşıyor. Tapınakçılar yok oldu diyenlere karşın, “Hayır hâlâ yaşıyorlar ve dünyayı etkiliyor” diyenler de var. İkinci ayrılıksa, Tapınak Şövalyeleri’nin Müslümanlık düşmanı olup olmadığı noktasında yaşanıyor. Bu dizide Tapınakçılar hakkındaki bilinmeyenleri, uzmanların düştüğü görüş ayrılıklarını bulacaksınız.
9 asırlık dinsel tarikatın 34 üyesi diri diri yakıldı
Kutsal topraklara giden Hıristiyan hacıları korumak için Tapınak Şövalyeleri’ni kurdular. İki yüzyıl varlık gösterdiler. Sonunda eşcinsellik, şeytana ve Baphomet’in putuna tapmakla hatta Müslümanlaşmakla suçlanıp yakıldılar, bir efsaneye dönüştüler. Kimilerine göre tarikat yok oldu kimilerine göreyse farklı gizli örgütlere dönüşüp hâlâ dünya üzerinde etkisini sürdürüyor.
Bu zamanlar arasında farklı değerlendirmelere neden olan 9 asır önce dini temelde kurulan ‘Tapınak Şövalyeleri’yle ilgili olarak araştırmacı yazar Göktuğ Halis, ‘Tapınakçılar’ın 9 şövalye öncülüğünde kurulduğunu anlatıyor. Halis, merkezi Kudüs olan örgütün ‘İsa Mesih’in Yoksul Şövalyeleri’ olarak hayata geçtiğini söylüyor ve Müslümanlık karşıtı bir örgüt olmadığını ifade ediyor. Halis, Tapınakçılar’ın bir kiliseyi cami haline getirip, bir Müslümanın namaz kılması için düzenlediğini söylüyor.
‘Müslümanlık karşıtı değillerdi’
Tapınak Şövalyeleri kimdir, nasıl kuruldu? Yaygın biçimde ‘Tapınakçılar’ olarak bildiğimiz tarikat, “Süleyman Tapınağı ve İsa Mesih’in Yoksul Şövalyeleri” ismiyle, 12’nci yüzyılın ilk çeyreğinde Kudüs Kralı ve Kudüs Patriği’nin onayıyla, Kutsal Topraklar’a giden Hıristiyan hacılarını korumaya ant içmiş 9 şövalyenin girişimiyle kuruldu. Kuruluş tarihi net değil, 1119 ya da 1120 olma ihtimali oldukça yüksek. Dönemin önemli vakanüvisti Guillaume de Tyre’nin 1118 şeklinde bildirdiği tarihin hatalı olduğunu düşündüren bazı tarihsel belgeler var. 9 şövalye içinde en önemli iki isim, ki bu 9 şövalyenin isimleri de değişik kaynaklarda birbiriyle çelişkilidir. Hugues de Payens ve dönemin en önemli dini liderlerinden birisi olan St Bernard’ın akrabası, büyük olasılıkla dayısı olan Andre de Montbard...
Müslümanlığa karşılar mı? Hayır değiller çünkü Hıristiyanlık savaş karşıtı olmakla bilinir.
Ama Breivik, manifestosunda Müslümanların yoğun olarak yaşadığı ülkeleri hedef göstermiş? Breivik, Tapınak Şövalyeleri’nin özünden habersiz. Onlardan bir simge olarak yararlandığını görüyoruz. Çünkü olayın tarihsel özüne inmiş olsaydı Tapınak Şövalyeleri’nin kendi dindaşlarına saldırı konusunda ciddi tavır gösterdiğini, Müslüman düşmanı olmadığını bilirdi. Oysa Breivik Hıristiyanları öldürdü. I Adları neden Tapınak Şövalyeleri, anlamı ne? Tarikatın esas ismi ‘İsa Mesih ve Süleyman Tapınağı’nın Şövalyeleri’dir. Kral tarafından Mescid-i Aksa’ya yerleştirilmişlerdi. Bu nedenle Tapınak Şövalyeleri ismini almışlardır.
Hıristiyan hacıları nasıl korumuşlar, neler yapmışlar? Kutsal Topraklar’a giden hacılara yol boyunca eşlik etmiş, saldırılara karşı korumuşlar. Güvenliklerini sağlamak için çeşitli yerlerde kaleler inşa etmişler.
Tarikatın belli kuralları var mı? Yoksulluk, bekâret ve itaat. Gerçekten yoksuldular. Şövalyeler aslında rahiptir, evlenmez cinsel ilişkiye girmezler. İtaatkârlık ise hiyerarşiye bağlılık anlamındadır.
Nasıl yoksullar, Fransa Kralı’nın mal varlıklarına el koymak için onları idam ettiği söyleniyor? Şövalyelerin bütün gelir kaynaklarının tamamının Kutsal Topraklar davasına adanması söz konusu. Birçok Haçlı seferi maddi gelir istiyor. Bir şövalye zırhıyla donanımıyla ciddi bir yatırım demekti. Avrupa’daki topraklarını ekiyorlar, gemileriyle yolcu taşıyorlar. Gelirlerini savaşlarda harcıyorlar.
Nasıl yaşarlardı? Tapınakçılar her şeyden önce dini bir örgüt. Bütün günleri çok az yiyerek geçiyor. Yazılı kaynaklarda haftada sadece 2 kez et yedikleri yer alıyor. Günleri dua ederek, çalışarak ve yine dua okuyarak geçiyor. Sofu bir hayata katışıksız bağlılık gösteren insanlar. Ruhlarının esenliğini amaçlayan insanlardı.
Bir sembolleri, özel kıyafetleri var mıydı? Sembolleri tek bir ata binen iki şövalyeydi. Bu bir yoksulluk sembolüdür aynı zamanda. Giysilerinde ise beyaz harmani üzerine kırmızı haç bulunurdu. Harmani din adamlarının giydiği beyaz kıyafetti ve bekâreti simgeliyordu. Kırmızı haç ise savaş sembolüdür.
Tapınak Şövalyeleri’nin İstanbul ile bir bağlantıları oldu mu? Bizim 5. Haçlı Seferi dediğimiz seferler ne yazık ki yönünü saptı. Kutsal Topraklar amacıyla yola çıkan Hıristiyan orduları kendi iç çatışmaları nedeniyle İstanbul’a saldırdı. Aralarında Tapınak Şövalyeleri de vardı. Büyükada’daki kilise ile Ayasofya’nın yağmalanması bu esnada oldu.
Peki ne oluyor da Haçlı Seferleri’ne bu kadar hizmet eden tarikat üyeleri idam ediliyor? Tapınakçılar Hıristiyan hacıları korumak için kurulmuştu ama 14’üncü yüzyılın hemen başında Kutsal Topraklar’daki Hıristiyan kentler tek tek düştü. Hıristiyan kent olmayınca amaçlarını yerine getiremediler. Büyük borç içindeki Fransa Kralı IV. Philippe, dinden sapma, eşcinsellik ve şeytana tapma gibi suçlamalarda bulundu. Yapılan yargılamalarda tapınakçılara yönelik suçlamalardan biri de Müslümanlaştıkları yönündeydi. Baphomet putuna tapmakla da suçlandılar. Baphomet, Muhammed isminin dönüştürülmesiydi.
Neden böyle düşünülüyordu? Tapınakçılar sürekli savaş isteyen gözünü kan bürümüş insanlar değildi. Selahaddin Eyyubi’nin tarihçisi Usame bin Munkiz’in yazdıklarına göre, Kudüs’e gelen bir İslam elçisi namaz kılmak ister. Tapınak Şövalyeleri bir kiliseyi camiye çevirirler ve ‘Buyrun burada namaz kılabilirsiniz’ derler. İçeride bir Hıristiyan vardır ve Müslümana tepki gösterir. Tapınakçılar müdahale edip dışarı çıkarırlar ve Müslüman namazını kılar. I Yargılamaları nasıl noktalandı? 1314 yılında örgütün 34 üyesi liderleri başta olmak üzere kazığa bağlanarak yakıldı. Diğerleri ise başka tarikatlara girmeye ya da inzivaya çekilmek zorunda bırakıldılar. Yargılama sürecinde tüm mal varlıklarına Kral el koydu. Papa bu malların kiliseye iade edilmesini istedi ama Kral vermedi. Kral’ın içinde bulunduğu maddi çıkmazları aşmak için Tapınakçılara böyle bir komplo kurduğu ortaya çıktı.