Eleştirel Düşünme Üzerine

[38]

Ölçütlerini ortaya koyduktan sonra sürece ait aşamaları sıralamak gerekirse bunlar sırasıyla şöyledir:
 “Konunun belirlenmesi”, “bilgi ve veri toparlanması”, “veri ve bilgilerin değerlendirilmesi/ayıklanması”, “ayıklamadan elde kalan bilgi ve verilerin mantıksal çerçeveye oturtulması” ve son olarak ise “yargıya varılması” aşamalarıdır. 

Bu aşamalar için kişide bazı kabiliyetlerin olması gerektiği aşikardır. Bu yetenekler söylemek gerekirse bunlar şu şekilde sıralanabilir:
 “Eleştiri yapabilme”, “”veri-bilgi toplayabilme”, “ayıklama”, “bağ kurabilme”, “benzetmeler (analojiler) kurabilme”, “çözümlemeler yapabilme”, “eşleştirmeler yapabilme”, “sınıflandırmalar yapabilme”, “neden-sonuç ilişkisi kurabilme”, “ön görü yapabilme”, “plan/sıralama yapabilme”, “tüme varımlı ve ya tümden gelimli çıkarsamalar yapabilme” yetenekleridir. 

Eleştirel düşünmenin hem hataya hem de yanılgıya düşürecek kısmı da budur bence. Eleştirel düşünmeyi bu yönüyle eleştirmek gerekmiyor mu? Aynen Sayın Propulsion'un belirttiği gibi, sürece ait aşamaları sırasıyla aşmak ve bu sırayı takip etmek için bazı kabiliyetlerin bireyde oluşmuş olması gerekir. Peki Sayın Propulsion'un belirttiği kabiliyetleri taşıyan bir insan analitik düşünceye sahip olmaz mı? Niye eleştirel düşünsün? Bu konuyu tartışmak isterim. Arkadaşlar alaka gösterir ise niçin böyle düşündüğümü anlatmak isterim...

[propulsion]

Sayın Ersin Baltalı’nın katkısında yazdığı ve Benim ileti gövde metninde belirttiğim gibi eleştirel düşünce bazı kabiliyetler gerektirmektedir.

Oldukça önemli olduğunu düşündüğüm eleştirel düşüncenin bu önemi ile ilgili olarak bu başlığın #9 numaralı iletisinde bir takım argümanlar sunmuş ve “o halde hem bilgeliğin tamamlayıcısı olan aydın insan olmada hem de bilimsel bilgiye ulaşmada eleştirel düşünce çok önemli bir yer tutmaktadır” demiştim.

Yine bu başlığın ilk #1 numaralı iletisinde yazdığım gibi analitik düşünme yönteminin eleştirel bir düşünme yöntemlerinden biri olduğunu unutmadan düşünce biçimlerini değerlendirirken sanki rakipmiş (başka kelime bulamadım) gibi sert ayrımlar yapmamak gerekmektedir.

Bence olsa olsa duruma göre zihinde “tercih edilebilme ve tercih edilmeme” vardır.

Bir birey değişik durumlara göre birçok düşünme yönteminin içinden bir veya birkaç tanesini kullanabilir.

Fakat Sayın Ersin Baltalı'nın bu konuda yapacağı paylaşımı merakla beklediğimi iletmek isterim. Konular ve başlıklar bu şekilde büyür ve gelişir.