Eski dergileri karıştırıken bir yazıya tesadüf ettim. Bu Forumda çok sık dile gelen muntazam gayrimuntazam ayırımının açıklanmasında bir katkısı olabilir diye düşünüyorum.
Yazı "Şakül Gibi" dergisde "Yeni Yayınlar" isimli bölümden. Tarihin 1989 olduğunu ve o tarihe göre yeni yayın olduğunu hatırlatmama gerek yok sanırım
HKEMBL yayını bir dergide, ÖMBL üyesi, ve dolayısıyla gayrimuntazam denilen bir yazar hakkında neler denildiğini görmek ilginç olabilir. "Bizden değil" ama yine de "bizden" der gibi bir yazı olmuş, paylaşmak istedim.
Saygılarımla.
"ANDERSON'UN KİTABI"Murat Özgen Ayfer, 165 sah., İstanbul 1989
Türkiye'deki gayrimuntazam mason teşekküllerinden Büyük Mason Mahfili Demeği üyelerinden Murat Özgen Ayfer, titiz bir çalışma sonunda Rev. Dr. James Anderson'un "The Constitutions of the Free-Masons" kitabını tercüme etmiş ve bu kitap aynı dernek tarafından yayınlanmıştır.
Muhittin Celal Duru K.'imizin anısına ithaf edilmiş kitapta, Dr. Vedat Yeğinsu'nun bir önsözünü, mütercimin bir önsözü takip etmektedir. Bu önsözde Murat Özgen Ayfer, James Anderson hakkında "adı Masonlukta en çok geçen kişi" denildiğini ve bu şöhretin de Spekülatif Masonluğun 1723 tarihli özgün Temel Yasası ya da "Anderson Yasaları", Anderson Nizamnamesi" ya da "Anderson Tüzükleri" adı ile anılan eserden dolayı olduğunu belirtmektedir.
Bu eserin "Yükümlülükler" bölümünün zaman zaman Türkçeye çevrilmiş olmasına rağmen, iki şeyin hiç yapılmamış olmasının, kendisini bu çabaya ittiğini söyleyen mütercim, bunların:
1. Kitabın tümünün baştan sona çevrilmesi;
2. Yapılan çevirinin gereğince açıklanması.
olduğuna işaret etmekte ve bu çalışmaya, Türkçe Masonik literatürdeki bu boşluğun doldurulabilmesi amacıyla giriştiğini vurgulamaktadır. İki önsözü, Ayfer'in 8 sahifelik bir "Giriş" yazısı takip etmekte ve bunda, o dönemdeki İngiltere'deki masonluğun bir tarih özeti, kitabın yazılış şekil ve sebebi ile çok kısa bir özeti görülmekte. Belki de bütün tercümeye yakın bir çalışma gerektirmiş olabilen bu giriş bölümü, Anderson'un kitabından ayn olarak bile her masonun mutlaka okuması gereken bir çalışma niteliğindedir.
Giriş bölümünü "Constitutions" kitabının tercümesi, ve bu 60 sahifeyi de bir "Açıklamalar" bölümü takip etmektedir. "ANDERSON'UN KİTABI", 'Temel Yasa'daki Değişiklikler" ve "Kaynaklar" ile son bulmaktadır.
Çeviriyi, aslının fotokopisinden düzgün bir Türkçe ile "mot a mot" tercüme eden Murat Özgen Ayfer, tercüme dışı bölümlerde de asgarî yorumda bulunarak, her masonun (özellikle masonluk tarihi üzerine araştırma yapanlar) azami şekilde istifade edebileceği bir çalışma yapmıştır. Gelecek sayımızda, "Mason Sözlüğü"'nü tanıtacağımız yazarı, hararetle tebrik ederiz.
Şakül Gibi – Sayı 17, Ekim 1989
«MASON SÖZLÜĞÜ»Murat Özgen Ayfer, 815 sah., İstanbul 1989 (Yayın yılı kitapta belirtilmemiştir. 1989 sadece bir tahmindir) , 50.-TL.
Geçen sayıda, tanıtacağımızı belirttiğimiz «MASON SÖZLÜĞÜ», Murat Özgen Ayfer'in, başka hiç bir şey yazmasa bile, Türkiye'de masonik literatür tarihinde her zaman anılmasına sebep olacaktır. 813 sahifelik bu büyük lügat, Dr. Vedat Yeğinsu'nun bir önsözü ve yazarın bir sunuş yazısı ile başlayıp, sözlük metninden sonra 5 sahifelik bir kaynaklar bölümü ile sona eriyor.
Daha evvel Türkçe masonik sözlük yayılmadığını söylemek doğru olmaz. Bunların arasında, merhum Antoine Zoletti K.'in küçücük bir risale boyundaki çalışması, Ankara vadisindeki Uyanış Muh. L. K.'lerinin hazırladıkları ve teksir ettikleri bir lügat ve sayın Ayfer'in 1982'de hazırladığı ilk «Mason Sözlüğü »nü sayabiliriz. Ancak hiç biri bu yeni sözlüğün hacmine yaklaşamamaktadır.
Yazar sunuş yazısında, kitabın bir ansiklopedi olmadığını özellikle vurgulamakta ve bizce, kendisine biraz haksızlık etmektedir. Hernekadar «Kaynaklar» bölümünde gördüğümüz ve masonik literatürün bellibaşlı ansiklopedi ve sözlüklerin boyutunda değilse de, birçok yerlerinde ansiklopedik bilgi aktarıldığı görülmektedir. (Mackey, Coil, Lennhoff ve Ligou gibi isimlerin arasında, Gould'un ansiklopedisini de görebilmek, kaynakçayı daha bir tamamlardı kanaatindeyiz). Yine sunuş yazısmda belirtilen en mühim sınırlama, bu ciltte, Sembolik Masonluğa ilaveten Eski ve Kabul Edilmiş Skoç Riti ile İngiliz Masonluğu Sistemini ihtiva etmesidir. Dünyada mevcut diğer Ritler, bu sözlük kapsamma alınmamış. Nitekim kendi ifadesi ile:
«...Şayet böyle bir çalışma yapılacak olsaydı, gerek kapsam gerekse hacim bakımından en az bir bu kadar daha genişlemesi gerekirdi.»
Ayfer, daha kitabının başında, «en önemli özelliklerinden birinin, açıklama ve yorumlarda, tek yanlı değerlendirmelerde» bulunmamış olduğunu belirtmektedir. Bir sözlük hakkında değerlendirme yazısı hazırlanırken, kitabın bütün maddelerinin tek tek okunmasının imkânsızlığı meydandadır. Ancak, örnek olarak, Türkiye'deki masonların bölünmesi ile neticelenen 1965 olayları veya Yüksek Şuralar ile Büyük Localar arasındaki münasebetleri açıklayan değişik maddelerin tetkikinden, yazarın bu beyanının doğrulandığı görülmektedir. «Mason Sözlüğü »ne yöneltilebilecek tenkitler arasında Ha. veya San. gibi kısaltmaların tarif edilmesi bulunabilir. Muhtelif kısaltmaların tümünü dahil etmek mümkün olamıyacağı gibi, belki de bunların açıklanmaması daha uygun olabilirdi diye düşünülebilir. Keza, sözlükte kullanılan bazı kelimelerin günlük masonik kullanıma ne derecede girmiş olduğu da ayrı bir tartışma konusu olabilir. (Tesviye ruhu yerine düzeç, şeref üyesi yerine onursal üye, Hür Mason yerine Özgür Mason vs...)
Alev Saçan yıldıza Işık Saçan Yıldız, Masonik Seneye Masonik Yıl tabirinin eski şekli, skrütende olumsuz oy verilmesini siyahlama veya kırmızılama ve buna benzer bazı fazlaca sübjektif, ve doğruluğu kesin olmayan tarifler de, sözlüğün pasifine geçecek noktalardır. Kitabın başında, hazırlanmasında ve gerçekleşmesinde emek veya katkılan bulunan 7 kişiye bir teşekkür notu var. Bundan anlaşılacağı gibi bu sözlük, büyük bir heyet veya muhtelif bölümleri değişik mütehassıslar tarafından değil, tümüyle bir kişi -Murat Özgen Ayfer- tarafından yazılmış. Profesyonel bir ansiklopedist, derlemeci veya yazar olmadığını bildiğiniz
müellifin bu eseri karşısında hayranlık ve teşekkür ilk akla gelen duygulardır. Bilgiçlik taslama niyetiyle yanlışlar bulmak, sahife doldurmak için tenkit etmek, ucuz ve kolay işlerdir. Zor olan, yazımızın başında belirttiğimiz gibi, Türkiye'deki masonik literatürün temel taşlanndan biri niteliğini çok uzun zaman muhafaza edecek gibi görünen bu sözlüğü meydana getirmekti ve Murat Özgen Ayfer bunu tam ve mükemmel bir şekilde başarmıştır.
Şakül Gibi – Sayı 18, Kasım1989