Sn. mbulut'un ilk sorusuna cevap verme babında; "iyiyi daha iyi yapmak nedir?"
Bana göre iyi iki farklı şekilde daha iyi yapılır, fakat önce şu varsayımımızı bir gözden geçirelim... İyinin daha iyi yapılabilmesi için, Masonluğa alınan kişinin daha baştan "iyi" bir kişi olması beklenir öyle değil mi? Yani burada "Masonluğa giren kişi zaten baştan iyi bir kişidir" şeklinde bir varsayımımız var. Oysa iyilik kavramı kişiden kişiye değişir. Kimin kime göre iyi olacağı farklılıklar gösterebilir. Peki bu sorunsalı nasıl aşarız? Tabi ki toplumda kabul görmüş "genel anlamda iyi kişi olma" kriterlerine bakarak. Nedir bu kriterler? İş ve arkadaş çevresinde iyi, dürüst, yardımsever, çalışkan, doğrucu, ilkeli, vb. bir kişi olarak tanınmak, aile hayatının en azından normal sınırlar içerisinde devam etmesi (aile içi şiddet, sansasyon, vb. mevzularla anılmamak), alkolik olmamak, adab-ı muaşeret kurallarında en azından ortanın üstü bir seviyede bulunmak, dogmalara ve taassupa saplanmamış, bilimsel düşünme yeteneğine sahip bir kişi olmak. Bunlara eklemeler yapılabilir.
Peki Masonlar aralarına alacakları kişinin bu kriterlere yakın veya uygun bir kişi olup olmadığını nasıl bilirler? İşte burada adayın tabi tutulduğu tahkikat süreci devreye girer. Tahkikatın amacı adayın bu kriterlere uygunluğunu saptamaktır. Bir başka ifadeyle aday, önce kendisine kefil olarak öneren Mason'un sözüyle, daha sonra da tahkikat süreci ile "iyi" olarak benimsenirse, adaylık işlemleri devam eder. Fakat lütfen Tahkikat Süreci nedir/nasıldır diye sormayınız, konumuz bu değil.
Demek ki burada bahsettiğimiz "iyi" olma durumu, önce Masonlar tarafından tahkik ediliyor. Eğer her şey yolunda gider de aday Masonluğa girerse, o kişinin "iyi" bir kişi olduğu varsayılıyor. Bu "iyi" olma durumunu korumak artık kişinin kendisine kalmış.
Yazımın başında iyi bir kişinin iki farklı şekilde daha iyi yapılabileceğini söylemiştim:
1. Bilişsel Daha İyi Yapma: Ben bunu kendi kendime düşünürken Karl Popper'ın metafizik çoğulculuk yaklaşımıyla daha iyi örneklendirebileceğimi görüyorum. Yani, a) Fiziksel nesne ve durumlar, b) Bilinç ve ruhsal durum, c) Entellektüel içerik (bilim, teori, hipotez, kitaplar, belgeler, vb.).
Hariciler sürekli bize şunu sorar. "Siz sembollerle nasıl oluyor da bir öğreti süreci içine girebiliyorsunuz?" İşte bir Mason "bana göre" Karl Popper'ın sıraladığı faktörleri harmanlayarak, olaylara farklı bir göz ile bakmaya çalışır ve bunu yaparken de sembollerden yararlanır. O da yetmez, öğrendiklerinden kendine dersler çıkarır. Böylece bilişsel olarak "daha iyi" hale gelir çünkü bilgi seviyesi ve sezgisi artmıştır. Eskisine göre bilişsel anlamda daha iyi hale gelmiştir.
2. Davranışsal Daha İyi Yapma: Sanırım bunu açıklamaya gerek yok. Kişinin kişiliğinin olumlu yönde ilerlemesinden bahsediyorum. Masonluğa girmeden önce tahkikata tabi tutulurken dikkate alınan davranışsal özelliklerinde meydana gelecek olumlu gelişmeler... Daha yardımsever, daha aydın, daha sakin, daha dinlemesini bilen, daha kendine güvenli, daha centilmen, daha iyi bir eş ve baba, daha iyi bir dost/arkadaş, vb.
Belki bu süreç herkes için doğru işlemeyebilir. Ama bunu başarabilen mason, Amerikalıların dediği gibi "bir erkeğin daha iyi hale gelmesine" örnek bir kişi olur.