Hür İnsan Üzerine Şiir... Epiktetos

[Katharsis]

Hür İnsan Üzerine Şiir

Ey yolcu, yol hazırlığını yap ve koyul yola; şunu bilerek:

Özgür kişi sadece karakterinde hür olan kişidir. Kişi hürriyetinin ölçüsü bizzat kendi doğasında bulunur. Ve kararında içtenlikliyse hür kişi, yüreğinde ise dürüstlüğü, işte bunlar asil yapar kişiyi. Ve bununla yücelir hür kişi hatalarla değil.

Ana-babadan gelen uydurma bir asaletten tat almaz o. Zira, ana-baba değildir hür insanı doğuran. Tanrıdır herkese ata olan ve de tek kök insanoğluna. Herkesin tek şansı vardır, o alır kader icabı beden güzelliğini. Budur soy güzelliği ve hür olma hali gerçek anlamda.

Ruhen köle olan ise sakınmaz kötü sözden, katmerli köle de olsa. Aşırılıktır şiarı bu kişinin, yüreğinde soysuzluk vardır.

Ey yolcu, Epiktetos köle bir anadan doğmuştu, ama yüceydi herkesten, bir kartal gibi; Bilgelikte ise takdire şayandı ruhu.

Söylemem gerekirse; tanrısal bir varlık doğurdu onu. Keşke şimdi de (bu mümkün olsa). Böylesine yararlı ve sevinç kaynağı bir insan tüm ünlü kişiler arasında köle bir anadan dünyaya geldi.

-Epiktetos


Bu şiiri uzun bir süre önce Isparta’da hasarlı orijinal yazıtının yanındaki tercüme metninde görmüştüm, sonrasında son gördüğüm tarih geçen sene idi. Aynı yerde kanyonun güzelliğiyle tekrar büyülenip nehrin oluşturduğu bir gölette soğuk suya girmiştik. Yabani keçiboynuzlarından yemiştik. Burası Azize Meryem’in Selçuk’a yakın Bülbül dağına gitmeden önce geçtikleri ve birçokları tarafından önemli sayılan bir yerdir. Şiir Epiktetos’un anısına Yunanca olarak yazılmış, ve bulunduğu yere de “Yazılı Kanyon” adı verilmişti.


Şiirin yazarı olan Epiktetos’a gelirsek:
MS.50 yılı civarında Frigya'nın Hierapolis kentinde dünyaya gelen ve 138 yılında Epirus bölgesindeki Nikopolis kentinde ölen ünlü bir filozoftur. “Epiktetos” köle, esir anlamına gelir.

Yaşadıklarından dolayı ona isim olarak konmuştur. Roma'ya köle olarak götürülmüş, daha sonra azad edilmiştir.

Tanrının birliğine, tüm insanların aynı ve tek tanrıdan geldiğine inanan bir düşünür olan Epiktetos'a göre, fiziksel yapı, dış görünüş, ya da bunlardan kaynaklanan sosyal konum insan iradesinin dışında gelişen durumlardı.

İnsanı mutlu ya da mutsuz yapan durum, yaşanılan veya izlenen durumlar hakkındaki kişisel görüşlerimize bağlı idi, yani elimizde olan şeylerdi.


“Dünyada dostum kalmadı sandım. Terk ettim kendimi, bir de baktım, düşmanım kalmamış.”
Niyazi Mısri


Fotografa gelirsek, Epiktetus’un yanları yırtık eski posteri, çok değer verilmediği belli olan, nem ve güneşin etkisiyle üstünde renk dalgaları oluşmuş çatlakları olan ve üzerinde graffitisiyle dönemini az çok yansıtan bir duvarda yer alıyor. Duvar, belki ne olduğu artık hiç önemli olmayan başka afişler, telefon numaraları veya unutulmaması için yazılmış ufak isimlerin koparılmak üzere kesilmiş parçalarının alt eklerini içeren kağıtlarla dolu. Altta duran kır çiçekleri ve laleler çimlerin arasından özgürce yeşermişler. Farklı ırkların ve cinsiyetlerin bir aradaki doğallığının güzelliğini sergiler gibi Epiktetus’un eski posterinin bulunduğu duvarın önünde yaşıyorlar.


Aradan geçen binlerce yıla rağmen, bu çok yakın döneme ait foto bile şiirden sonraki hiçbir yazının veya tasvirin yerini tutamıyor bence.


Demek ki hür olmak zor işmiş, öyle mi sizce de?


Sevgi ve Saygılarımla,

Katharsis