Alevilik ve Ezoterizm

[semih_tatar]

Alevilik ve Ezoterizm


Alevilik denilince Hace bektasi Velinin "Ilim ile gidilmeyen yolun sonu karanliktir" sozu geliyor aklima. Dergahi geliyor. Dergahinda isledigi ezoterik semboller geliyor. Dailigi geliyor. Ve bu dainin bu dergahta isledigi Anadolu BAtiniligi.

Bugun Alevilik uzerindeki kilifin farkina varmisdir. Gelisen gençlik ALeviligin kokenini, inanç rituellerinin temelini, olusum surecini anlamaya baslamisdir.

Gun be gun dalga dalga daha fazla insana ulasmakta, daha fazla insan suphelere dusmekte ve sorular sormaya baslamaktadir. Sorular nedenleri nedenler sorulari dogurmaktadir.

Ve gorulmektedir ki Alevilik hz ALi ile 1400 yil one dogmus bir inanç degildir. Anadolu ALeviligi Arap degildir. Anadolu ALeviligi Arap kulturunden ve dininden uzaktir. Deyisler incelendikçe batinilik, batinilik incelendikçe ezoterik inançlar gorulmektedir. Aleviligin ezoterik bir inanç temeline dayandigi, kaynaginin bu oldugu buradan beslendigi anlasilmaktadir.

Bu ezoterik inanç yasanilan cografyalarda farkli farkli isimler ile, farkli farkli egemen din ve egemen devlet altinda takiyye yaparak yasamaya baslamisdir. Bu inançlar gizlenmeyi bir nevi korunma mekanizmasi olarak kullanmisdir. Kendi inançlarini, inançlarinin sirlarini belirli rakamlar içinde saklama yoluna girmislerdir. Bu rakamlara o an içinde yasadiklari egemen dinin elbiselerini giydirmislerdir.

Bu sekilde gelismisdir. Birçok farkli inancin suyunu içmis ama onlar olmalisdir.

Alevilik HErmesin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Platonun ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Samanizmin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Zerdustun ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Manihezmin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Hiristiyanligin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Masonlugun ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Islamin ne içindedir, ne disinda.

Bu ve benzeri birçok inançtan etkilenmis, onlari etkilemis bir nevi ezoterik/batini inanç sistemiydi Alevilik.

Bu yuzden kendisiyle kokendas olan diyer butun inançlarla buyuk benzerlikler gostermekteydi.

Bu yuzden bu damardan gelen HErmes binlerce yil once "Insanlar olumlu tanrilar, tanrilar ise olumsuz insanlardir" demekteydi.


HErmesle,
Platonla,
Eflatunla,
HAce Baktas ile
Hasan Sabbah ile
Pir Sultan ile
Ahlehaklarla,
Aliilahilerle,
Nusayrilerle,
Ezidilerle,
Ismaililerle,
Dailerle ...

ayni degerleri, ayni deger yargilarini, ayni inançsal ogeleri, ayni inanç temellerini tasimaktaydi. Tek sorun ayni çesmesnin suyunu farkli zamanlarda farkli cografyalarda içmekten geliyordu.

Yukaridaki derlememde Alevilik içindeki inançsal rakamlarin nereden ve nasil geldigi uzerinde durmaya çalistim. Eksiklerimin varligini biliyor ama dogruluguna inanarak arasdirarak ilerliyorum. Saçma sapan, alayvari, bilgiden, bilimden uzak, kisilere, mesajlara cevap vermek artik beni yordu. Varsa cubbenizde bilgi biliminiz buyrun tartisiriz adam gibi, yoksa yine buyrun (hos sus desekte susmazsiniz) ama ben cevap vermem.

Aleviligin inanç temelleri, Aleviligin içindeki rakamlar apaçik birer ezoterik bilgilerdir. Ezoterik ogretilerdir. Bunlar sadece Anadolu Aleviliginde degil (Siilik ve Caferilik bunlarin disinda kalir) bu batini ezoterik inanç ile sekillenmis butun inançlar içinde kendisini gostermisti.

Ornegin,

ates ------------toprak -------su (12 ELEMENT)
isis -------------osiris --------horus (12 TANRI)
baba -----------ogul ----------kutsal ruh (12 HAVARI)
tanri ----- ------meleketavus-- sey adi (12 HANEDAN)
hak-------------muhammed----ali (12 IMAM)

Alevilik gibi ezoterik bir inanç olup Hiristiyanlik içinde kendisini saklayan Tapinak Sovalyelerinde 12 Sovalye...

12 Melek diye dahada çogaltabiliriz.



Bugunun ALevi cemlerine tarihi arastirmalar sonucunda elde edilen bilgilere gore MO 5000 yillarindaki Sumerlerde kolaylikla rastlayabiliyorsak, Sumerlerin dini inançlarinda Ates-toprak-su = SU teslisi varsa, Sumerler dunyadaki butun canlilarin Sudan yaratildigi fikrine sahiptiyse, Gunesi ve atasi kutsama gibi ogeler barindirmis ise bu demek oluyor ki tarihde kesinti yoktur.

Bizler bugun tek birseyden eminsek oda Caferilik ve Siilik disinda kalan onlara hiç benzemeyen Anadolu Aleviliginin 1400 yillik Islam ve hz Ali oncesine dayanan bir ezoterik/batini inanç sistemi oldugudur.

kaynak;
Umit Algunerhan

[karahan]

SELAM
nedir bu 12 nin sırrı merak ediyorum beni israiloğlunun 12 kavmi isanın 12 havarisi alevilerin 12 imamı ve yukarıdaki paylaşımda verilen 12 ler bu bağlam ve paraleldeki sır nedir bilgisi ve fikri olan varmı

[semsin]

Alevilik ve Ezoterizm



 Birçok farkli inancin suyunu içmis ama onlar olmalisdir.

Alevilik HErmesin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Platonun ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Samanizmin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Zerdustun ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Manihezmin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Hiristiyanligin ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Masonlugun ne içindedir, ne disinda.
Alevilik Islamin ne içindedir, ne disinda.

Tek bir kaynağın  dağılmış farklı kolları  siz kaynağa bakınız.

[NİYET_01]

selam arkadaşlar
sayın semih_tatar
yukarıdaki açıklamalarınız ışığında Aleviliği bir din yada mezhep olarak algılamanın yanlış olduğunu mu anlatmak istiyorsunuz. ben özellikle şu son cümlenizeki
''Bizler bugun tek birseyden eminsek oda Caferilik ve Siilik disinda kalan onlara hiç benzemeyen Anadolu Aleviliginin 1400 yillik Islam ve hz Ali oncesine dayanan bir ezoterik/batini inanç sistemi oldugudur.''
Bahsettiğiniz aleviliğin HZ. Ali den de önce var olan ezoterik inanç sitemi olduğunu söylemeniz..buradan yola çıkarak ezoterik inanç sisteminin kılıf olarak aleviliği kullandığı sonucu çıkmyor mu? lütfen açıklar mısınız?

sevgi ile kalın

[martı]

Buna kılıf demek yanlış olur.Bu Anadolu'da Alevilik olur,Sufilik olur;başka yerde başka birşey olur.
Bu aralar Aleviliğin,Hz.Ali'den önce de var olduğunu söyleyen birçok kaynak var ve çok sağlam kaynaklar.Bu konu epeydir aklımı kurcalıyor.Sanırım Güneş'i Rab'leri olarak görüyorlarmış,bilgisi olan varsa paylaşırsa sevinirim.

[Karan]

Acaba Aleviligin ezoterizm ile arasindaki bag, Masonluk ile arasindaki ortakliklarin açiklamasi olabilir mi?

Aleviligin ezoterik bir inanç sistemine sahip olmasi, O'nun Islamdan oncede var oldugunu gostermez mi?

Sufiligin (yada Ismaililerin-Hassasilerin) Anadolu Aleviligi etkiledigi kadar Tapinak Sovalyelerinide etkiledigini dogru sayarsak Alevilik ve Tapinakçilik arasinda aranacak koprunun yine Sufilik oldugunu soyleyebilir miyiz?

[Laus Deo]

Oncelikle Alevilik benim bildigim Ali'den degil Alev'den gelir. Alev'den kastim Atestir. Ates'e tapmak paganliktir. Ancak lutfen paganligi putperestlik olarak algilamayin. Dunyadaki butun dinler ve ogretiler pagan ogretilerle akrabadir, ortaktir, icicedir.

Atese tapmak ile gunese tapmak ayni seydir. Bu dunyada ates yakmak gunese saygi rituelidir. Onu taklit ederek ona saygi gosterilir. Gunese gosterilen saygiyi da dolayli olarak Tanri'ya gosterilen saygi olarak algilamali tabii ki. Cunku gunes kesinlikle bizden ustundur ve kutsaldir, cunku Tanri'nin bize verdigi en buyuk hediyedir belki de.

Konuyu farkli yerlere cekmis olmak istemem. Sayin Karan'in sorularina maalesef cevap veremiyorum. Sadece sunu soyleyebilirim ki, nasil paganlik butun dinlerle akrabaysa, ezoterik ogretiler de birbirleriyle bir sekilde baglantidadirlar. Bu baglantilarin nasil ve neden olustugu cok genis ve apayri bir konudur.

Ayrica Karahan adli arkadasimiz cok uzun sure once 12 sayisinin gizemini sormus. Cevap ver(e)meyecegim ama bu sayinin cok onemli bir sayi oldugu kesin.

[Karan]

Sevgili Laus Deo, cevabiiz için tesekkurler. Aleviligin Aliden gelmedigi dogru fakat Alev'den geldigi benim kanimca yanlistir. Alevilik tanimlamasinin içinde ustaca saklanan ATES kelimesi ISIK'a ithaftir. Alev'in sonundaki -i- takisi aidiyet takisidir. Dolayisiyla Alev'-i dedigimiz vakit Alev'den gelen anlami çikarkkta hakli ama bu alevin tanimlamasini yapmaktada yanlissiniz. Alev kelimesi Aliden evvel "Isik Taifesi" (Isik toplulugu-Isikçilar) olan toplulugun hem islama ve yasadiklari sunni oteriter topraklarina (içinde islam halifesi Ali ismini barindirdigi için) hemde kendi geçmislerinden gelen ogretielrini saklamalarina (içinde ALEV barindirdigi icin) oldukça yaramistir. Bu nedenle Alevden Gunese geçip Aleviligin Gunes tapinmaciligi oldugunu soylemek oldukça gerçekten uzak bir tanimlama olur.

Bununla beraber Alevilikte gunese olan saygi ve sevgi goz ardi edilemeyecek olcude çokturda. Ornegin dogu Alevileriin "gunese el açip dua okumalari, yuzleri gunese donuk iken kuçuk su dokmemeleri, deyislerinde varolusu açiklarken surekli gunese deyinmeleri, evlerinde yanan ocagi su ile sondurmemeleri (kendi kendisinin sonmesini beklemek) " bilinçli yada bilinçsiz yuzyillardir yasatilagelmistir.

Sufilisin ve Hassasilerin hem içinde yasadiklari yuzyillarda hemde (orgutsel anlamda) yikilislarinin çok çok ardindan sonra gelecek yuzyillarda var olmus ezoterik orgutleri oldukça etkiledigi biliniyor. Etkilenen orgutler bu etkilesimleri kendi yasam cografyalarina, sosyal ve ekonomik konumlarina, egegen din ve devletler altinda kimi zaman kendine gore yorumlayarak kimi zaman oldugu gibi alarak yasamislar. Bu topluluklardan ikisi olan Alevilik ile (Tapinakçilar araciligiyla) Masonluk arasindaki ortak baglara deyinilmedigini, arastirilmadigini goruyorum.

[Laus Deo]

Sayin Karan,

Alev ile isik arasinda ayrim yapmadigim icin ben boyle yorumladim olayi. Zaten Alevileri de gunese tapanlar olarak tanimlamadim. Burada genelleme yapmaya calistigim sey, bu anlayisin temelidir. Yani Aleviler direkt olarak gunese tapmiyor olabilirler ama ama Ates'e veya bir diger anlamiyla Isik'a tapmalari veya onu kutsal kabul etmeleri zaten dunyamizi "aydinlatan" ve "isitan" Gunes'e tapinmaktan gelir. Yani koken her zaman budur.

Bu arada paylastiginiz guzel bilgiler icin de tesekkurler.

Tapinakcilarla Alevilerin ogretileri arasinda nasil baglantilar kurdugunuzu anlatirsaniz guzel bir paylasim olabilir kanimca...

Esenlikler,
Laus Deo.

[Karan]

Sayin Karan,

Alev ile isik arasinda ayrim yapmadigim icin ben boyle yorumladim olayi. Zaten Alevileri de gunese tapanlar olarak tanimlamadim. Burada genelleme yapmaya calistigim sey, bu anlayisin temelidir. Yani Aleviler direkt olarak gunese tapmiyor olabilirler ama ama Ates'e veya bir diger anlamiyla Isik'a tapmalari veya onu kutsal kabul etmeleri zaten dunyamizi "aydinlatan" ve "isitan" Gunes'e tapinmaktan gelir. Yani koken her zaman budur.

Bu arada paylastiginiz guzel bilgiler icin de tesekkurler.

Tapinakcilarla Alevilerin ogretileri arasinda nasil baglantilar kurdugunuzu anlatirsaniz guzel bir paylasim olabilir kanimca...

Esenlikler,
Laus Deo.

Degerli Laos Deo, Ezoterik / Batini ogretilerin tanriyi buldugu oz neyse, Aleviliginde Ondan uzak oldugunu sanmiyorum. Siz bunu alev, isik yada gunes olarak tanimlandiriyorsunuz. Masonlugun buna nasil yaklastigini tam olrak bilmedigim için kesin yargiya varamadan birseyler soyleyemiyorum ama Masonluktada, Aleviliktede "Tanrinin Insanda, Insanin Tanrida" oldugu fikri Hermesten bu yana araliksiz aktarilarak sure gelmis. "Insanlar olumlu tanrilar, Tanrilar olumsuz insanlarlardir" cumlesi hem Masonlugun hemde Aleviligin birlestigi en buyuk ortak noktadir.

Aleviler ile Tapinaçilar yada Masonlar arasinda ne denli buyuk benzerlikler oldugunu anlayabilmek için evvela Aleviler ile Hassasiler ve Hassasiler ile Tapinakçilar arasindaki benzerliklerden yola çikmaliyiz belkide. Her iki topluluk arasindada ortak kopru olan Hassasilerden hem Aleviler hemde Tapinakçilar yer yer oldugu gibi etkilenmis (etki edileni oldugu gibi degistirmeden almis) yer yer ise kendi sosyal-ekonomik sart ve kosullarina, cografyalarina, kokenlerine, egitim alan ve yonlerine gore degistirerek almislar.

Orneklendirmek gerekirse;
Tarihte ilk defa "Halllaci Mansur" ile karsilastigimiz ama neredeyse herkesin Hace Bektasi Veliye ait oldugu sandigi "4 kapi 40 makam" insani, insani-i Kamilliye erdirmek için sunulmus bir yol izleme haritasiydi. Bu harita her biri onar merdivenden olusan 4 katli bir bina gibiydi. Kisi çok uzun suren sinavlardan, egitimlerden sonra birer birer basamaklari asip her on basamakta bir kat çikarak varilmak istenilen menzile vardirilir, erilmek istenilen bilgiye erdirilirdi.

40 Makamin Hallaci Mansura ait olduguna dair kaynak olarak Hallaci Mansurun gunumuze ulasmis tek eseri "TAVASIN" verilebilinir. Anadolu Alevilerinden Hace Bektasi Veli Hallaci Mansurun bu 4 kapi 40 Makamini hiç degistirmeden içinde yasadigi sosyal sart, takiyye ettigi egemen din ve onderlik ettigi halka gore onlarin anlayabilecegi sekilde yorumlayip alirken Masonluk ise neredeyse ayni seyi degistirerek ayni sekilde almistir. Hallaci Mansurda ve Hace Baktasta 40 olan rakami 33'e indirerek ayni amaçla kullanmistir. Her ne kadar birisinde 40 diyerinde 33 asama olsada ikisininde varmak veya vardirmak istedigi sey tamamiyla Insanin kendi içindei Tanrisal Isigi gormesi, "KENDINI TANIMASI" kendisinden koptugu Tanrisal varliga donmesi yani "Insani Kamil" olmasi içindir.

Bu ornek tartismaya açik. Burada birakip Aleviligin Sufiligin ve Tapinakçiligin ortak yonlerini orneklendiren bir iki satirla devam edelim. Bu konu hakinda Edward Burman,  "The Assassins - Holy Killers of Islam" adli eserinde sunu demekte;

• Tampliye örgütündeki, "birader, çavuş ve şövalye" sıralaması, Haşişi'lerdeki "lazik, fedai ve refik" düzeninin eşiydi. Tampliye şövalyelerinin, kırmızı haçla bezenmiş beyaz pelerinlerine karşılık, onların Haşişi'lerdeki eşdeğeri olan refikler beyaz üzerine kırmızı çizgileri olan bir pelerin giyerlerdi."
  
  "İki tarikatın yüksek dereceleri de, dikkat çekecek kadar benzeşmekteydi. Tampliyelerin "prior (önder), baş prior ve üstad" ünvanları, "dai, büyük dai ve şeyh" derecelerine denk düşüyordu. Bu bakımdan, Tampliyelerin tüzüğünü St. Bernard hazırlarken, hiyerarşik yapının sonradan ve çok farklı bir kaynaktan aktarıldığını gözden kaçırmamak gerekir."

Hakikaten Hassisilerin alt yapilanmanin hiyeyarsik duzeni olan "lazik, fedai ve refik" siralamasini Tapinakçilarda alt yapilarinin hiyeyarsik duzeni olarak hiç bozmadan "birader, çavuş ve şövalye"seklinde kendilerine alirlar.

Yine ayni sekilde Hassasilerin ust yapilanmanin hiyeyarsik duzeni olan "dai, büyük dai ve şeyh"" siralamasini Tapinakçilar kendilerine olusturduklari ust hiyeyarsik duzende "prior (önder), baş prior ve üstad" seklinde yer verirler.

Ve yine ayni sekilde ayni hiyeyarsik duzeni Anadolu Alevileri ise "dede, rayber ve Pir" olarak kendine alir. Yanliz diyerinden tek farki Aleviligin askeri bir teskilatlanmaya dayanmadigi, savasçi olmadigi için "Alt Yapi" olusturmadigi. Alevilikteki hiyeyarsik yapi Hassasiler ve Tampliyelilerin ust yapilanmalariyla sinirli kalir. Bunuda dikate alirsak assagida siralayacagim her uç toplulugunda hiyeyarsik yapilarinin nasilda tipatip ayni oldugunu gorecegiz;


Hassasilerde; dai, büyük dai ve SEYH
Tapinakçilarda; "prior, baş prior ve USTAD
Alevilerde ise; dede, rayber ve PIR



Baska bir ornege geçelim. İsmaililerin (Hassasilerin) hedefi, filozof Farabi'nin deyimi ile, "gerçek akıl devletini, kardeşliğe ve eşitliğe dayanan bir cumhuriyeti kurmaktı". Yani Kardeslige, Esitlige ve Laiklige dayanan bir devlet. Ismaili felsefesi bu nedenle kendisinden olmayanlara karsi olan Islam yonetimlerinin basina bela olmus yillarca yeryer hiristiyan guçler ilede isbirligi yaparak islam yonetimlerine karsi savasmistir. Ismaililerin Islam topraklarinda soz sahibi olabildiklerinda yaptiklari ilk is "SERIATI" kaldirmak olmustur. Seriati kaldiran Ismalililerin amaci ezoterik orgutlenmenin amacina uygun bir yonetim sekli olusturmak idi.

Alevilerin yasam felsefesi 72 millete esit yaklasmaya dayanir. Alevilikte hiçbir din kotulenmez. Var olan butun dinler birin farkli yansimalari olarak gorulur. Bu nedenle Alevilik Kardeslige, Esitlige ve Laiklige dayanan bir felsefeye dayanir, bununla yasar.

Tampliyelilerin Ismaililerin kurmak istedigi (ama içinde yasadiklari zamanda kurmalarinin imkansiz oldugu) Farabinin deyimindeki "kardeslige, esitlige ve laiklige" dayanan devlet yapisinin kurulabilmesindeki etkin rolleri ve çabalarindanda sonra,  nihayet dunyayi yuzlerce yil kasip kavurmus krallik ve din yonetimlerinin yerle bir edilmesiyle "gelinen asama" geçmise ve geçmiste bu ozlem ile savasmislara verebilecekleri en buyuk hediye olurdu...


Her uç toplulugunda ana yasam felsefesi, belkide en buyuk amaçlari, ozlemleri olan "KARDESLIK, ESITLIK ve LAIKLIK" ilkelerine dayanan devlet yapisi artik hayal degil.

Sevgili Laos Deo, zamansizliktan dolayi yazimi burada noktalamak zorundayim. Alevilik / Hassasilik ve Tapinakçilik arasindaki ortak noktalara çok fazla deyinilmedigini dusunuyorum. Tapinakçilar ile Alevilerin ogretileri arasindaki daha baska ortak noktalara zaman ve tartisma el verdikçe edinebildigim izlenimler dogrultusunda devam edecegim. Bu konular hakkindaki dusuncelerinizi amak isterim.