Daha once baska bir uyemizin alakasi olmayan bir baslik altinda yayinladigi mesajini alakali bir baslik altinda toplamak istedim..
Ilginize ve Bilginize..
Oncelikle su iki ayrimi yapmamiz gerek o da, herkes Yahudilik derken irk mi din mi hala karistirabiliyor.Bu kavramlari tekrar hatirlamakta fayda var.
Musevilik, Ibrahimi dinlerden ilk ortaya cikan bir din-inanc
sistemidir. Museviligin kuruldugu devirde (M.O. 14. yy ortalari) ve
Hristiyanligin filizlenmesine kadar (M.S. 1 yy), dunyada din-ulus
farkliligi diye bir kavram yoktu. M.O. son 1.5 binyilin uluslari olarak,
Eski Misir, Eski Yunan, Hitit, Sumer, Asur, Babil, Fenike, Ibrani, Pers,
Roma gibi devletlerin hepsinde "ulus-din butunlugu" kavrami vardi, ayni
ulus ve din arasinda bir fark dusunulemezdi. Cunku din demek devlet
demekti ve otoritesini de kral'in tanrisal kimliginden aliyordu. Nasil
Shamanizm, ilk basta Orta-Asya TR'lerinin ulus-dini ise... Sonradan
Maverau'n-Nehir TR'leri arasinda, Islam-oncesi donemde Budizm
(Zindik'lik) ve Zerdusti'lik (bugunku Alevilige yakin) dinleri genis
capta Shamanizm'in yerini aldi.
"Ulus-din" butunlugunden oteye giden "cok-uluslu din" kavramini ilk kez
Hiristiyanligi kuran Yahudi'ler "icad" etti. O devirde Musevilik, (a) bu inanc
sistemini ulus-din olarak korumak isteyen "Milliyetci Yahudi'ler" ile (b) bu
dini - Roma inaclari ile bir derece karistirdiktan sonra - tum dunya
uluslarina yaymak ve "cok-uluslu" hale getirmek isteyen "Evrenselci
Yahudiler" (Ilk Hristiyanlar) arasinda ikiye ayrildi.
Muslumanlik ise, iki Ibrahimi dinin (Musevilik ve Hrist'lik) 7. yy
Arap-Bedevi toplumuna adapte edilmis sekli olarak, bir Arap ulus-dini
mahiyetinde kuruldu; Arap-Islam ordulari Bizans ve Sasani (Pers)
imparatorlugu topraklarini isgal edince, ilk kez cok-uluslu bir din
halini aldi.
Bu nedenle bir Yahudiye "senin kimligin ulus mu, din mi?" diye
soramazsiniz, cunku adamin size verecegi cevap su olur:
"Bir kere, benim Ibrani/Yahudi kimligim, ulus-din kavraminin ayrilmaz bir
butun oldugu M.O. bin yildan daha eski bir tarihe dayanir. Ikinci olarak,
zaten "cok uluslu din" kavramini ben icad ettim... Hem de benim kendi
"ulus-din butunlugu" kimligim kurulduktan 1,400 yil kadar sonra!"
Hz Musa'nin onderligi altinda Misir'dan gelip Filistin'e yerlesen, ve
yerli Fenike-Kenan halki ile karistiktan sonra, Asuri surgunune kadar
Kutsal Topraklar'da 12 kavim halinde yasayan Musevi dinini izleyen
topluma, "Ibrani" milleti denir. "Ibrani" sozunun kokeni,
Aramice-Ibranice "karsiya gecmis" anlamina gelen "Ivri" sozudur. Hz
Ibrahim'in Mesapotamya nehirlerinden Bati'ya dogru "karsiya gecmis" ve
Arz-Mev'ut topraklarina yerlesmis olmasini simgeler.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Hebrews
Asur surgununden sonra Filistin'de geride kalan 2 kavime -- daha
dogrusu 1.5 kavime -- Yahudi milleti denir. Kaynagi bu toplumun baslica
kavmini olusturan "Yehuda" kavmi ve bu kavmin Hebron-Kudus yoresinde
kurdugu "Yehuda" devletidir.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Jew
Asur imparatorlugunun dort tarafina surulen Ibrani 10 kavim -- daha
dogrusu 10.5 kavim -- arasinda, gunumuze kadar Musevi kalanlara "Mizrahi"
(Dogulu) Museviler denir. Bunlarin arasinda, Asuri/Kurt Yahudi'leri, Gurcu
Yahudi'leri, Babil ve Iran Yahudi'leri, Buhara ve Turkistan Yahudi'leri, Yemen Yahudi'leri
vardir.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Mizrahi_Jews
Yukardaki gibi dagilmis 10.5 kavim Ibrani arasinda, tarihte baslarina
gelenlerden dolayi Musevi dini kimliklerini yitirmis toplumlara "Kayip
10 Kavim" denir. Bunlarin arasinda K.Irak Kurtleri, Afgan Pashtunlari,
Kashmir milleti DNA testleri ve kulturel belirtiler yoluyla Ibrani kokeni
kanitlanmis basta gelen toplumlardir.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Ten_Lost_ Tribes
Roma surgunu sonucu Yahudi'lerin onemli bir kismi Roma civarina ve Italyan
yarimadasina yerlesti. Filistin'de geride kalan onemli bir kesim ise
tarih boyunca once Bizans altinda Ortodoks Hiristiyan, sonra da Arap
isgalinden gunumuze kadar gelmis olan Musluman veya Durzu Filistin-Suriye
Araplari haline geldi.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Palestine
Roma surgunu sonucu Italya'ya gecen Yahudi'lerin buyuk cogunlugu orada
Hiristiyanligi kurdu ve yaydi, Katolik Italyan millet ve kulturunun
temelini olusturdu.
Milad zamaninda Yahudi nufusu Roma Imparatorlugu' nun %20'si kadar yuksekti,
yani 8 milyon civarindaydi. Hiristiyanligi kurmalari yoluyla bunlarin
ezici cogunlugu Katolik Italyan haline geldi. Geriye kalan cok ufak
innatci ve sofu bir azinlik ise Musevi kalmaga devam etti. Bu toplumun
nufusu MS 800 civarlarinda 750,000 kadar takdir ediliyor. MS 800-1000
yillari arasinda bu toplum ikiye ayrildi. Kisacasi, Ashkenaz ve
Sefarad milletleri genetik yonden genel olarak, birbirinden 1,000-1,200
yil kadar once ayrildi.
(a) Imparator Charlemagne' in daveti uzerine Guneydogu Almanya'ya
(Rheinland) yerlesenler, Yiddish Almancasi konusan Ashkenazlar haline
geldi. Bunlar 14.-15. yy civarinda Rheinland yoresinden Dogu'ya suruldu
ve bugunku Polonya ve Ukrayna bolgesi kokenli olarak II. Dunya Savasi
arefesinde nufusu 10-12 milyonu bulan Ashkenaz toplumunu olusturdu.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Ashkenazi_ Jews
(b) 8-10. yy arasinda, Roma Imparatorlugu dahilindeki Guney Fransa ve Iberya
yarimadasina gelip yerlesen Yahudi'ler ise Ispanyolca konusan Sefarad Y'lerini
olusturdu. Bunlarin sayilari 14. yy sonlarinda 800,000'e yaklasiyordu.
14-15. yy boyunca genis pogromlar ve din degistirme sonucu buyuk kismi
Katolik oldu, Ispanya millet ve kulturunun temelini olusturdu. Geride
kalan 10,000 kadar nufusluk dini elit bir zumre 1492'den baslayarak
Sultan Bayezid'in daveti uzerine Osmanli'ya geldi ve, gerek Rumca konusan
yerel Bizans Yahudi'leri (Romaniotlar) , gerek kuzeyden gelen Ashkenaz Yahudi'leri
ile karisarak, Osmanli-Sefarad milletini olusturdu.
20.yy baslarinda Balkanlar ve Ege'de 250,000 kisilik bir nufusa erisen
bu toplum 5 yy boyunca Osmanli devletinde ozerk yonetime sahip bir millet
statusunde kaldi. Ayni toplumdan cikan -- Podolya ve Transilvanya
yorelerinden gelmis onemli sayida bir Ashkenaz nufusu da iceren -- 500
kadar ailelik etnik-Yahudi kokenli bir zumre, resmen Musluman olduklari 17. yy
sonlarindan baslayarak, once 19. yy boyunca Osmanli Imparatorlugu' nun
Batilasmasinda, Avrupa buyuk gucleri ile yonetilen akilci
diplomasi yoluyla imparatorlugun dagilmasinin onlenmesinde, 20 yy
bashindan sonra da laik-ulusal TR devletinin kurulmasinda onculuk
yaptilar.
http://en.wikipedia .org/wiki/ Sephardi_ Jews
http://en.wikipedia .org/wiki/ History_of_ the_Jews_ in_Turkey
Muhabbetle.