REGIUS - 9

[ADAM]

ON BEŞ MADDE (4)
 
On birinci madde.
 On birinci maddede şunu söylerim size,
 O hem özgürdür hem de onca önemli tüze;
 Şunu öğretmektedir o, gücü yettiğince, [71]
 Hiç bir mason çalışmamalı basınca gece; [72]
 Ancak eğer bilgisini geliştiriyorsa,
 Eğer böylece bir şey düzelecek olursa.

[71] Bu dizelerdeki "o" kim? Herhalde mason üstadı… Fakat bunun hemen ardından tümcelerdeki öznenin değiştiğini, herhangi bir masondan söz edildiğini göreceğiz.

[72] Çağdaş Masonluktaki simgesel "aydınlık-karanlık" ve "gündüz-gece" kavramları, o çağlardan kalma bu kurala bağlanabilir mi?... Düşünmeye değer.

Bence bu bağlamda bir benzeştirme ya da özdeş kaynak düşüncesinin hiçbir anlamı olamaz. Burada herhangi bir felsefî düşünce falan yok. Bütün sorun şurada: O tarihlerde sonradan “operatif” denilmiş olan masonlara gün boyunca yapıp bitirmeleri gereken bir iş (ödev) verilirdi. Üstadın ya da kalfanın hesabı uyarınca o iş bir gün içinde bitirilebilirdi. Ancak çırak derecesindeki bir mason bunu başaramazsa başı derde girerdi çünkü ertesi gün de kendisine bir başka iş verilecekti. Bu nedenle verilen işi zamanında bitiremeyince gece de çalışmak zorunda kalırdı. Bir diğer olgu ise, masonlara yevmiyeli değil de götürü iş verilmesi durumuydu. Bu durumda da bir mason ne kadar çok çalışır ne kadar çok iş üretirse o kadar çok kazanırdı. İşte bu her iki durum da bir masonun gece de çalışmasına neden olabilirdi.

Ancak masonların gece, karanlıkta çalışmaları istenmezdi. Bunun da iki gerekçesi vardı. İlki, cılız bir ışık altında yapılan çalışmanın istenildiği gibi iyi olmaması hatta bozulması olasılığıydı. İkincisi de bir masonun çalışmanın yanı sıra dinlenmeye de zaman ayırması gereğiydi.

Uzun lâf ama  işte bu kadar basit… Sonrasında böyle bir çalışmanın ancak bilgi ve deneyimi artırmak amacıyla yapılabileceği belirtiliyor.

 On ikinci madde.
 On ikinci madde yüce onura ilişkin,
 Her nerede olursa olsun bir mason için;
 Bozmamalı işini diğer hiç bir masonun,
 Bir değeri varsa eğer kendi onurunun;
 Onu, korumalıdır dürüstçe sözleriyle, [73]
 Tanrı'nın ona vermiş olduğu bilgisiyle;
 Böylelikle aranızda kurmuş olduğunuz
 İlişkiler düzelmiş olacak hiç kuşkusuz.

[73] Uzmanlara göre bu noktada gene bir kopukluk var.

 On üçüncü madde.
 On üçüncü madde şu, Tanrı beni korusun,
 Diyelim ki üstadın yanında çırak olsun,
 Ona öğretecektir her şeyi bütünüyle,
 Ve erişilebilir noktaları ölçüyle,
 Ki o zanaatı tümüyle kavrayabilsin,
 Güneşin altında nereye giderse gitsin. [74]

[74] "Güneşin altındaki yer" tüm dünya anlamındadır. Böylelikle, bir masonun istediği her ülkeye gidebileceği vurgulanmış olmaktadır.

 On dördüncü madde.
 On dördüncü madde iyi bir gerekçeyledir,
 Üstada nasıl davranacağım gösterir;
 Yanına çırak almamalı hiç bir zaman,
 Yapacağı çok çeşitli işleri olmadan,
 Ki böylelikle dönemini değerlendirsin, [75]
 Ondan çeşitli noktalan öğrenebilsin.

[75] Değerlendirilecek olan dönem çıraklık dönemidir. Bir çırak, bu dönem içinde zanaatın tüm uygulamalarını öğrenebilmelidir ki, bilgili ve yetenekli bir kalfa olsun. Bunu sağlamak da, öncelikle loca üstadının bir yükümlülüğüydü. Eğer üstlenmiş olduğu iş sıradan ya da tekdüze ise, yetiştirmek üzere yanına yeni bir çırak alması hiç de uygun düşmezdi.

 On beşinci madde.
 On beşinci madde bir sonuç getirmektedir, [76]
 Bir dost olan üstadın iyiliği içindir;
 Ona öğretmeye ki, hiç bir adama karşı,
 Sahte bir tutuma dayanmasın davranışı,
 Ne de tutmalı günahlarıyla bir kalfayı, [77]
 Çünkü bir kazancı olmaz bundan dolayı;
 Ne de versin pişman olacağı yalan yemin,
 Korkusuyla onların ruhsal esenliğinin;
 Olmaya ki zanaatı utanca düşürür,
 Ve kendi de bundan pek çok ayıplanma görür.

[76] Bu söze göre, 15. maddenin aslında tüm yasaların sonuncusu olması gerekiyor.

[77] Kalfa derecesindeki bir masonun, locada birtakım yetkileri olurdu. Bir kalfa, bu yetkileri kötüye ku1lanabilir, düzenbazlık ederek kendine birtakım bireysel çıkarlar sağlamaya kalkışabilirdi. Kuşkusuz böyle bir durumda kalfa işten çıkarılırdı. Bir başka üstadın da, böyle bir suç işlemiş olan (günahkâr) bir kalfayı işe almaması gerekirdi. O artık lekelenmiş bir kimse olarak, zanaattan uzak tutulmalıydı.

Nitekim daha birçok yerde özellikle kalfa masonların olmadık işler yaptıkları, geceleri kent ya da kasabaya giderek orada kafayı çekip sarhoş oldukları, rezâlet çıkardıkları, para kazandıkları için olmadık işlere giriştikleri, tüm bunlardan ötürü de birtakım kurallar ile disiplin altına alınmalarına çalışıldığı biliniyor. Bu kalfaların henüz genç olduğu, çıraklık süresince baskı altında oldukları için yapamadıkları, dolayısıyla içlerinde ukde tarzında kalmış eylemlere giriştikleri de düşünülebilir. Ancak her durumda bir kalfa mason artık açıkça “mason” olarak tanınan bir kişiydi, üstelik özgür bir kişiydi ama mesleğin genel yararları bakımından bu özgürlüğün de tutum ve davranışlarında bir sınırı olmalıydı. Yoksa, tek bir masonun yanlış davranışları tüm masonların suçlanmasına neden olabilirdi. Günümüzde bile öyle olmuyor mu?[/font]


Regius’taki 15 maddeden sonra bir de “15 nokta” geliyor. Bunlara ise izleyen bölümde başlayacağım.