Masonlar.org - Harici Forumu

 

Gönderen Konu: Ex libris- Book Plates- Kitap Damgası  (Okunma sayısı 1451 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Haziran 10, 2020, 03:01:18 ös
  • Orta Dereceli Uye
  • **
  • İleti: 174
  • Cinsiyet: Bay

Latince Libri [Kitap] ve Ex [İtibaren] kelimelerinden oluşan Ex Libris; bir kitabın kime ait olduğunu belirtmek ve bunu kitabı ödünç alanlara hatırlatmak amacıyla kullanıla gelen bir ifadedir. Türkçe Kitap Damgası olarak adlandırılmaktadır. Kitabın uygun bir yerinde "Ex libris A."  [A’nın kitaplarından] biçiminde kullanılmaktadır. Yaygın kullanımı Ortaçağ döneminde başlamıştır. Ancak Ex librisin kullanım amacına benzer biçimde bir anlamda ilk ex libris örneğinin Antik Mısır döneminden kaldığı, Firavun III. Amenofis ve Kraliçesi Teie’nin kitaplığında kullanılan 62x32 mm ebadındaki mavi seramik levhalar olduğu kabul edilmekteymiş. Söz konusu seramik levhaların papirüs rulolarının muhafaza edildiği bir kutunun etiketleri olduğu düşünülmekteymiş. Levhanın üzerinde “iki ülkenin kralı Ptah'ın sevgilisi ve kralın karısı Teie” yazısı bulunmaktaymış (Kaynak:1).

Ex Libris ifadesinin yanında benzer amaçla bazen kısa şiirler, tekerlemeler de kullanılmış. Book Rhymes adı verilen kısa şiir ve tekerlemeler özellikle XVIII. ve IXX. asırda ABD’de oldukça popülermiş (Kaynak: 2).

Bizim coğrafyamızda sahibini belli etmekten çok kitabın başına bir şey gelmesine mani olmak,  korumak amacıyla Kebikeç olarak adlandırılan tılsımlar kullanılmış. Kitapların genellikle ilk sayfasına “kebîkec”, “yâ kebîkec”, “yâ hafîz yâ kebîkec” gibi ibarelerle yazılan kelimenin, Süryanice haşeratı yok etmekle görevli bir meleğin veya kitap kurtları şeyhinin adı olduğu, bu nedenle kitap kurtlarının kitaba zarar veremediklerine inanılmaktaymış.  Kebikecin bu tılsımlı anlamının yanında düğün çiçeği, kırlangıç otu, kibrit çiçeği, kurbağa otu, kağıthane çiçeği gibi karşılıkları da bulunmaktaymış. Zehirli, acı bitkilerden elde edilen maddelerin mürekkebe karıştırılarak kitaplara zararlıların uğramaması sağlanmak istenmekteymiş. Söz konusu kullanım zamanla bir inanç şeklini almış (Kaynak: 3).

Ex libris sadece yazı ile kullanıldığı gibi İngilizce Book Plate adı da verilen küçük grafik çalışmalar olarak da kullanılmaktadır.  Yoğun simgesellik içeren bu kullanımların forumumuzdaki Avatarlara benzediğini söylersem her halde hata yapmış olmam. Mason kitapseverler/ Localarca kullanılmış ex libris örnekleri için aşağıdaki linke bakabilirsiniz. Eminim forumumuzdaki kitap kurdu Saygıdeğer Mason üyelerin ve Saygıdeğer Harici üyelerin şahsi Ex Librisleri bulunmaktadır. Hepimize zevkli okumalar dilerim.

Saygılarımla.

https://freemasonrymatters.co.uk/freemasonry/a-collection-of-masonic-bookplates-or-ex-libris-by-brother-jens-rusch/



Kaynak 1: http://www.historyofinformation.com/detail.php?id=3185
Kaynak 2: https://en.wikipedia.org/wiki/Book_rhyme
Kaynak 3: https://islamansiklopedisi.org.tr/kebikec
no one


Haziran 10, 2020, 03:20:58 ös
Yanıtla #1
  • Orta Dereceli Uye
  • **
  • İleti: 174
  • Cinsiyet: Bay

Güzel bir çözüm  :)  Fotoğraflar İngilteredeki Hereford'dan sanırım.
no one


Haziran 10, 2020, 03:23:00 ös
Yanıtla #2
  • Mason
  • Orta Dereceli Uye
  • *
  • İleti: 85
  • Cinsiyet: Bay

İlginizi çeker mi bilmem ama bir de bir dönemler kütüphanelerden kitap 'aşırılmasın' diye kitap zincirleme uygulaması var imiş...

Çok yaratıcı ve güzel bir yöntemmiş... Şimdi elektronik olarak ötmekte.
Şimdi fotoğraflara bakarken şeyi düşündüm, “vay be insanlar kitap çalabiliyormuş.” Şimdi yerde kitap görülse kaç kişi alır da bakar merak ettim doğrusu.
Amcamın hikayesini paylaşmak isterim. Accam emekli öğretmen olup, tam bir kitap kurdudur. Emekli oldu olalı Ege’nin bir tatil kasabasında günlerini geçirmektedir. Orada da arkadaşıyla beraber ufak bir kitapçı açtı. Sahaf desen değil, kırtasiye desen değil. Kitapçı diyelim.
Neyse bir öğle yemeği saati, amcam dükkanı kilitlemeyi unutarak yemeğe gidiyor. Bir geliyor ki kapı açık...
Şimdi hikayenin bu kısmını amcamın ağzından yazacağım;

“Oğlum içeri girdim hemen kasaya baktım, eksik yok. Raflara şöyle bir göz gezdirdim, her şey olduğu yerde. O zaman diyebiliriz ki, bizim insanımız ya çok dürüst, ya da kitapları hiç sevmiyor.”