Masonlukta bu konudaki uygulama kimi yerde iç içe, kimi yerde art ardadır.
Öncelikle şunu belirtmek gerekir: Böyle bir konu sadece Türkiye’deki Masonluk açısından ele alınamaz; alınmamalıdır. Kuşkusuz her ülkedeki dernek uygulaması, o ülkenin yasalarına ve o ülkede yaşayan insanların kültürüne göre fark gösterir. Ancak bu nedenle, konuyu çapraşıklaştırmamak amacıyla konunun Türkiye çapında düşünülmesi söz konusu olabilir.
Öyle yapalım… O zaman da bu konunun sadece HKEMBL çapında düşünülmesi olanaklı değildir. Çünkü Türkiye’de altı ayrı mason derneği vardır. Ancak bunların hepsinin tutumu birbirine pek benzer. Bu nedenle HKEMBL Derneği, tümünün içinde en çok üyesi olan dernek oluşu nedeniyle sadece ondan söz edilebilir.
Bu konunun irdelenmesi üç başlığın iyi bilinmesini gerektirir. Bunlar, masonluktaki önem sırasına göre şöyledir:
1- Masonluğun etiketi yani kuralları, gelenekleri ve yöntemleri;
2- Büyük Loca’nın dernek tüzüğünün yanı sıra masonik nitelikli iç tüzük ya da yönetmelikleri (burada büyük loca deyişimiz, örnek olarak HKEMBL alındığı için)
3- TC yasaları yani Dernekler Kanunu ile Medeni Kanunun ilgili maddeleri.
Bir de şunu gözden uzak tutmamak gerekir: Şayet Masonlukta ya da bir dernekte, bir üye hakkında disiplin/haysiyet soruşturması açılp, bunun sonucunda ilgili üyenin cezalandırılması söz konusu olacaksa, bu ceza ille de “kesin uzaklaştırma” yani “ihraç” olmayabilir. Buna, kendi bilgi ve değerlendirmeleri çerçevesinde ilgili kurullar karar verir.
Sayın Ersin Baltalı’nın burada “Bazı erdemlere sahip olamayan HKEBML üyesi bir Mason” sözünü, sanırım “Masonluğun Etiketi’ne aykırı davranan bir mason” anlamına alabiliriz. Öyle bir kişinin masonik çatı altında kalmaması ya da kalarak cezalandırılması gereği, elbette bir değerlendirme sonucu belirlenecektir.
Şöyle daha somut bir örnek alalım. Her mason, bu kurumda üstlendiği görevleri, yerinde ve zamanında gerektiğince yerine getirmek zorundadır. Bunu böyle yapacağına, o görevi üstlenirken söz verir. Üstendiği görevleri yerine getirmeyen bir mason, böylece söz verişine, dolayısıyla Masonluğun Etiketi’ne aykırı hareket etmiş olur. Bu aksatışı, diğer masonları rahatsız edecek bir boyuta varmış olabilir. Bundan ötürü hakkında bir işlem yapılabilir. Peki ama böyle bir nedenle ilgili kişi Masonluktan, dolayısıyla dernek üyeliğinden çıkarılacak mıdır? Hiç olur mu?... Olur olmasına da şayet tüzüklerde üstlenilen bir görevin aksatılmasının Masonluktan/üyelikten çıkarma nedeni olduğu yazılıysa olur. O da aslında zor olur ama hiç olmazsa bu kayıtla olabileceğini düşünebiliriz.
Masonlukta herhangi bir dernek gibi hareket edilmez. Dernek (Türkiye’de) Masonluktaki masonik elikli çalışmanın bir dış kılıfıdır. Bunun uygulaması gerektiğince yapılmaktadır çünkü bırakın TC Dernekler Kanunu’nun bu bağlamdaki zorunluluğunu, masonlar her vesileyle bulundukları ülkede, kurumsal olarak ülkenin yasalarına uyduklarını dile getirir. (Bireysel olarak yasalara uymayan masonlar çıkabilir; çıkmıştır da, o durum kurumu ya da örgütü bağlamaz. Bireysel olarak aykırı davranışlarda bulunanlar, Masonluğun kendi içinde Mason Töresi uyarınca değerlendirilir.)
Elbette Sayın Ersin Baltalı’nın demiş olduğu üzere; sadece toplantılara fiziken katılmak, aidatlarını ödemek, düzensiz atfedilmeden bir ömür geçirmek, bu çatı altında uzun yıllar kalmak için yeterli sebep olmamalıdır ve nitekim değildir de… Sayın Ersin Baltalı, “bu şekilde olmak zorunda bırakılması(dernek olması hasebiyle) Masonluğun ışıltısını azaltıyor” diyor ama bu dediği o şekilde olmak zorunda bırakılırsa…
Hiç de o şekilde olması gerekmiyor ve olmuyor.