İkonoloji

[ADAM]

Bu terim, Mason Sözlüğü’nde bir başka başlığa bakarken dikkatimi çekti.

Tanımı şöyle: Eski çağlarda resim ve simgelerle yapılmış olan anlatımları açıklamaya çalışan bilim dalı.

Bu konuda Ansiklopedik Mason Sözlüğü’nde daha geniş bilgi var mı diye baktım.

Çok bir şey yok. Sadece şöyle bir ekleme: “Eski ezoterik kuruluşların tarihi ve öğretilerinin büyük çoğunluğu, kalıntılar üzerindeki resim ve simgelerin anlamlandırılarak çözümlenmeleriyle öğrenilebilmiştir. Bu bakımdan ikonoloji, Masonluktaki yaklaşım uyarınca tarihsel ve filozofik çalışmalara çok değerli katkılarda bulunan, önemsenmeye ve üzerinde durulmaya değer bir bilim dalıdır.”

Kuşkusuz bu bilim dalı simgecilik (sembolizm) ile yakından ilgilidir.

Bunun üzerinde diğer ansiklopedik kaynaklarda, -elbette günümüzde öncelikle internette- birçok bilgi bulunabilir sanırım. Bu bilgiler bizim Masonluğu daha iyi anlamamıza yardımcı olur diye düşünüyorum.

Acaba Forum üyelerimizden ilgi duyanlar bu konuya nasıl bir katkıda bulunur?

[mbulut]

Sn.ADAM'ın açmış olduğu bu başlık bence çok güzel. ..

Sn.ADAM ikonolojinin tanımı konusunda çok bir şey yok demiş saygı duyarım fakat bence arada büyük fark vardır.

Eski medeniyetlerin,devletlerin,toplumların ikonolojisi ,toplumları ekonomik,siyasi,astrolojik ve en önemlisi inanç olarak incelemektedir.Tabi bu incelemelerde tam anlamıyla bir tarafsızlık olduğunu söylemek mümkün değildir.

Semboller evrensel olduğu kadar toplumlara özgü olabilir.Bir sembol birden çok toplumda, inançta yer almasına rağmen anlam bakımından farklılıklar gösterebilir. Özellikle inanç anlamında bu farklılıkları görebiliriz hatta biraz daha ileriye gidecek olursak başka inanışlara ait olduğu düşünülen birtakım sembollerden vazgeçildiği bile görülmüştür. Örneğin davut yıldızı gibi..

Ezoterik kuruluşlar denildiği zaman yukarıda bahsettiğim durum ile karşılaşmak mümkün görünmemektedir. Ezoterik kurumların öğretilerini iletmek için bir aracı olan semboller evrenseldir ve bu öğretileri alan kişiler kendi duygu,düşünce ve yorumlarını katmaması gerekir.Çünkü yorumlar herhangi bir millet veya inanç doğrultusunda olursa sembollerin anlamında değişikliklerin olması mümkündür.

Masonluğun, sembolleri öğretilerinde kullanırken yine evrensel nitelikli sembolleri ayırım yapmaksızın ve anlamlarında asıl öğretilmek istenenin dışında farklı bir anlam bulunmayacağını düşünüyorum. Sembolleri haliyle birçok ülkede varolan ve bugüne kadar varlığını devam ettiren masonluktaki ortak dil olarak tanımlamak isterim.Tabi masonlukta aranan bağnazlıktan uzak olan kişi bu öğretileri alırken sıkıntı çekmeyecek, zorluk yaşamayacaktır.( Bu konu hakkındaki görüşlerim)

Konu hakkında bir sorum olacak.Masonluğu anlayabilmek için her ezoterik kuruluştan faydalanabilir miyiz? Ağırlıklı olarak hangi ezoterik kuruluşları incelememiz gerekir ?

[ADAM]

Bu başlık komusunda Sayın mbulut'un katkılarını çok olumlu ve yararlı bulduğumu belirtmeliyim.

Kuşkusuz gerek başka katılımcıların paylaşım ve katkıları gerek mbulut'un konuyu daha derinleştirmesi, bilgimizin artmasına yardımcıdır.

Sayın mbulut ile ezoterik kurumların öğretilerini iletmekte kullandığı simgelerin değerlendirilmesinde yorum farkı yaratılmaması bağlamında uyuşamam. Kuşkusuz bu durum Masonluk için de geçerli olur. Öyle olursa, simgenin ambleme dönüşmesi, kesin anlamlar içerince olduğu yerde kalarak gelişime elvermemesi, ayrıca her kültüre gerektiğince uyarlanamaması, böylece simge niteliğini yitirmesi söz konusu olabilir. Fakat bu, simgeler ile bağlantılı bir konudur ve bunu burada, İkonoloji başlığı altında tartışmak sanırım doğru olmaz. (Bu konuda Forumda daha önce bir başka başlık altında tartışma yapılmıştı.)

 

[propulsion]

Ben de, Sayın ADAM’ın ve Sayın mbulut’un katkılarının üzerine, birkaç şey ekleyerek katkıda bulunmak isterim.

İkonoloji, kaynaklarda simge (sembol) ve biçim öğelerinin tarihini ve  simgelerle yapılmış olan anlatımları inceleyen bilimsel disiplin dalı olarak tanımlanmaktadır.

Tanımdan da anlaşılacağı gibi simge ve simgecilik gibi kavramların tanımlanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Simge, tanımsal olarak, soyut bir kavramı gösteren eden somut bir şekil, bir obje, bir işaret, bir söz ya da bir hareket olarak tanımlanmaktadır.

Simgecilik ise düşünce ve kavramları anlatmak için simgeler tasarlama, başkalarınca oluşturulmuş simgeleri inceleyip değerlendirme ve anlamlandırma uğraşısı, sistemi ya da öğretisi olarak tanımlanabilir.

Simgecilik insanın duygu, düşünü ve izlenimlerini birtakım şekiller aracılığıyla anlatmaya başladığı çağlara kadar uzanan eski bir geçmişe sahiptir. Hatta yazının kullanmasına başlanmadan önce, düşünü ve kavramlar kolayca anlaşılabilmesinden dolayı salt simgeler kullanılarak anlatılmıştır. Yani simgeciliğin tarihteki başlangıcı, insanlar arasında "birbirleriyle anlaşabilme (iletişim kurma) olanağını sağlayan bir ortak araç yaratma" olarak söylenebilir.

Sadece seçilmiş belli bir topluluğa verilen, semboller ve şifreler aracılığı ile aktarılan, erginleşmeye dayanan öğretilere ezoterizm denmesinden hareketle ezoterik nitelikli kurumlar için de simge ve simgeciliğin önemli olduğunu söyleyebiliriz. Başka bir deyişle ezoterik nitelikli kurumlar simgeciliğe sahip çıkmışlardır.

Az evvel söylediğimiz gibi anlaşırlığın sağlanabilmesi için yakın düzeyde hatta ve benzer nitelikleri çok olan bir kültürler gereklidir. Simgesel dilin kullanımında simgelerin yanı sıra, alegoriler ile özdeyişler de önemli bir yer tutar.

Masonik kaynaklarda simge ve simgeciliğin çok önemli bir yer tuttuğu yazılmaktadır. Bunun nedeni Masonluktaki benimsenen ilke ve prensipler semboller vasıtasıyla aktarılmasıdır. Bu kaynaklarda masonik öğretimin düzenlenmesinde simgelerin kullanılmasının bir masona, kalıplaşmış düşünce ve görüşlerin üzerine özgürce yükselme olanağı verdiği de yazılmaktadır. Masonluktaki simgeler, Masonluk ile ilgili ilkeleri daha iyi anlatmak, öğütlemeleri anlaşılır hale getirmek ve sonrasında bunların kalıcı olmalarını sağlamak için kullanılır.
 
Son söz olarak; tanımından ve Sayın ADAM’ın yazdıklarından anlaşılacağı gibi ikonoloji, Masonluk gibi ezoterik nitelikli kurumlar için önemli ve üzerinde durulmaya değer bir bilim dalıdır.

Kaynakça:
Murat Özgen Ayfer, "Masonluk Nedir ve Nasıldır?", Pentagram Yayıncılık.
M. Remzi Şanver, "Masonluk: Işığı Arayanların Öyküsü, Anka-Ha Yayınları.
http://masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=9808.0
http://masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=333.0
http://www.mason-mahfili.org.tr/sozluk/harf/a.html
http://www.mason.org.tr/

[mbulut]

İkonoloji konusunu biraz daha açsak daha iyi olur mu ?

İkonolojinin içinde sadece simge yok,resim var,yazı var.Mesela ''yazı'' kelimesi yok tanımın içinde bence olması gerekir.Tanımdaki bir diğer eksiklik ''eski çağlarda'' ibaresi..O zaman Michelangelo,Da Vinci gibi ressamların yapıtları ikonolojiye girmez,girmesi için çağ atlamak gerekir.(Aslında verdiğim örneklere göre çağ atlamış olsakta)...Tanımı yapandan daha iyi bilmiyorum ya vardır belki bir sebebi...

İkonoloji sayesinde bugüne kadar neler öğrenilmiştir? sorusunu sorduğumuz zaman asıl tanımına ulaşacağımızı düşünüyorum.

İkonoloji bizlere geçmişteki toplumlar ve kültürlerarası iletişimi öğretir.

İkonoloji bizlere geçmişteki toplumların gündelik yaşamına ilişkin bilgilerini öğretir.(Düğün,bayram,cenaze vs.)

İkonoloji bizlere geçmişteki toplumların hangi bilimle,nasıl uğraştıklarını ve ne sonuçlar çıkarttıklarını öğretir.

İkonoloji bizlere geçmişteki toplumların inanç sistemlerini ve dünya görüşlerini öğretir.

İkonoloji bizlere geçmişteki toplumların askeri,ekonomik,siyasi tutum ve davranışlarını öğretir...

Eklenebilir belki biraz daha fakat şimdilik aklıma gelenler bu kadar.Kısacası ikonoloji semboller ve resimler vasıtasıyla bizlere iletilen mesajlardır.Buradaki bizlere kelimesini rahatlıkla söyledim ama ikonolojiyle uğraşan insanlar,bu mesajları bizlere sunan insanlar değerli insanlardır ve basit bir tanımın çok ötesindedir...

Ezoterik öğretilerde sıkça karşılaştığım bir kelime var ''hakikati aramak''.Forumumuzda birçok üyemiz belki dile getirmiştir.Hakikate ulaşmak istiyorum,hakikati arıyorum.Belki bende kullanmışımdır.Hakikat nedir peki ?

Hakikat her ne kadar toplum arasında doğru veya gerçek anlamında kullanılsa da aynı anlamı ifade etmez.Gerçek,insanların akıl yoluyla ulaşabildikleri,hakikat ise gerçekler doğrultusunda sezgiler ile ulaşabildikleri doğrulardır.Ezoterik kuruluşların hemen hepsinde ortak bir görüş vardır.Hakikatı ehil olmayanlardan gizlemek,semboller,alegoriler,vecizeler aracılığı ile sadece inisiye olanlara aktarmaktır.(Herkesin anlayış derecesine göre ve yavaşca).

Peki hakikati arayan inisiyelere aktarılan bilgileri içeren semboller (anlam bakımından) değiştirilebilir mi  ? Bence genişletilir fakat değiştirilmemeli.Sonuçta hakikate ulaşmak için verilmiş olan bu semboller gelenekseldir ve kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.Kısaca dünü bugünle değiştirmek değil,bugüne dünü  eklemektir.Belki bu konuda yanlış düşünüyorum ve masonlukta nasıldır bilmiyorum...

İkonoloji konusuna tekrar dönecek olursak; Sn.propulsion'un belirtmiş olduğu gibi simgecilik yazının kullanılmasından öncedir.Yukarıda ikonolojinin içine yazıda girmelidir demiştim.Çünkü geçmişte yani yazıdan önce kullanılan semboller yazının bulunmasından sonra bir harf olarakta kullanılmıştır.

Detaylar

Orhun alfabelerinde bildiğim kadarıyla birçok harf sembol olarak kullanılmakta olup,birçok anlam taşımaktadırlar.Semboller aynı zamanda harf olarakta kullanılmış olup,Orhun Abidelerinin yazılımında kullanılmıştır.

İkonoloji ile uğraşanların ulaşmış oldukları birçok eser belli toplumlara özgü kılınmış,farklı toplumlar ile etkileşiminin olup olmadığı konusu araştırılmamıştır ya da araştırılmak istenmemiştir.Belki araştırılmıştır,bununla ilgili bir takım bilgiler bulunmaktadır fakat ben bilmiyorum.

İkonoloji konusunda düşüncelerim bunlar her ne kadar anlatımım sırasında biraz ezoterizm biraz sembollere değinmiş olsam bile...

Yazılar gerçekler,semboller ise hakikatlerdir.Sitenin mottosunda yazdığı gibi ''Masonluk,masonlardan öğrenilmelidir.''

İkonolojide haliyle sembolizm ile yani sembol okumayı-anlamayı içinde barındırması sebebiyle masonluğun içerisinde bulunmaktadır.

Sembolleri herkes yorumlayabilir,bir anlam katabilir fakat sembollerin içindeki hakikati öğrenebilmek için gerekli bilgiye sahip olmak gerekir.Ansiklopediler,kitaplar,internet vs.bize sadece masonluk hakkında bilgi verebilir,anlamamızı sağlar mı ? Belki de ama ben anlamadım,anlayabilenler var ise katkılarını yaparlar mı acaba ?