Dinin kurucusu olan Mâni, İran'lı ana-babadan Babilonya'da doğmuştur. İlkin adlarına Nazarenyen'ler denilen Mandeenler'in yaymakta oldukları, Hristiyanlığa takaddüm eden mezhebe girdi, ki bunlara Yahya peygamber Hristiyanları da denir. Bu mezhep Yahya'yı gerçek peygamber İsa'yı ise bir sahtekâr sayıyor, bekâr kalmanın aleyhinde bulunuyor,her türlü perhiz ve riyazeti reddediyordu.
Mâni, Zerdüştîliği inceledi ve bu dini ıslah etmeyi aklına koydu. Bir ara fırsatını elde etti. İran'a dönünce kendini Buda,Zerdüşt ve İsa ile bir tutarak dinini yaymaya başladı. Dinine girenler de oldu, fakat Zerdüştî rahipler, kendisine baskı yaptılar, sonra onu mahkûm ederek 276'da altmış yaşında olduğu halde derisini yüzdürüp idam ettirdiler.
Söderblom'a göre Mânî'nin başlıca arzusu "eski çağ bilgeliğini buyruklarını kaynaştırarak evrensel vasıfta bir kurtuluş doktrini kurmaktı"
V. yüzyılın sonuna doğru da Mânî'nin bir müridi olan Mazdek, komünizmi ögütlemiş, mal-mülkle kadınların ortaklaşa olmalarını salık vermişti.
Mânîlik, sentezi olmak emelinde bulunduğu bütün dinler tarafından baskıya, işkenceye uğradı. İran'dan kovulunca Türkistan'a, Moğolistan'a, Çin'e ayrıca da Suriye'ye,Mısır'a ve bütün Kuzey Afrika'ya yayıldı.
Aziz Augustinus bu dinin hasmı olmadan önce bir ara bunu kabul etti. Mânîlik XI. yüzyılda adına 'Cathare'ler denen mezhep tarafından Fransa'ya da sokuldu, fakat zalimce bir baskı ve işkenceye uğradı.
Sonunda da sâlikleri Engizisyon tarafından yok edildi.
