2007 yılının Nisan ayında Sayın Shemuel bu soruyu ortaya biraz şaka yollu atmış ama aslında Masonlukta hayli önemli bir konu bu.
Kusura bakmasın ama Sayın MASON'un vermiş olduğu kısa yanıta katılmıyorum.
Sitemizin ABD ve Kanada'da yaşayan, yeni sayılabilecek mason üyeleri var. Onlar bu soruya benden çok dahaü iyi yanıt verecektir ama ben bildiğim kadarıyla bir özet yapayım.
Her şeyden önce şunu belirtmek gerekir: Yort Riti'nin adı, evet, İngiltere'nin kuzeyindeki York kentinden gelir ama ritin orada o kentte doğduğu ve sonra diğer yerlere yayıldığı için değil. İngiltere'de Londra Büyük Locası'nın kuruluşundan kısa bir süre sonra böyle bir kuruluşa karşı çıkan eski meslek localarınının başını York Locası çektiği ve daha sonra bu ülkede Eskiler ve Modernler çekişmesi başladığında, artık İngiltere Büyük Locası adını almış olan Modernlere karşı çıkan Eskiler'in "York Masonları" olarak da anılmış oluşundan ötürü... York Masonları teriminin karşıtı bir bakıma "Londra Masonları" olur ama masonik yazında böyle bir terime pek rastlanmıyor.
Yurt Riti'nin 18. yüzyılda İngiltere’de oluşturulmuş ve sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne taşınarak orada geliştirilip yaşatılmış olduğunu söylemek sanırım pek yanlış sayılmaz. Aslında açık, kanıtlı, belgeli bir bilgi yok. Kimilerine göre simgesel üç dereceden sonra gelen altı dereceli bir rit. Bu dereceler, günümüzdeki uygulamanın benzerleri ama tıpatıp aynı değil. Kimileri ise York Riti'nin 13 dereceli olduğunu belirtiyor. Daha başka görüşler de var ama bence hepsi birer varsayım.
Bu bağlamda tüm masonik yazarların birleştikleri nokta, eskiden bu ritin derecelerine alınan masonların iyi birer Hıristiyan olmaları gerektiğinin öngörülüşü.
Bir de şu nokta var: 18. yüzyılda İngiltere'de gerek Eskiler gerek modernler cephesinde "rit" kavramı pek benimsenmiyor. Bu bir Fransız icadı ve Masonluk ile bağdaşmaz görülüyor. Buna karşın İngiltere'de gizli çalışan yüksek derece uygulamaları var. Bunların gizliliği de bildiğimiz genel gizlilik değil; büyük localardan gizli saklı.
Bu arada bir de Royal Arch derecesi sorunu var. Kimilerini göre bu zaten 3. derecenin içinde. Kimilerine göre ise sonradan eklenmiş. Şunu da anımsayalım: İngiltere Büyük Locası, Masonluktaki 3. dereceyi resmen ancak 1738 tarihinde kabullenmiş. (Masonluğun tarihinde pek ilginç bir yıl bu 1738)
Kimilerine göre 1813 yılında İİngiltere Birleşik Büyük Locası’nın kuruluşuyla birlikte, adı öyle olsun ya da olmasın, varlmığı ortalıkta dolaşan York Riti de ortadan kalkmış çünkü York Riti’nino tarihteki son aşaması olan Royal Arch, Masonluktaki standart üç derecenin bir uzantısı olarak benimsenmiş. Dolayısıyla ritin varlığına gerek kalmamış.
İngiltere'de durum öyle ama Amerika'da farklı. Zaten Amerikalı masonların tutumu baştan beri farklı. Amerikalılar bu rite Eski York Riti adını verip, kendilerine düzenledikleri bir diğer benzer ama farklı mason ritine “Modern York Riti” adını vermişler. Bu rit daha sonra birtakım başka değişikliklere de uğramış. Bu arada ünlü Amerikalı mason tarihçi ve yazar Albert G. Mackey'in buna “Amerikan Riti” adını taktığını da görüyoruz ama anlaşılan bu sadece onun ansiklopedisinde kalmış; pek benimsenmemiş.
York Riti'nin bana pek ilginç gelen bir amblemi var. Bunu galeriye yerleştirdim; buraya da ekliyorum. (Yorumsuz)
Benim diyebileceğim bu kadar. Şimdi sıra yanlış olanın düzeltilmesi ve diğer katkılarda.