Regiusun Noktaları ve Mason Töresi … 1

[ADAM]

Bundan önce “Mason Töresi Bakımından Regius” ana başlığı altında 22 bölüm içinde Orta Çağ İnşaatçılık Mesleği’nin İngiltere’deki kuruluşuyla bağlantılı bir 14. Yüzyıl sonu el yazması olan Regius’un yasalar ve kurallar üzerinde duran 15 maddesini inceledik.

Şimdi sıra aynı el yazmasında “15 Nokta” olarak verilen töresel kural ve önerileri ya da öğütleri incelemeye geldi.

O 15 maddenin günümüzdeki Masonluğa uyarlanarak incelenmesi birtakım zorluklar yarattı. Bir yandan günümüz masonluğunun aslında iddia edilenin tersine “operatif” denilen o eski masonluğun devamı falan olmayışı, diğer yandan arada altı yüzyılı aşkın bir zaman farkının bulunuşu, simgesel karşılıklar yaratmayı, yorumsal değerlendirmeleri gerektirdi.

15 nokta ise mesleki kurallardan çok bir toplumsal yapı içinde töresel tutum ve davranışları içeriyor. Bakalım bunları gözden geçirirken daha rahat edecek miyiz?

Regius’ta birinci nokta yok. Bunun yerine “çoğul yasalar” diye bir terim kullanılmış. Şöyle:

Bu toplantıda düzenlendi birçok noktalar
Büyük efendi ve üstatlardan alındılar,
Bu zanaatı tanıyıp isteyen girmeyi,
Hep sevmeli Tanrı’yı ve kutsal kiliseyi,
Ve bir arada bulunduğu üstadını da,
Her nereye giderse taşrada ve ormanda,
Ve diğer kardeşler de seni seveceklerdir,
Çünkü zanaatın sana bunu getirir.

Kuşkusuz buradaki şu Tanrı’nın yanı sıra “Kutsal Kiliseyi sevme” koşulu, henüz reform evresine gelmemiş olan Hıristiyanlığın Katolik inancının ilkelerinden biridir. Günümüzde geçerli olur mu acaba? Olmazsa ve bu dinsel gerekliliği koruyacak olursak “kutsal kilise” yerine ne koymalı?

Bu tartışmanın berisinde ben aslında bilenlere bu noktanın ilk sözünü sormak isterim: “Bu toplantıda” denilen toplantı hangi toplantı?

Bakın bu sorunun kesin ve tek bir yanıtı var. Tahminle falan olmaz. Bilen belirtsin; bilmeyen öğrensin.

Daha sonra ikinci noktaya geçeriz.

[gnothi]

Görülüyor ki Baxter çevirisinden itibaren bu kıtaya başlık olarak "Birinci Nokta" eklenmiş, "Plural Constitutions"ın tüm bu on beş noktanın üst başlığı olduğu düşünülmüş. Nedeni belirtilmemiş, orijinal parşömende var mı yok mu bilemiyorum. http://mpoets.org/RegiusErrors.htm

--------

Plural Constitutions

First Point

At this assembly were points ordained more,
Of great lords and masters also.
That who will know this craft and come to estate,
He must love well God and holy church always,
And his master also that he is with,
Wheresoever he go in field or frythe/frith (enclosed wood),
And thy fellows thou love also,
For that thy craft will that thou do.

------

"Birinci Nokta

Bu kurulda bazı noktalar da belirlendi,
Büyük efendiler ve hatta üstatlarca.
Her kim ki bu zanaati bilir ve intikal eder,
Sevmelidir hem Tanrıyı hem kutsal kiliseyi,
Ve bir arada bulunduğu üstadını,
Nereye giderse gitsin savaşta veya barışta,
Ve kardeşlerini de seveceksin,
Çünkü zanaatin senden bunu bekler."

Karşılaştırıldığında Birinci Nokta'nın bu şekilde çevrilmesi nispeten daha makul gözüküyor.

Açıklamalar:

Frythe veya Frith: The Frythe, Hertfordshire bölgesinde özel bir ormanın içindeki eve verilen isim. Frith ise Old English denen eski ingilizcede barış anlamına geliyor. Fikri karışıklık eski çevirilerde bu ikisinin arasında kalınmış olmasından doğmuş gibi gözüküyor. Cümledeki "Field" savaş alanına (war field) işaret ediyor olmalı görüşümce "field or frith" konteksti içinde.


Bahsedilen "toplantı"ya gelince, 926 yılında York'ta Kral Athelstan'ın oğlu Prince Edwin'in çağrısıyla toplanan ve masonluğun ilk mesleki yasalarının meydana getirilip kağıda döküldüğü meşhur ilk Genel Kurul olsa gerek. Üstelik mesleğimizin "Kralî meslek" olarak nitelenmesine sebep olan ünlü dokümanın (veya kontrat da diyebiliriz) Kral Athelstan tarafından mason loncasına teslim edildiği toplantı bu. Güller Savaşı'nda yandığı düşünülüyor "Royal Charter" belgesinin orijinalinin.

Gerçi kimi tarihçiler bu toplantıya dair, hatta Prince Edwin isimli bir oğulun varlığına bile dair herhangi bir yazılı belge günümüze gelmemiş olduğundan nesilden nesile önce sözlü sonra yazılı aktarılmış bulunan bu doneye şüpheyle baksalar da, birbirinden bağımsız kaynaklardan gelen çeşitli bilgiler bu toplantıyı, tarihini ve içeriğini olumlamakta.

Sayın ADAM'a zanaatimizin kapılarını geriye doğru tek tek açan Regius şiirini burada kıta kıta paylaşarak bizleri Meslek'in hayati detaylarını öğrenmeye ve okumaya teşvik ettiği için minnet duygularımı tekrar belirtmek isterim.


Sevgi ve saygılarımla.

[ADAM]

Sayın Gnothi'ye çok teşekkürler.

Elbette sözü edilen toplantı 926 tarihli ünlü York birleşimi..  Böylece onun yanıtını almış olduk.

Ayrıca böylece bu töresel noktaların Orta İngiltere bölgesinin töreleri üzerine yerleştirilmiş olduğunu da anlıyoruz. Bunun önemi, o coğrafyanın Orta Çağ töresel kurallarının günümüzde bu coğrafyada da geçerli olup olmadığını irdeleyebilmek.

Bu irdelemenin niçin gerekli olduğunu bir kez daha belirtelim:

Günümüzde Masonluğun büyük bir kanadında iki temel benimseyiş var. (İkisi bir arada)

1- Masonluk Orta Çağ'daki geleneksel inşaatçılık meslek ve sanatının biçim değiştirmiş devamıdır.
2- O tanrihten kalma eski yükümlülükler, günümüzdeki Masonluğun yasalarının gereği, günümüzde de geçerlidir.

Bu iki benimseyişin doğru olup olmadığını burada tartışmak istemem. Sadece her ikisini de benimsemeyen masonlar da bulunduğunu belirtmekle yetinmek isterim. Dahası bir başka başlığın konusu olur.

Böyle olunca bunlardan ikincisinin gözden geçirilmesinde yarar var çünkü Regius, işte o eski yükümlülüklerin yer aldığı tarihsel belgelerden biri. Sadece bu değil, başkaları da var elbette.

Sayın Gnothi'nin yapmış olduğu çeviri daha doğru da olabilir ama bir noksanı var: Unutmayalım ki Regius bir şarkı biçiminde düzenlenmiş. Dolayısıyla bu şarkının sözlerinin düzenlenmesinde bir vezin ve kafiye söz konusu. Bunlar anlatıma bir tür tempo katıyor.  Benim aldığım çeviride (Kaynak: Murat Özgen Ayfer, Regius Cooke ve Leland Elyazmaları) bir şiirsel çeviri yapılmış. Öyle olunca, nasıl Sahir Erman İtalyanca'dan çevirirken yitikler söz konusu olmuşsa, şiirin benzeri olsun derken berikinde de noksan ya da zorlamalar olduğu gözlenebiliyor, Baxter metniyle karşılaştırınca. Kaldı ki, bu işin uzmanı olan İngiliz Dil Bilimcilerine göre; özgün metin ile Baxter metni arasında da birtakım farklar var.

Bu farklara karşın, Sayın Gnothi bundan sonraki noktalarda da kendi düz yazı çevirisiyle katkıda bulunursa, bu sanırım konuyla iligilenen herkesçe memnuniyet ve teşekkürle karşılanır.   

Bunları buraya yazdık bilgi olsun diye meraklısına ancak asal konumuzdan da şaşmayalım: Bu birinci noktada ve bundan sonra gelecek olanlarda belirtilecek töresel kurallar, günümüzün masonluğunda da geçerli sayılabilir mi? Ne kadarı ya da hangisi geçerlidir, ne kadarı ya da hangisi geçersizdir?

Benim bu konuda bir değerlendirmem olabilir ama ben istiyorum ki bu değerlendirmeyi benden önce diğer katılımcılarımız yapsın. Tek sesli değil çok sesli müzik yapalım.   


 
 

[gnothi]

Tabii ki tüm noktaları kendimce çevirerek sayın ADAM'ın çeviriyi naklettiği kaynağın emeğine herhangi bir saygısızlık amacında değilim; sadece "field or frith" örneğindeki gibi aklımı kurcalayan anlam farklılıkları olduğunu düşündüğüm çok kısıtlı sayıdaki konularda toplu iğne başı kadar bir katkıda bulunabilme amacı gütmüş olabilirim en fazla.

Sevgi ve saygılarımla.

[Caius Keyes]

Sayın ADAM'ın sorduğu küçük bir soru yanıtsız kalmış, kalmasın.

Kutsal kilise hakkındaki sorunun alıntısı:

Kuşkusuz buradaki şu Tanrı’nın yanı sıra “Kutsal Kiliseyi sevme” koşulu, henüz reform evresine gelmemiş olan Hıristiyanlığın Katolik inancının ilkelerinden biridir. Günümüzde geçerli olur mu acaba? Olmazsa ve bu dinsel gerekliliği koruyacak olursak “kutsal kilise” yerine ne koymalı?

Çokça bahsedildiği gibi, bir ateist, masonluğa kabul edilmiyor. Bir yaratıcıya inanmalı. Fakat hangi dinin tanrısına inanıldığına da karışılmıyor bildiğim kadarıyla, en azından İbrahimî dinlerden olduğu sürece. Neyse, orası başka konu.

Günümüzde geçerlilik konusuna gelince, eskiden 'kutsal kilise' tabiri kullanılıyor olmasına rağmen, müslümanlar da mason olabildiğine göre, ilk soruya 'günümüzde geçeliliği yoktur' demek zor olmaz. Diğer soru, 'kutsal kilise' yerine ne koyarsak günümüzde geçerliliğini sürdürür?

Göreceli görünüyor, çünkü aklıma birkaç alternatif geliyor: Tanrı, Yaradan, Allah, Kozmik Bilinç, Supreme Being... Bunların hepsi kullanılabilir, en azından forumda 'zincirin diğer halkaları'ndan olarak görülen Rozkruacılar için bu böyle.

Zaten H.K.E.M.B.L internet sitesindeki temel ilkelerin ilki Allah'a inanmak, yani birinci noktanın ilgili satırı çoktan değişime ayak uydurmuş bile.