Masonlar.org - Harici Forumu

 

Gönderen Konu: Ebru Sanati  (Okunma sayısı 10883 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Temmuz 09, 2009, 02:55:23 ös
  • Aktif Uye
  • ***
  • İleti: 574
  • Cinsiyet: Bay

EBRU SANATI


Ebru Nedir?

Ebru, yoğunlaştırılmış su üzerine tezyini kâğıt ve resim yapma sanatıdır. Geleneksel Türk Sanatlarındandır. Ebru sözcüğüne köken olarak bulut anlamına gelen ve Farsça bir kelime olan "ebr" sözcüğü gösterilmektedir. Ebru sanatının ne zaman ve hangi ülkede ortaya çıktığı bilinmemekle beraber bu sanatın doğu ülkelerine özgü bir süsleme sanatı olduğu düşünülmektedir. Bazı İran kaynaklarında Hindistan'da ortaya çıktığı yazılıdır. Bazı kaynaklara göre de Türkistan'daki Buhara kentinde doğmuş ve İran yoluyla Osmanlılar'a geçmiştir. Batıda ebru "Türk Kağıdı" olarak adlandırılmaktadır. Koyulaştırıcı bir madde ile kıvamı arttırılmış suyun üzerine, içine öd katılmış, suda erimeyen boyaların serpilmesi ve su yüzeyinde meydana gelen şekillerin bir kağıda geçirilmesi ile yapılır.


Neler Gerekli?

  • Kitre
    Od
    Tekne
    Biz
    Firca(At Kilindan)
    Toprak Boya
    Su
    Mermer
    El Tasi
    Spatula

Nasil Yapilir?

Ebru yapimi icin once ebrunun suyunu hazirlamaktan baslayalim.. Aldiginiz teknenin boyutlarina uygun miktarda suya kitreler atilir. 1 gun gectikten sonra kitreleri minciklamak gereklidir. Bu islemi 3-4 gun boyunca surdurmeniz gerekmektedir. suyun yogunlugu sahlep kivaminda olmalidir ancak bu kisiden kisiye degisebilir. Zamanla sizin icin uygun kivami kendiniz yakalayacaksiniz. Sicak havalarda kitreli su cabuk bozuldugundan dolayi serin bir ortamda saklamanizi tavsiye ederim. Ebru yapimina baslayacaginiz zaman, kitreli suyu kalin bir corap ya da filtre yardimi ile suzerek tekneye bosaltmaniz gerekmektedir.

Boyalarin Ezilmesi

Boyalar genisce puruzsuz bir mermer uzerinde (ben 50x60 lik kullaniyorum), yine mermerden yapilan el tasi ile ezilmelidir. Boyayi ezerken, boyanin daima krem kivaminda ve puruzsuz olmasina dikkat etmelisiniz ve boyayi ezerken mutlaka eldiven kullanmalisiniz.  Mercan kirmizisi ve koyu yesil renkleti boyalar, od ilavesi ile ezilmelidir. Ayrica isinize yaramayacak kiyafetlerle bu islemi yapmalisiniz cunku toprak boya oldukca bulasici bir sey. Eger elinize bulasirsa, tirnaklardan cikarmasi cok zor ve kiyafete bulastiginda, makinaya attiginizda makinadaki tum kiyafetlerin tek renk olmasini saglayabilir :) Boyayi ezmek icin belirli bir sure sinirlamasi yok. Bazilari her boya icin 3-4 saat gerekli der, bazilari yarim saat gerekli der vs. Ben, 1-1.5 saat arasi boya eziyorum. Boyayi ezdikten sonra krem kivamindaki boyayi spatula yardimiyla bir kavanoza aktarmaniz gerekmektedir. Boyayi kavanoza aktardiktan sonra kavanozun icine od ile su ilave etmeniz gerekmektedir. Boya, kavanozun icinde ne kadar beklerse, o kadar degerlenir.

Not: El tasi almak istemezseniz (cunku piyasa degeri yaklasik 20tl), tahta silgisinin tabani boyutunda bir mermer parcasi da isinizi gorur. Ben sahsen onu kullaniyorum. Yuzeyinin puruzsuz olmasina dikkat edin.

Not2:Eger boyalari ezmek istemiyorsaniz, hazir olarak alabilirsiniz, ancak 2.5tl lik boyaya 10tl vermis olursunuz :)

Ebru Cesitleri


Battal Ebru

Boyaları fırça ile tekneye atarak ve tarak, biz gibi malzemeler kullanılmadan yapılan ebrudur. Bilinen en eski ebru çeşididir ve bu yöntemle yapılan battal ebrulara Tarz-ı Kadim (eski tarz) battal ebru denir. Çünkü zamanla daha değişik tarzlarla da battal ebrular yapılmıştır. Boyaları tekne üzerine fırça ile atmak kolay iş gibi görülebilir ancak görüldüğü kadar kolay değildir ve ustalık gerektirir. Ebrucunun ustalığı battal ebrularından belli olur. Merhum Mustafa Düzgünman'ın ifadesiyle "Battal Ebru ebrunun ilk mektebidir". Somaki battal, neftli battal, serpmeli battal gibi değişik çeşitleri vardır.

Battal Ebru

Nefti Battal Ebru

Gelgit Ebru
Atılan battal ebruya bir biz daldırılır ve bütün tekne, birbirine paralel hareketlerle aşağı yukarı veya sola sağa gezilir. Ortaya çıkan gelgit ebruya çizgileri dik olarak kesecek şekilde tekrar aynı gel git işlemi uygulanırsa buna da taramalı ebru denir. Taramalı ebru da bir gel git ebru çeşididir.


Şal Ebru

Gelgit ya da taramalı ebru yapıldıktan sonra bizle, daha düzensiz ve dairemsi hareketler yapılarak şal desenine benzeyen şal ebru elde edilir. Biz hareketleri makul miktarda yapılmalıdır aksi taktirde boyalar çamurlu bir görünüm almaya başlar.
 
Serpme
Yukarıda anlatılan tüm ebru çeşitlerinin üzerine serpme yapılabilir. Bu durumda ebrular serpmeli battal, serpmeli gel-git, serpmeli şal gibi isimler alır. Serpme işlemi için neftli boyalar veya çamlıca toprağı gibi açık renkli boyalar tercih edilir. Fırça elle çok iyi bir şekilde kavanoza sıkılır ve boya yüksekten sert darbelerle serpilir.


Bülbül Yuvası

Git gide küçülen damlalar şeklinde atılan battal ebru üzerinde yapılır. Bizle dıştan içe doğru helezonlar çizilir. Genellikle teknenin uzun kenarı boyunca 5-6, kısa kenarı boyunca 4-5 helezon yapılır. Gel-git ebru veya taraklı ebru üzerinde de bülbül yuvası çalışılabilir.

Taraklı Ebru

Gelgit ebru veya taraklı ebru yapıldıktan sonra, son yapılan gelgite dik olarak tarağın ucu tekneye daldırılır ve sabit bir hızla teknenin bir ucundan diğer ucuna doğru çekilir. Bu işlem tarak çıkartılmadan bir de tersi yöne yapılırsa buna ters taraklı ebru denir. Taraklı ebru yapıldıktan sonra üzerine çok ince bir bizle gelgit ebru, şal ebru veya serbest hareketler yapılabilir.
 
Zemin Ebrusu

Çiçekli veya hatip ebruya zemin oluşturan ebru çeşididr. Aynı boyanın az ödlüsü, çok ödlüsü ve neftlisi hazırlanır. En alta az ödlü, onun üzerine çok ödlü, en üste de serpme tekniğiyle neftli boya atılır. Zemin ebrusu üzerinde çalışılacak motiflerin öne çıkması için genelde açık tonlarda çalşılır.

Hafif Ebru
Battal, taramalı ve taraklı ebrunun kıvamı daha sulu olan sıvı üzerinde, normalden daha sulu ve ödlü boyalarla çalışılmasıyla yapılır. Hafif ebrulu kağıtlar üzerine hat ve teship çalışmaları yapılır ve yazı yazılır.

Dalgalı Ebru

Hemen her çeşit ebru ile dalgalı ebru yapmak mümkündür. Kağıdın bir kısmı teknenin ucuna yerleştirilir ve kağıt ileri geri hareket ettirilerek teknede dalga oluşması sağlanır, bir yandan kağıdın bu hareketine devam edilir bir yandan da yavaş yavaş kağıt tekneye kapatılarak oluşan dalgalar yakalanır. Dalgalı ebruya sarhoş ebru veya tercih etmesek de ispanyol ebru isimleri de verilmiştir.


Kumlu Ebru ve Kılçıklı Ebru

Teknedeki sıvı kullana kullana kirlenerek öyle bir kıvama gelirki atılan  boyalar istensede istenmesede kum gibi nokta nokta bir görüntü almaya başlar. Sadece kumlu ebru yapımına battal ebru ile başlanmaz. Bir damlalıkla tekneye yakın meafeden aynı nokta veya noktalara boya damlatılır. Boya yayılmaya başlar. Kumlu ebru için Sacid Okyay'ın buluşuyla sığır ödü yerine kalkan balığı ödü kullanılması daha iyi sonuç vermiştir. Ancak bu maddenin kokusu sığır ödünden çok daha kötüdür. Kumlu ebru yapılırken noktalar daha da irileşip V şeklini almaya başlarsa buna da kılçıklı ebru denir. Boya olarak genellikle lahor çividi tercih edilir. Boya az sulu ve ödlü olarak hazırlanır.

Çift Ebru
Daha önce yapılmış bir ebrulu kağıdın üzerine yeni yapılmış bir ebru alınarak yapılır.
 
Hatip Ebru
18 yy. da Ayasofya Camii Hatibi Mehmed Efendi tarafından bulunduğu için bu ismi almıştır. Zemin üzerine çiçekli veya hatip ebru için hazırlanmış boyalardan belli aralıklarla birer damla bırakılır. Daha sonra her damlanın oluşturduğu dairenin içine ikinci, üçünce ve isteğe göre daha fazla sayıda damla bırakılır ve iç içe değişik renklerden oluşturulmuş daireler elde edilir.  Genellikle teknenin uzun kenarı boyunca 5-6, kısa kenarı boyunca 4-5 daire oluşturulması tercih edilir. Daha sonra bir bizle bu dairelerin içinde soldan sağa, yukarıdan aşağıya, çapraz hareketler yapılarak hatip desenleri elde edilir. Yürekli, taraklı yürek, yıldız, çarkıfelek, menekşe bu desenlere verilen çeşitli isimlerdir. Hatip desenlerinin hepsinin ya da bazılarını aynı ebru üzerinde çalışmaya Hatip-i Mütenevvia denir.


 Çiçekli Ebru (Necmeddin Ebrusu)

Hatip ebrunun icadından sonra ebruda çiçek yapılmasına da çalışılmış ancak fazla başarı sağlanamamıştır. 1918 yılından itibaren merhum Necmeddin Okyay çiçek çalışmalarını islah ederek lale, karanfil, hercai menekşe, gelincik, gonca gül, kasımpatı, sümbül gibi çiçekleri doğal şekline en yakın şekilde resmetmeyi başarmıştır. Onun yetiştirdiği merhum Mustafa Düzgünman'da bu tarza papatyalı ebruyu ilave etmiştir. Çiçek yapımında önce damlatılan yeşil boyalardan sap ve gövdeler, daha sonra da bu sap ve gövdelerin uygun noktalarına bırakılan diğer renklerden çiçekler yapılır. Çiçek ve hatip yapımında kullanılan boyaların çok iyi terbiye edilmiş olması ve diğer ebru çeşitlerinde kullanılan boyalara göre daha koyu bir kıvama sahip olmaları gerekir. Ancak böylelikle boya damlaları şekil vermek için bizle lastik gibi uzayarak çekilebilir ve arzu edilen yerde bırakılarak istenen motifler elde edilebilir. Çiçekli ebrular Necmeddin Okyay'ın talebesi Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver'in teklifi üzerine sanat tarihimizde Necmeddin Ebrusu ismiyle anılmaktadır. Merhum Okyay'ın Üsküdar yeni Camii imamı olması sebebiyle hatip ebrusuna karşılık çiçekli ebruların da imam ebrusu olarak anılması Reisülhattatin Hacı Kamil Akdik (1861- 1941) tarafından teklif edilmişse de Necmeddin Ebrusu denilmesi daha uygun bulunmuştur.



Akkase Ebru

Eski kitap sanatları içinde, bir kağıdın yazı yazılacak kısmının ayrı, etrafının ayrı renge boyanmasına akkase, böyle kağıtlara da akkaseli kağıt denir. Bu sanat ebruya da tatbik edilmiştir. Kağıdın yazı yazılacak kısmının kendi renginde kalması istenirse, oraya arap zamkı sürülür. Kağıt kuruduktan sonra tekneye yayılırsa zamklı kısmın dışında kalan yerle ebrulanmış olur, arap zamkı bulunan bölge ise kendi renginde kalır boyayı kabul etmez. Buna akkaseli ebru denir. Ebruda başka bir tarz akkase şöyle yapılmaktadır. Daha önce tarifini yaptığımız hafif ebrulu kağıdın, ortada yazı yazılacak kısmına arap zamkı sürülerek, kuvvetli (koyu) renklerle hazırlanan bir ebru teknesine tekrar yayılmasıyla zamklı kısımlar bu ikinci ebruyu tutmaz. Arap zamkı sürülmüş kısım kendi hafif ebrulu haliyle, diğer kısımlar ise üst üste gelen çift ebrulu haliyle kalır. Böylece iki ayrı ebrulu, yani ebrulu akkase denen kağıt yapılmış olur. Hafif ebrulu kağıda zamkla yazı yazıp, koyu renkli tekneye tekrardan yaymak suretiyle, merhum Necmeddin Hoca akkaseyi yazılı ebruya da tatbik etmiştir. Ebruda akkase uygulaması eskiden kağıt yapıştırma usulü ile yapılırken daha sonra yazılı ebruda olduğu gibi arap zamkı kullanmak yoluna gidilmiştir.




NOT: Ebru ile herhangi bir sorunuz olursa bana sorabilirsiniz :)
NOT2: Eger Ankara'da oturuyorsaniz, ihtiyaciniz olan malzemelerin hepsini (mermerler haric) Ulus'ta Posta Caddesinde bulunan, okan ticaretten elde edebilirsiniz, fiyati da internettekilere gore daha uygun.


Kaynaklar;

http://www.ebrusitesi.com
http://tr.wikipedia.org

Ben :)
« Son Düzenleme: Temmuz 09, 2009, 03:01:18 ös Gönderen: poyraz06 »


Temmuz 09, 2009, 03:41:06 ös
Yanıtla #1
  • Uzman Uye
  • ****
  • İleti: 1731
  • Cinsiyet: Bay

 Bir defaya mahsus,mazur kaldığım dayatmanın zoruyla,psikiatri servisinde"gelgit"tarzı bir ebru yapma fırsatına nail oldum.Korktuğum kadar zor değilmiş.Gerçekten,tipik bir,üretmenin keyfini tatma deneyimi olarak nitelendirebilirim.Verdiği keyif kadar,insanın cesaretinin artmasına da katkısı oluyor.Halen saklarım;ama beni tanıyanlar,benim yapmış olabileceğime ikna olmakta zorlanıyorlar.
Ben"O"yum,"O"ben değil...


Temmuz 09, 2009, 09:56:14 ös
Yanıtla #2
  • Aktif Uye
  • ***
  • İleti: 574
  • Cinsiyet: Bay

evet cok zevkli birsey de boya ezme isi tam bir "iskence" :D


 

Benzer Konular

  Konu / Başlatan Yanıt Son Gönderilen:
5 Yanıt
3679 Gösterim
Son Gönderilen: Ocak 03, 2008, 01:24:32 ös
Gönderen: shemuel
1 Yanıt
2592 Gösterim
Son Gönderilen: Haziran 24, 2008, 11:00:17 öö
Gönderen: Prenses Isabella
0 Yanıt
5861 Gösterim
Son Gönderilen: Şubat 28, 2011, 01:38:42 öö
Gönderen: MASON
1 Yanıt
5057 Gösterim
Son Gönderilen: Eylül 16, 2019, 01:39:57 öö
Gönderen: Ocean35