Iddialar ve oykuler… Tarihsel olaylarda kayda gecen resmi kayitlarin yaninda baska anlatimlari da bilmenin, kisinin bakis acisini genisletmeye yardimci olabilirligi hakkkinda farkli dusunebiliriz. Degerli Adam’ nin Mimarlik basligi altinda olan Rosslyn Chapel hakkindaki yazisini zevkle okudugumu hala biliyorum. Sapel hakkinda ekleyebilecegim bir gorus yoktur ama daha detayli bilgiler icin bazi alanlarin da oldugunu bilelim.
Degerli Adam Rosslyn Sapel’ ini anlatirken soyle de yaziyor:
“…( Hiristiyanlikta ogeler, ikonalar vb)… Benzerleri Rosslyn Sapeli’ nde de gorulur ama cok onemli bir farkla: Bu sapeldeki islemeler, Incil’den cok Tevrat’ta yer alan anlatimlar uzerine yogunlasmistir. Bu kadarla da kalinmamistir. Keltler ve Vikinglere, Eski Misir ve Hermetizme, Yahudilere, pagan inanclarin benimsendigi uygarliklara hatta Islam dinine ozgu motiflere bile rastlanir.” Ve “Anlasilan bu sapeli yaptirmis olan William Sinclair, bunun salt Hiristiyanliga ozgu olmamasini, bilinen tum dinleri ve inanclari, cesitli kulturleri icererek hepsine saygi gosteren bir uzlasma saglamayi ongormustur.”
Bu anlatim bende tum farkliliklarin tastan alegorik bir kitap gibi birlesebilecegi ulkusunu animsatiyor. Sir William Sinclair bu yapiyi yaparken Vitruvius’un kitaplarini tanimamis olma gibi bir olasilik olabilir mi… Vitruvius birinci kitabinin ilk dort bolumlerinde soyle yaziyor ( Vitruvius’in Birinci Kitabini Turkce olarak sayin Genius Loci’ nin Mimarlik- Muhendislik basligi altindaki Vitruvius – Mimarlik Uzerine 10 kitap yazisinda okuyabilirsiniz):
1. Mimar degisik bilim dallari ve cesitli ogretilerin bilgisi ile donatilmis olmalidir; cunku diger sanatlardaki tum calismalar onun degerlendirmesi ile olculur. Bu bilgi, uygulama ve kuramin urunudur. Uygulama, gerekli herhangi bir malzeme ile bir cizimdeki tasarima gore, el isciligi iceren surekli ve duzenli deneyimdir. Kuram ise, oranti ilkelerinde ustaligin urunlerini gosterip aciklayabilme yetenegidir.
2. Bu yuzden gorulebilir ki, bilim olmadan el becerisi kazanmayi amaclayan mimarlar hicbir zaman emeklerinin karsiligi olan nufuzlu bir konuma ulasamamislardir, diger yandan yalniz kuram ve bilime guvenenler de kesinlikle ozun kendisini degil, golgesini kovalamislardir. Ancak tepeden tirnaga silahli erler gibi her iki alanda da bilgisi mukemmel olanlar, amaclarina daha cabuk eriserek sayginlik kazanmislardir.
3. Tum islerde, fakat ozellikle mimarlikta su iki nokta varddir: kendisine anlam verilen ve ona anlamini veren. Kendisine anlam verilen, uzerinde konusuyor olabilecegimiz konu, anlami veren ise bilimsel ilkeler iceren bir gosterimdir. Bu yuzden, mimar oldugunu dusunen birisinin, her iki bakimdan da deneyimli olmasi gerektigi ortaya cikar. Bu nedenle, mimar hem dogal yeteneklere sahip, hem de egitilmeye yatkin olmalidir. Ne yetenek olmadan egitim, ne de egitim olmadan yetenekle kusursuz bir sanatci yetisemez. Mimar egitilmeli, kalemi guclu olmali, geometri ogrenimi gormeli, iyi tarih bilmeli, filozoflari iyi izlemeli, muzikten anlamali, biraz tip bilgisi bulunmali, hukukcularin dusuncelerini bilmeli, yildizbilim ve goklerin kurami ile tanisikligi olmalidir.
4. Butun bunlarin nedenleri asagida belirtilmektedir. Bir mimar, yazilarinda daha kalici bir ani birakabilmek icin okumus olmalidir. Ikincisi, onerdigi yapitin gorunumunu anlatan eskizleri kolaylikla yapabilmek icin cizim bilgisi bulunmalidir. Geometrinin de mimarlikta cok yarari vardir. Bize ozellikle cetvel ve pergel kullanimini ogreterek, binalarin arsalarina uygun planlarini yapmamiza ve iletki, terazi, cekulu dogru uygulamamizi saglar. Bundan baska, gozbiliminden yararlanarak binalarin, gokyuzunun belli bolgelerinden isik almasi gerceklestirilebilir. Binalrin olculerinin ve toplam maliyetlerinin aritmetikten yararlanarak hesaplandigi dogrudur, ancak bakisimla ilgili zor sorular, geometrinin kuram ve yontemleri ile cozulebilir.
1307 de Templiyelerin gemi filosunun buyuk bir bolumu degerli yukleri ile Bretanya’ yi arkada birakirken Irlanda ve bati adalari boyunca Iskocya’ ya gittiler. Bretanya Fransa’nin bati kiyilarindaki bir bolgedir. Bir bolumu de sonradan Isa’nin Sovalyeleri olarak kabul edilecekleri Portekiz’e gittiler. Isa’nin Sovalyeleri Portekiz de 1312 veya 1317 de kurulan bir duzen idi ve Templiyelerin icinde barindigi bir duzen olarak ta kabul ediliyor. Portekiz’in o zaman ki krali Dionysius’tu. Kral Dionysius Paus ve Fransa kralinin isteklerine ragmen Templiyeleri korumayi secmistir. Vasco Da Gama, Barolomeus Dias ve Ferdinand Magelhaen da bu duzen’in bir uyesidi. Prens Henry the Navigator da bu dezenin Buyuk Ustadiydi.
Rosslyn Sapel’ inde “Yesil Adam” ve nice sembol ve alegorilerin yaninda bir kiris uzerinde bir yazit daha var ki bu da masonlugun bazi ritlerinde isleniliyor. Yazit tasa soyle yazilmis:
“forte est vinu; fortiore st Rex; fortiores sunt mulieres’ sup on vincit veritas.” 1 Esdras 4:41.
“Sarap gucludur, kral daha gucludur, en guclu olan kadinlardir ama gercek hepsine baskin cikar.” (tercume degerli Adam’ in yazisi). Gercek ile ilgili Sir Isac Newton' unda bir sozu vardir: "Bir insan yanlis seyleri hayal edebilir ama yalnizca gercek seyleri idrak edebilir. Cunku yanlis seyleri anlamak idrak degildir."
Yazili literaturde Rosslyn Sapel ile Templiyeler ve Masonluk arasinda bir baglanti olmadigi yazilir ama Sinclair soyu ile Templiyelerin arasinda bir baglanti vardir. Soyle ki; Hugues de Payens, Templiyelerin kurucusu ve ilk Buyuk Ustadi ( 1118 ve 1136 arasinda), Catherine Sinclair ile evliydi. Catherine Sinclair Henry Sinclair’ in kizidir. Onuc ve ondorduncu yuzyillarinda Sinclair soyundan iki kisi daha Templiyelerin Buyuk Ustatlik yapmistir.
Rosslyn Sapel’ in deki oymalarin arasinda ayrica sadece Yeni Dunya olarak ta anilan Amerika kitasinda bulunan Hint misiri, Aloe cactus, agave de vardir. Okullarda ogrendigimiz gibi Amerika kitasi Kristof Kolomb tarafindan 1492’de kesfedildi ama Henry Sinclair ile Venedikli kaptan Antonio Zeno hakkinda biraz daha arastirma yaparsak farkli goruslere de ulasabiliriz.
Sinclair soyunda detaylara inildigi zaman dedeleri Norlara (Norvecliler)da dayanir. Norveclerin Homerus’u olarak adlandirilan Haukr Erlendsson “Haukr’ in Kitabi” ’ nda Leif Erikson’ un 999 yilinda Atlas okyanusunu asip Sarap Ulkesine (Vinland) ulastigini anlatir.
Dun 9 ekimdi. ABD' de 9 ekim gunu Leif Erikson gunu olarak kutlanir. Leif Erikson MS 970’ e dogru Izlanda’ da dogdu, 1021’ e dogru Gronland’ da öldügü sanilmaktadir. Yaklasik olarak 985’ te Gronland’ i kesfeden ve oraya yerlesen ilk Avrupali olan Norvecli Viking Kizil Erik’ in ogludur. Leif Erikson Yeni Dunya’ ya ilk ayak basan Avrupalidir. Ancak bilinmeyen bir nedenden oturu Vikingler, Leif’ ten sonra Yeni Dunya’ ya yalnizca birkac gezi yaptilar. Maalesef bu kesif, Hacli Seferleri’ nin tam ortasinda olan tum Avrupa’ da karanlikta kaldi.
