Mason Töresi Bakımından REGIUS … 1

[ADAM]

Bu konuya dün başlayacaktık, olamadı.

Buradaki inceleme konumuz günümüzdeki Masonlukta REGIUS’un geçerli olup olmadığı, geçerliyse ne ölçüde geçerli olduğudur.

Bu geçerlilik, elbette öncelikle günümüzdeki Masonluğun töresi açısından değerlendirilmelidir.

Başlayalım…

İlk 28 satır şöyle:

Burada Öklit’e göre Geometri sanatının yasaları başlar.
Okuma ve incelemeyi iyi bilenler,
Eski kitabında şunu yazılmış görürler 
Büyük Efendilerle hanımlar ve onların 
Elbette çok sayıda olan çocuklarının
Geçimlerine gelirleri olmadığında
Ne kentte, ne taşrada ne de ormanlıklarda;
Hepsini de alabilecek bir kurum vardı,
Çocukların geleceklerini hazırlardı;
Yaşamları en iyiye yöneltilsin diye
Hastalık, dert ve sıkıntı çekmesinler diye;
Çoğunun buraya gelişi her şeyden önce
Çocukları içindi, kendileri bitince.
Büyük rahiplere gönderirlerdi onları
Öğretmeleri için iyi çalışmaları;
Ve onlara dua edelim, Tanrı aşkına;
Çocuklarımıza iş oluşturmalarına;
Böylece kendi yaşamlarını kazansınlar;
Hem iyi ve dürüst, hem güvenceli olsunlar.
Kullanılıp iyi geometri o zamanda,
İyi masonluğun onurlu zanaatı da,
Geleceğe yönelmeyle şöyle düzenlendi,
Tüm bu rahiplerin bilgilerinden derlendi;
Efendilerin dualarıyla toparlanan,
Zanaatlar içinde en onurlusu olan
Geometriye masonluk adını koydular.
Bu efendilerin çocukları tutuldular,
Almaya ondan geometri zanaatını,
Büyük bir özenle yapmakta olduklarını;

Bu başlama bölümünde Masonluk ile geometrinin özdeşleştirilmesinin yanı sıra bu meslek ve zanaatın tarihçesi Euklidies’e kadar uzandırılıyor. Tarihsel yanlışları hoş görelim ve göz ardı edelim. Zaten bu tarihçenin doğru olamayacağı biliniyor; gerek bu belgenin konu ettiği 14. yüzyıl Operatif Masonluğu gerekse günümüzdeki Masonluk açısından…

Bu çalışmada bizi ilgilendiren nokta “Eski Yükümlülükler” olacaktır.

Şimdi burada benim gözüme çarpan ilk husus, efendilerin ve hanımların yani lordların ve leydilerin çocuklarını mason olmaya yöneltmeleri ve böylece dürüstlük içinde yaşamlarında gerekli geliri sağlamalarına yol açmaları. Demek ki burada çalışmanın önemi ve değeri vurgulanıyor ve kazancın dürüstlükle elde edilmesi gerektiği de belirtiliyor.

Bu günümüzde geçerli olur mu? Bence evet!

İsterseniz bunu simgesel anlamda da değerlendirebilirsiniz. Çalışmak nedir, nasıldır ve bunun karşılığında elde edilen kazanç nedir? Günümüzün Masonluğunda bunlar ne anlama gelebilir ve nasıl değerlendirilebilir? O zaman da geçerliliğini korur mu?

Bu çalışmada her şeyi ben söyleyecek değilim. Diğer ilgi gösterenlerin de katılması gerekiyor. Bu 28 satırdan başka irdelenmesi gereken konular da çıkarabilirsiniz.

Buyurun, söz sizin…

[neumann]

Çalışmak ve karşılığında ücret almak : Zaman , yer farkı gözetmeksizin insanın var olduğu tüm işler... iş bölümünün para aracılığıyla yapıldığı evrensel bir canlı yapı gibi .Çalışmak ve ücret almak bu evrensel işbölümünü yaşatan karşılığında kişi ihtiyacını karşılayan bir argüman.

Bir de diğer boyutu var bu evrensel işbölümünün içerisinde yer almak insanlığa, doğaya hizmettir.

İnsanlık hizmeti ve evrensel birliktelik nitelemelerinden dolayı masonluk bakışı altında değerli sayılması gerektiğini düşündüğüm öğeler.

Bu arada belgeyi ilk okuduğumda ilk satırda öklitten bahsetmesi beni gerçekten heyecanlandırmıştı ancak diğer satırlarlarda bulunmayan öklit bağı beni hayal kırıklığına uğrattı.Öklitle ilgili bağı anlamış değilim.

Saygılarımla

[Caius Keyes]

"Kullanılıp iyi geometri o zamanda,
İyi masonluğun onurlu zanaatı da,"

Bu kısmı okuduğumda, geometrinin, insanın kusursuz olma çabasını simgelediğini düşünmüştüm.

"Zanaatlar içinde en onurlusu olan
Geometriye masonluk adını koydular."

Devamında burayı da görünce, kendimi biraz daha o düşünceye saplanmış buldum. Bana sorarsanız, günümüz masonik çalışmaların detayını bilemem (bilsem de forumun 17. kuralını çiğnemem) ama, "çalışma"nın temelinde, 'kusursuz olup, kusursuzu üretebilme yolunda olma' ve 'çok iyi insan olmaya gayret' gibi ilkelerin bulunduğunu düşünüyorum. Burada somut bir şekilde geometri-masonluk bağı kurulmuş. Ortaçağ'da geometri, mimari planı veya duvarları geometri bilgisiyle kusursuz hale getirme amacıyla kullanılmış olsa da, bu bağ spekülatif masonlukta iyi insanın kendini geometrinin bu simgeselliği ışığında daha iyi hale getirmeye çalışması olarak geçerliliğini sürdürüyor olabilir.

"Yükümlülük" konusuna gelirsek... Söylediklerimden söyleyeceklerimin çıkarımını yapabilirsiniz aslında, bu yükümlülükler eskiden maddi gelir sağlama amaçlıymış gibi görünüyor, çünkü masonlar yaptıkları işten para kazanıp geçimlerini sağlıyorlardı. Fakat günümüzde o gelir maddi değil, manevidir. Ha belki de günümüzde de belirli masonik çalışma yapanlara localar bir ücret veriyordur, orasını bilemem, öyle bir şey varsa son 3 satırdaki fikirlerimi çöpe atabilirsiniz.

Bir de yükümlülük acaba kime karşı yükümlülük? Aileye mi? (Regius El Yazması diliyle konuşursak efendiler ve çocuklarına mı?) Loca'ya mı? İnsanlığa mı? Yoksa kişinin kendine olan yükümlülüğü mü? Bundan ayrı bir konu çıkabilir gibi.

Fikrimin olduğu yerler söyledim, bir de fikrimin olmadığı iki satır var:

"İyi masonluğun onurlu zanaatı da,
Geleceğe yönelmeyle şöyle düzenlendi,
Tüm bu rahiplerin bilgilerinden derlendi; "

Burada 'geleceğe yönelmek' ile ne kastedilmiş olabilir, bilemedim. Gelecek nesillere bir miras mı bırakıyorlar yani masonluğu veya geometriyi?
Zaten sırf bu 3 satırdan onlarca soru çıkarabilirim. Rahipler kimler, nasıl bilgileri var, iyi masonlukla ne alakaları var, geleceğe yönlenmeyle düzenlenen zanaat nasıl düzenlendi... gibi. Belki de bunlar cevap beklemeyen sorular.

[enelsır]

Benim bu bölümde dikkatimi çeken birkaç nokta var:

Giriş dizelerinde geometrinin bir sanat olarak tanımlandığını görüyoruz "Burada Öklit'e göre Geometri sanatınının yasaları başlar"... Fakat devamında Masonluğun bir zanaat olarak tanımlandığını görüyoruz. Buradan hareketle, Masonluğun çalışmalarında geometri "sanatını" kullanan bir "zanaat" olduğu  anlatılmak isteniyor olabilir mi?

Öte yandan, biz bu konuyu günümüz Masonluğu açısında geçerliliği konusunda ele alıyoruz ya. Bir kaç şey kafama takılıyor. Spekülatif Masonluk'tan çok önce yazılmış bu el yazmasında ele alınan konular, simgeleri ve örgütlenme biçimi gibi teknik konular dışında operatif Masonluk'la "düşünsel" bir bağı olmayan günümüz Masonluğu açısından ele aldığımızda şunu da sormak isterim: Spekülatif Masonluğun yapılanmasını operatif mason localarının içinde kurmasının sebebi de bu olabilir mi?... Yani geometri... Öyle ya, şaşmaz yasaları olan, bir çok bilim ve teknik dalını içinde barındıran geometri, ölçüm ve dikkat gerektiren geometri, titizlik gerektiren geometri, düzensiz şekilleri bile bir düzen içinde anlatabilen, inceleyebilen ve açıklayabilen geometri... Bütün bunların üstüne de bu " sanatı" kullanan ( inşa işi için bu kaçınılmazdır değil mi?) operatif masonları düşünün. Şüphesiz yaptıkları iş ve onu yaparken kullandıkları bilim,  onlara da yansımış ve kendisinden bir şeyler katmıştır.

Geometri vurgusu burada kendini daha net gösteriyor olabilir. İnce hesaplamalar, düzenli, titiz, yararlı, hızlı çalışma gerekliliği ve bütün bunları yaparken ihtiyaç duyulan onlarca gereç...

Üstünde çalışıyor olduğumuz el yazmasının yazıldığı dönem göz önünde bulundurulursa, bunun nasıl bir disiplin gerektirdiği daha iyi anlaşılabilir... Disiplin? Masonlar için de bu çok önemli değil mi?

Sayın ADAM'ın yazısınında sorduklarına gelince... Okuduklarımızdan biliyoruz ki masonlar için çalışmak ve kazancın dürüstçe elde edilmesi çok önemli. Peki çalışmak nasıldır? Bu çalışma sonucunda elde edilen kazanç nedir? Günümüzde masonlar bina inşa etmediklerine, çalışmalarını düşünsel olarak yaptıklarına göre, Masonluğun amacı da bina değil de insan inşa etmek olduğuna göre, bütün bunları yaparken de dürüst, onurlu ve çalışkan insanları arasına almaya çok özen gösterdiğine göre... Yapılan çalışma insana dair bir çalışma, elde edilen kazançta daha yetkin insanlar elde etmek olabilir. Bu masonluk açısından böyledir, peki kişi olarak mason için nedir ve nasıldır?... Eh bunun için çok fazla düşünmeye gerek yok. Kişinin kendisini daha yetkin, daha bilgili, çalışmaya ve gelişmeye daha açık bir insan haline getirmesinden daha büyük bir kazanç olabilir mi?

Giriş bölümde ele aldığımız 28 satır bana bunları düşündürdü.

[ADAM]

Çok güzel irdeleme ve katkılar… Sayın Neuman, Sayın Caius Keyes ve Sayın enelsır… Üçüne de teşekkürler. Umarım bundan sonrasında hem onların katılımı sürer hem başka paylaşımlar da olur.

Bana düşen birkaç not…

Sayın Neumann Öklik üzerinde özellikle durur… Kuşkusuz Öklit’in klasik geometrideki yeri ve önemi küçümsenemez ve bina yapımı da geometrisiz olmaz. Geometri bugünkü Masonlukta da çok önemsenmektedir. Buradaki ilginçlik, yazarın Geometri ile bina yapımcılığı mezleğini özdeşleştirmesidir. Günümüzdeki Masonlukta burada geometrinin yerini daha genişletip buna “bilim” ya da “bilimsel yöntem” desek nasıl olur acaba? O zaman o Öklit’in yerine Hermes’i koyabilir miyiz? Yoksa Regius’un yazarı saten aslında Öklit derken Hermes demek mi istiyor? Öklit’in yaşam döneminin M.Ö. 3. Yüzyıl başı olduğunu düşününce, bu aslında pek yakın bir tarih olduğu için sanki (varsayımsal bir kişi de olsa) Hermes (Thot) daha çok yakışır gibi…

Sayın Caius Keyes’i düşündürmüş olan yükümlülük konusunu ise öyle çok geniş değil, sadece kuruma karşı yükümlülük olarak almalı. Fakat bunun sonradan Tanrı’ya karşı yükümlülük biçimine girdiğin göreceğiz.

Sayın Caius Keyes simgesel bağlantıyı çok güzel kurmuş. Forumun bir başka başlığı altında şu ücret konusunu belirtip de bunun günümüzün Masonluğunda ne anlama gelebileceğini sorduğumda, katılanların hiçbiri bu simgesel değerlendirmeyi yapamamıştı. İşte şimde taş yerine oturdu. Çöpe atılabilecek bir şey yok.

Hermes gündeme getirilince, elyazmasında değinilen rahiplerin Antik Mısır’ın Hermetik ekollerindeki rahipler olduğunu mu düşünmeli?... Sanmam. Özgün metinde kullanılan sözcüğün karşılığı rahip diye çevrilmiş ama sanki okur-yazar yani bilgi kişiler anlamında bir izlenim de var. Buradaki geleceği yönelmek ile denilen de sanki, işte o tarihlerde geleceğe yönelik bu çalışmalar yapıldı ve şimdi biz bundan yararlanmaktayız” gibi bir şey belki…

Sayın Caius Keyes haklı… Birçok soru işareti doğacak ve bunlar aslında doğru yanıt bulamayacaktır. Regius’u geçerli değil, geçersiz kılan bir etkendir bu…

Sayın enelsır, sanat ve zanaat arasında köprü kurmak istemiş… Sonradan eski Masonluğun operatif sanat ve yenisinin spekülatif bilim olarak nitelendirilmiş olduğunu görürüz. Fakat günümüzde bile özellikle İngiliz Masonluğunda simgesel derecelerde yapılan çalışmaların Zanaat Masonluğu (Craft Masonry) olarak nitelenişi söz konusudur. Ancak Sayın enelsır’ın şu “Spekülatif Masonluğun yapılanmasını operatif mason localarının içinde kurmasının sebebi de bu olabilir mi?... Yani geometri...” deyişiyle başlayan açıklamasını ben biraz fantastik bulurum. Bunun üzerine iyi bir kurgu oluşturulabilir.

Ancak Sayın enelsır’ın parmak bastığı şu “disiplin” konusu da hiç yabana atılamaz hani… Günümüzün Masonluğunda “düzen” çok önemli bir kavram, disiplin de bunun kaçınılmaz gereklerinden biri. Dolayısıyla burada Regius bir geçerlilik kazanyor.


İkinci bölüme geçmeden önce az bekleyelim bakalım, başka kim ne diyecek?

[NOSAM33]

Sayın ADAM ;

Eski kitabında şunu yazılmış görürler 
Büyük Efendilerle hanımlar ve onların 
Elbette çok sayıda olan çocuklarının
Geçimlerine gelirleri olmadığında
Ne kentte, ne taşrada ne de ormanlıklarda;
Hepsini de alabilecek bir kurum vardı,

Burda sanki günümüz Sosyal Devlet olgusunun yapı taşlarını öngörüyor izlenimine kapıldım. Saygılar