HEGEL/AFORİZMALAR-3

[İNSAN]

3

      Bir felsefe sisteminin temel ilkesi onun sonucudur.Nasıl ki insan bir oyunun son sahnesini,bir romanın son sayfasını okumayı yada Sanço bir bilmecenin çözümünü önceden söylemeyi yeğ tutuyorsa,çoğu kişiye malum olmasa da,benzer şekilde bir felsefenin başlangıcı ayrıca onun son noktasıdır da. Fakat hiç kimse ele alınan felsefenin sonuyla veya bulmacanın çözümüyle yetinmeyecektir,tersine bu sonu ile çözümü ortaya çıkaran devinimin,özsel olduğu düşünülecektir.
      Felsefe hasımları tikelin evrenselin içinde olduğunu yadsırlar ve bütünü içeren ilkeyi tek başına bir aşağı bir yukarı çekerek, kendileri uygularlar. Euklides'in bir elyazmasını ya da matematikçi bir köleyi satın alarak matematiğe sahip olmaları gibi,bütüne sahiptirler.İlkeyi ya da sonucu edinerek,olguyu bir armağan veya adeta yukarıdaki gibi satın alınacak bir şey olarak elde edemeyiz. Temel ilkelerde durup kalmanın yüzeysellik olması gibi,sezgide, örneğin Jakob Böhme'nin sezgisinde durup kalmak ise barbarlıktır. Bilginin gelişmesi ne söz konusu sezgilerin, ne de temel ilkenin bir yana bırakılması değil,tersine onların içten dışa ve dıştan içe biçimlendirilmesi ve öğrenilmesidir. Böhme'nin sezgisi Jocobi'nin inancının dışa vurduklarından daha derindir.
      Tikel ve yok olan böyle sanıları benimseyen ve barbarlığı olgunun kendisine yerleştiren bu tür insanlar,ilkeyi özsel olarak ele almayanlar kadar yanılırlar. İlk gruptakiler barbarlığın formunu,buna karşın diğerleri inancın saflığını,olgunun özü yaparlar.