Masonlar.org - Harici Forumu

 

Gönderen Konu: MUSA İLE HAKİKATE DOĞRU(20)-İLM-İ LEDÜN YOLUNDA İLK ŞART "SORU SORMA!"  (Okunma sayısı 2758 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Kasım 10, 2010, 03:54:14 ös
  • Orta Dereceli Uye
  • **
  • İleti: 439
  • Cinsiyet: Bay

İLM-İ LEDÜN YOLUNDA İLK ŞART: “SORU SORMA!”


Hz. Musa’nın verdiği “sabır” garantisinden sonra Hızır, Hz. Musa ile arkadaşlık yapmayı kabul etti. Ama bu arkadaşlıklarının sağlıklı sürmesi için de Hz. Musa’dan ilk şartını istemeyi ihmal etmedi: “Pekalaa” dedi, “O halde, eğer benim peşimden geleceksen, yapacağım şeyler hakkında, bu hususta ben sana bir açıklamada bulununcaya kadar bana hiçbir şey sormayacaksın”(Kehf/70).


Ne ilginçtir ki başka ilimler de konuyu ortaya koyarak bilginin yarısını oluşturan ve bilgiye giden yolun anahtarı durumunda olan soru İlm-i Ledün’de yasaklanmıştır. Belki de bu yasak İlm-i Ledün eğitiminin “sözden” çok “öze” yönelik bir yaşama yolu olmasından kaynaklanmaktadır. Bu yolda kişinin gelişimini engelleyen en önemli iki şey tartışma (cidâl) ve itirazdır. Bir kadın sufînin deyişiyle: “Hakîkat ehlinin iki torbası olmalıdır. Biri önünde, diğeri ise arkasında. Anladığını ön torbaya, anlamadığını ise itiraz etmeksizin arka torbaya atacaktır. Böyle yaptığı takdirde zaman içerisinde arka torbadan ön torbaya farkında olmaksızın çok şeyin geçtiğini hayretle görecektir”.


Şüphesiz Hızır’ın “Soru sorma!” şartı ile niyeti Allah’ın kendisine bahşetmiş olduğu bilgiyi saklamak değildir. O, Hz. Mûsâ’ya bu bilginin konuşularak, üzerinde zihni çıkarımlar yapılarak, spekülatif tartışmalar içine girerek, felsefi eksersizler oluşturularak değil sabırla yaşayarak öğrenileceğini anlatmak istemiştir. Zâten “soru sorma” yasağının “ben sana açıklamaya yapıncaya” kadar ifâdesiyle kayda bağlanması bunu göstermektedir.


Her şeyin olduğu gibi bilginin de bir “hazım dönemi” vardır. Ehline verilmeyen veyâ zamansız verilen bilgi sâhibi üzerinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkarabilir. Bu nedenle İlm-i Ledün mürebbîliği sorumluluk isteyen bir iştir. Bir İlm-i Ledün tâlibini yetiştirmek, tâbî tutulduğu eğitimin her safhasını “taklîden değil, tahkîkan” hazmedilmesi temin etmek mürebbînin görevidir. İşte Hızır’ın yaptığı da bundan ibârettir. O, “Soru sorma!” derken, Hz. Mûsâ’ya bilginin hazmedilmesinde sabrın ve temkinin önemini öğretmiştir.


Hak edilmeyen veyâ hazmedilmeyen bilginin sâhibinin başına açacağı sıkıntılar konusunda Mesnevî’de yer alan güzel bir kıssa vardır. Bu konuda bize yeterli ışık tutacağına inandığım bu kıssayı özetleyerek aşağıya alıyorum:


Rivâyete göre adamın biri Hz. Mûsâ’dan, hayvanların, kuşların dilini öğrenmeyi ister. Hz. Mûsâ ise bu kişiye, hevesinden vazgeçmesini, çünkü bunun önünde ve ardında bir çok tehlikeleri olduğunu söyler. Fakat adam ısrarlıdır ve bu konuda Hz. Mûsâ’yı çok sıkıştırır. Hz. Mûsâ çâreyi Cenâb-ı Hakk’a iltica etmekte bulur ve şöyle der: “Ya Rabbi! Bu adamı taşlanmış Şeytan aldatıyor. Öğretsem ziyanlara uğrayacak; öğretmesem gönlüne kötü düşünceler gelecek. Sonunda pişman olacak, ellerini ısıracak, yenini yakasını yırtacak. Gücü yetmek, herkesin harcı değil.” Sonunda Cenâb-ı Hakk’dan izin çıkar ve Hz. Mûsâ bu kişiye istediği bilgiyi, ve öncelikle de köpek ile kanatlı kümes hayvanlarının dillerini, öğretir.


Adam sabah olunca kendisine verilen ilmi denemek için kapının eşiğine gelir ve horozla köpeği dinlemeye başlar. Açlıktan şikâyet eden köpeğe horoz şöyle demektedir: “Üzülme, yarın ev sâhibinin atı sakatlanıp ölecek, doya doya et yersin”. Bu sözleri duyan adam, hemen atı satar. Ertesi gün yine hayvanları dinlemektedir. Bu sefer horoz şöyle der: “Ev sâhibi atı sattı; ziyandan kurtuldu. O ziyanı başkalarına yükledi. Fakat yarın katırı sakatlanacak, köpeklere nimet var”. Bu sözler üzerine adam katırı da satar ve “Gamdan da ziyandan da kurtuldum” der. Üçüncü gün horoz köpeğe ev sâhibinin kölesinin hastalanarak öleceğini, köpeklere de, dilencilere de ekmek dağıtacaklarını söyler. Adam, bu sözü de duyunca köleyi satar ve şöyle der: “Şükürler olsun, dünyada üç felâketten kurtuldum. Horozla köpeğin dillerini belledim de kötü kazâ-kaderin gözlerini bağladım”.


Horoz, üç gün üst üste köpeğe yalancı çıkmanın utancı içerisindedir. Sonunda köpeğe şu son haberi verir: “Atın, katırın, kölenin ölümü, bu ham kişiden, bu aldanmış adamdan kötü kazâyı geri çevirecekti. Bir ziyâna uğramak, birçok ziyânları giderir. Ama o, mal ziyânından kaçtı, malı çoğaldı ama kendisi, kendi kanına girdi. Kazâya kadere karşı bilgisizlik etti de mal sâhibinden mal kaçırmaya kalktı. Fakat yarın kendisi ölecek, yasa batan mirasçıları da öküz kurban edecek, işte o zaman bir çok nimet elde edeceksin”.


Adam bu sözleri de duyunca korkuya kapılır ve heyecanla Hz. Mûsâ’nın kapısına varır: “Yâ Mûsâ! Feryadıma yetiş, beni ölümden kurtar” diye yalvarmaya başlar. Hz. Mûsâ ona şu karşılığı verir: “Yürü, kendini sat da kurtul; mâdem ki usta oldun, atla çık kuyudan. Akıllı kişi, işin sonunu gönlüyle önceden görür; bilgisi az olan kişiyse işin sonunda, o iş olup bitince görür. Artık ok yaydan fırladı; onun geriye dönüp tekrar yaya gelmesine imkân yok. Ancak lûtuf sâhibi Allah’tan dilerim; ölürken îmânını kurtarırsın.”


Ve bir seher çağı Hz. Mûsâ: “Yâ Rabbi! Onun îmânını alma, onu îmânsız götürme” diye duaya başladı. Diyordu ki:


“Ona karşı padişahlığını göster, bağışla onu; o yanıldı, şaşkınlıkta bulundu, haddini aştı. Bu bilgi senin harcın değil dedim ona; sözümü dinlemedi, başımdan savıyorum sandı. Kimin eli, sopayı ejderha yaparsa, o kişi ejderhaya el atabilir. Gizli âlemin sırrını, dudağını yumup bir şey söylememeyi başaran kişiye öğretirsen, değer. Su kuşundan başka kuş, denize atılamaz; anlayıver; doğruyu Allah daha da iyi bilir. Ey Kullarını görüp gözeten, acıyışı çok Rabbim; o, denize atıldı; fakat su kuşu değildi, boğuldu gitti” (Mevlâna, Mesnevî Tercemesi ve Şerhi, Abdülbâki Gölpınarlı, C.3, S.235-242).


Hz. Mûsâ ve Hızır sonunda anlaştılar ve Kur'ân’ın ifâdesi ile “böylece ikisi yola koyuldular” (Kehf/71). Demek ki, bu ilimden (İlm-i Ledün) bir şey öğrenilecekse, bir yerde oturup söyleşmek veyâ düşünmek yoluyla değil, hayatın içinde yaşanarak öğrenilecektir. Bakalım yaşamın gerçeğinde onları neler bekliyor?

BİNDİĞİ GEMİYİ DELMEK


Türkçe'de bir deyim vardır: “Bindiği dalı kesmek” diye. Kendisine gerekli ve yararlı olan bir şeyi eliyle yok edenler için kullanılır. Galiba Hızır’ın yaptığı dış görünüşle de olsa biraz buna benziyor. Hz. Mûsâ ile yola koyulduklarında sahil boyunda bir gemiye rastlarlar. Hızır gemiye binmek için izin ister. Gemide bulunanlar onu tanırlar ve gemiye yolcu olarak kabûl ederler, üstelik ondan ücret de almazlar (Buhârî, İlim, 44). İşte ne olduysa bu yolculuk sırasında olur. Kur’ân’ın diliyle verirsek: “Gemiye bindiklerinde, bilge kişi tuttu gemiyi deliverdi” (Kehf/71).

Tefsirler bu gemiyi delme eyleminin şekli konusunda farklı bilgiler ileri sürerler. Kimisi Hızır’ın eline aldığı bir âletle (balta veyâ keser) geminin denize temas eden tahtalarından birini kırdığını neredeyse gemiyi batma durumuna getirdiğini söyler. Kimisi de, Hızır’ın gemiyi sâdece kusurlu görünmesi için yaraladığını, bu yara ile gemide bulunanların batma tehlikesine düşmesinin mümkün olmadığını, zâten gemicilerin ses çıkarmamasının da bunu gösterdiğini söyler. Kim ne söylerse söylesin görünen odur ki; Hızır, “bindiği gemiyi kesmek” gibi bir eylemi gerçekleştirmiş, kendisine iyilik yaparak karşı kıyıya taşıyan insanlara karşı alışılmışın dışında bir davranış ortaya koymuştur.

Buraya kadar verdiğimiz bilgiler Hızır’ın o çevrede tanınan, saygı duyulan bir kişi olduğuna işâret etmektedir. Gemicilerin onu “Allah’ın sâlih kulu” olarak karşılaması ve gemiye ücretsiz olarak bindirmeleri de bunu göstermektedir. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, C.5, S. 119,120) Bu nedenle olacak ki gemi sâhipleri Hızır’ın gemide giriştiği eylem karşısında sessiz kalmışlar, ona müdâhale etmemişlerdir. Çünkü onlar hikmet ehli olarak gördükleri Hızır’ın yapmış olduğu her işin ters görünse de bir anlamı olduğunu düşünüyor, bu konuda belki de geçmiş tecrübelerinden elde ettikleri bir bilgiyle ona güveniyorlardı.

Ama Hz. Mûsâ için aynı durum söz konusu değildi. O, Hızır’ı yeni tanımıştı ve daha arkadaşlıklarının ilk adımında karşılaştığı bu olay kendisini rahatsız etmişti. Ve bu rahatsızlığını, daha önce verdiği sözü unutup siteme dönüştürerek, Hızır’a şöyle çıkıştı: “İçindekileri boğmak için mi onu deldin? Doğrusu, çok vahim bir şey yaptın!” (Kehf/71). Âyette geçen “imran” ifâdesi başka Türkçe meallere: “Büyük bir iş, hoşa gitmeyen bir iş, şaşılacak bir şey, kötü bir iş, korkunç bir iş, tehlikeli bir iş, hayret verici bir iş” anlamlarını da yüklenerek geçmiştir. Bütün bu anlamlar içinde Hz. Mûsâ’nın duygularını en iyi ifâde eden kelime herhalde “hayret” kelimesidir. Çünkü Hz. Mûsâ; birden alışılmışın dışında, hiç beklemediği bir görüntü ile öylesine şaşırmış, hayret içinde kalmıştır ki, arkadaşlıklarının devamı için kendisine şart koşulan “soru sormama” konusunda daha işin başında bile sabredememiştir.

Hz. Mûsâ’nın unutarak yaptığı bu itiraz sonucunda Hızır ona hemen verdiği sözü hatırlatmıştır:“Ben sana, benimle beraber bulunmaya sabredemezsin demedim mi?” (Kehf/72). Hz. Mûsâ ise Hızır’ın bu hatırlatmasına şu karşılığı verir: “Unuttuğum şeyden dolayı bana çıkışma/beni paylama, gücümün yetmediği şeyden de beni sorumlu tutma” (Kehf/73). Anlaşılan odur ki, Hz. Mûsâ bu ilk tepkisine karşılık Hızır’dan anlayış, kolaylık istemekte kendisine müsâmaha göstermesini beklemektedir.


 

Benzer Konular

  Konu / Başlatan Yanıt Son Gönderilen:
0 Yanıt
2963 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 09, 2010, 09:38:15 öö
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
3602 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 09, 2010, 09:39:04 öö
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
2457 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 09, 2010, 04:04:37 ös
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
2756 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 09, 2010, 04:05:19 ös
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
2862 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 09, 2010, 04:07:08 ös
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
2911 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 09, 2010, 04:08:09 ös
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
2646 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 10, 2010, 04:02:45 ös
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
3529 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 10, 2010, 04:08:11 ös
Gönderen: lucifer
0 Yanıt
2281 Gösterim
Son Gönderilen: Kasım 10, 2010, 04:17:45 ös
Gönderen: lucifer
18 Yanıt
10564 Gösterim
Son Gönderilen: Şubat 18, 2014, 09:39:37 ös
Gönderen: Tij