Masonlar.org - Harici Forumu
Masonluk Bilgidir. Bilimdir. Ilimdir. => Fizik - Doğabilim => Konuyu başlatan: propulsion - Temmuz 05, 2014, 06:42:23 ös
-
Az önce "Matematik-Riyaziye" başlığını incelerken gördüğüm ve fiziktede çok önemli bir yer tutan "Simetri" başlığının burada da olmasının uygun olduğunu düşündüm.
İlk elden (konu gelistirilebilir anlamında kullandım) aklıma gelenleri aşağıya yazdım.
Fizikçiler bir sürecin olup olmayacağını belirleyen net kurallar veya yasalara sahip olmak isterler.
Fizikte belli korunum yasaları varır.
Korunum yasası zaman içerisinde değerin değişmeyeceği anlamında kullanılmıştır ve matematiksel olarak ise zamana göre türevi 0 olmalıdır.
Korunum yasalarından bazıları kütle-enerji, yük, lineer momentum ve açısal momentumun korunumu yaslarıdır.
Bu korunum yasalarının oluşmasını sağlayan belli başlı simetriler vardır.
Bu durum fiziğin en temel buluşlarından birini yani doğadaki olguları yöneten yasaların belirli simetrilere sahip olmasınu doğurmuştur.
Simetrinin getirdiği basitleştirmeler ve kısıtlar o kadar kuvvetlidir ki bazen bir kuramı bütünüyle tanımlar.
Buna bağlı olarak yukarıda anılan korunum yasaları acaba ne tip simetrilerden kaynaklanmaktadır.
Bunlar
-Uzayın homojenliğinden lineer momentum korunumuna
-Zamanın homojenliğinden eneri korunumuna
-Uzay izotropluğundan ise açısal momentumun korunumuna
ulaşılır.
-
Bunun pek önemli bir konu olduğu ve sadeçce kendi alanında kalmayıp felsegesinin de yapılarak değerlendirilebileceği açıkça belli...
İşin orası açıkça belli de, Sayın propulsion tarafından pek de özetlenerek yapılmış olan bu anlatımın, bunu okuyan birçokları tarafından anlaşılamayacağı da belli.
Bunun böyle oluşu, sanırım Sayın propulsion'ın kolayca anlaşılabilir bir özet yapma kaygısından kaynklanıyor.
Faket böyle yapılınca hiç de kolay anlaşılır olmuyor.
Sayın propulsion kendisini hiç teknik okumamış sadece sosyal ile ilgilenmiş bir kişinin yerine koyup, kendi yazdığını bir okusa, -eminim bunu yapacak- sanırım bana hak verir.
Ben de bu başlığa bazı katkılarda bulunabilirim belki; en azından dengeden söz edebilirim. Bunu yaparsam yazıma şematik bir anlatım eklemeyi düünebilirim, daha kolay anlaşılır olabilmesi bağlamında.
Sayın propulsion da bunu öncesinde yapsa bir zahmet, bu konuyu daha güzelleştirebiliriz.
-
Sayın ADAM’ın da bahsettiği gibi “Simetri” konusu yaşamın ve bilimin bir çok alanında (felsefe, siyaset, psikoloji, geometri, matematik fizik…) karşımıza çıkabilmektedir. Bu noktada forumun bir çok alanında katılımcılar tarafından bu tip simetri konulu başlıklar açılabilir.
Paylaşmaya çalıştıklarımın akademik düzeyde kalmaması için elimden geldiğince sadeleştirmeye çalıştım. Umarım becerebilmişimdir.
Ben burada Fizikteki önemini vurgulamak maksadı ile bu başlığı açmak istemiştim. Bir önceki iletimde de söylediğim gibi, Fizikteki bir çok matematiksel ifade korunum yasaları yardımıyla daha sade bir hal almaktadır.
Korunum yasası zaman içerisinde herhangi bir parametrenin değerinin değişmeyeceği anlamında kullanılmıştır ve matematiksel olarak ise zamana göre türevi 0 olmalıdır şeklinde ifade edilmektedir. Buna bağlı olarak yukarıda anılan korunum yasaları acaba ne tip simetrilerden kaynaklanmaktadır.
Bütün gök cisimlerinin ve/veya varlıkların içinde bulunduğu ve biri zamansal olmak dört boyuta (diğer üçü uzaysal) sahip olan sınırsız boşluğa uzay denir.
Uzayın izotropik (eş yönsellik olarak çevirmeyi daha uygun buluyorum) olması demek; özelliklerinin her yönde aynı olması (uniformity anlamında ben bu kelimeyi uni=tek, form=biçim yani tek biçimlilik olarak çevirmeyi daha uygun buluyorum -bazı kaynaklar tek düze kelimesini de kullanır fakat ben bunu çok tercih etmem) anlamına gelmektedir. Nereye dönseniz uzay değişmiyor yani uzay dönmeye göre simetrik bir uzay var. Buradan uzayın izotrop olması durumunda dönme hareketi ile ilgili bir parametre olan açısal momentumun korunacağı anlamını çıkarabiliriz. Quantum fiziğinde ise toplam enerji (yani Hamiltonian) ve açısal momentum operatörlerinin özdeğerlerinin aynı anda bulunabilmeleri. Yani komutasyonlu olmaları başka bir deyişle izotropik uzayda toplam enerji özdeğeri ile açısal momentum özdeğeri aynı anda ölçülebilir anlamına gelmektedir. Aralarında Heisenberg belirsizlik ilkesi yoktur (buraya pek fazla girmek istemem çünkü teknik bir konu).
Uzayın homojen olması topolojik olarak uzayın her noktada aynı komşuluk düzenine ve dolayısıyla aynı yapıya/özelliklere sahip olması demektir. Başka bir deyişle uzayın ”öteleme hareketi için” hiçbir noktası diğerinden özel değildir demektir. Bu da uzayın homojen olması durumunda öteleme yani çizgisel hareket yapma yeteneği olarak da tanımlanabilecek lineer momentumun korunacağı anlamına gelir. Başka bir deyişle uzay ötelemeye karşı simetriktir. Uzayın homojen olması demek Quantum fiziğinde ise toplam enerji (Hamiltonian) ve lineer momentum operatörlerinin özdeğerlerinin aynı anda bulunabilmeleri. Yani komutasyonlu olmaları başka bir deyişle homojen uzayda toplam enerji özdeğeri ile lineer momentum özdeğeri aynı anda ölçülebilir anlamına gelmektedir. Aralarında Heisenberg belirsizlik ilkesi yoktur (buraya pek fazla girmek istemem çünkü teknik bir konu).
Peki zamanın homojen olması demek? Nasıl açıklanabilir? Homojen zaman zamanda hiçbir anın birbirinden daha özel olmadığı. Başka bir deyişle enerjinin zaman içinde değişmeyeceği yani korunacağı anlamına gelmektedir. Qunatum mekaniksel olarak ise toplam enerji operatörü Hamiltonian’ın zamanda türevinin 0 olması demektir.