Masonlukta İskoç X İngiliz (1)

[ADAM]

Bir başka başlık altında bir başka konu üzerinde açtığımız bir sorunun yanıtını beklerken, işin içine bir de Masonlukta “İskoç usulü” ve “İngiliz usulü” hatta belki de “Fransız usulü” ve “Amerikan usulü” diye birtakım kavramlar girdi.

Bu konuları hiç bilmeyenler, bu kavramların uygulamaya dökülmüş halleri arasında çok büyük farklar bulunduğunu sanabilir.

Oysa sonra örnekler verilse, hiç fark göremediklerini belirterek, şu sözü edilen farkların nerede olduğunu sorabilirler. Çünkü verilen örnekleri gerektiğince ayrıntılarına girerek incelememiş, yüzeysel geçmişlerdir.

Bunun üzerine kendilerine farkların yerleri gösterilecek olursa, bunu şu “resimler arasındaki farkları bulun” tarzındaki bilmecelere benzetebilirler. Fark denilen şeylerin hiç de önemli olmadığını söyleyebilirler.

Haklıdırlar. Onlara göre o farklar hiç önemli değildir. Fakat işin içindekiler bu farkları çok önemsemekte olabilir.

Örneğin birinde önce A sonra B uygulanırken, diğerinde önce B sonra A uygulanır. Buna dışarından bakan, ikisinin de uygulandığını, sıranın önemli olmadığını söyleyebilir. Oysa biriyle AB, ötekiyle BA sözcüğü çıkar ve bunlar farklı anlamlara gelir.

Peki biz şu iki sözcüğü (İngiliz ve İskoç) karşımıza alıp da bunların arasındaki farkı nasıl ortaya koyabiliriz acaba? Bunları birer sıfat olarak alıp, arkasına hangi sözcüğü bağlamalı? Masonluk mu, usul mü, rit mi, sistem ya da dizge mi? Hangisi?

Kimileri belki İngiliz ile İskoçun farkını da bilmez. Şimdi bu Forumda bir üyemiz çıkıp da “İskoç dediğiniz nedir ki? O da İngiliz değil mi?” diyecek olursa, hiç şaşırmam doğrusu. Ancak, şayet İskoçya’ya gidecek olursa,  canını seviyorsa bu sözü orada kesinlikle söylememesini öneririm.

Bu durumun tersi İngiltere’de söz konusu değildir çünkü İngiliz İskoç gibi saf değildir.

Bu “saf” sıfatını hangi anlamda almak isterseniz alabilirsiniz.

Böyle uzun bir girizgahtan sonra acaba nereden ve nasıl başlamalı?

İlgi gösterip bir öneride bulunan olursa, ona göre devam edelim.

Elbette katılımcılar konuyu kendileri de sürükleyebilir.
 

[38]

   Amerikan Usulü ve İskoç Usulünün ritlerden kaynaklanan farklar olduğunu söyleyebiliriz. Diğer sayılan usullerin neler olabileceği hakkında hiçbir fikrim yok ancak İngiliz usulünü Muntazam Masonluktan gelen farklılıklar olabileceğini tahmin ediyorum. Ancak yine söylediklerimin yargılarımdan ötede olmadığını inkar etmek zorundayım.

   Bu tartışmaya Osmanlı usulünü de ekleyebilir miyiz? Shrine Masonları buna örnek verilerek açıklanabilir belki

[Spock]

Biraz duygusal bir ekleme olacak ama, Anglosakson masonluğunda tefekkür hücresi olmadığını öğrenince orada tekris olan kardeşlerim için çok üzülmüştüm. Çünkü tefekkür hücresi bana göre olmazsa olmaz bir deneyim, tekrisin çok önemli bir parçası.

Bugüne kadar harici iken edindiğimiz bilgiler içerisinde ***Geleneksel Masonluk = Anglo-Saxon Masonluğu*** şeklinde bir resim ortaya çıkmıştı. Hatta sırf bu nedenle HKEMBL'nın usullerini geleneksel olmalarından dolayı aynı zamanda Anglo-Saxon usulü olarak algılamaktaydık. Ben de yeni öğrendim ki, Anglo-Saxon Masonluğunda Tekriste “tefekkür hücresi” yokmuş; elementlerle arınma mevcut değilmiş; ve localarda konferans verilmesi diye bir şey söz konusu değilmiş.

Ayrıca Türkiye'de felsefi/yüksek derecelere dönük olarak uygulanmakta olan tek Rit, Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti'dir... Ne var ki bu Rit tipik bir Anglo-Saxon riti değildir. Nasıl ve hangi şartlar altında yazılmaya başlandığı bellidir.

Bu durumda  ***Geleneksel Masonluk = Anglo-Saxon Masonluğu*** denklemi geçerliliğini yitiriyor sanırım... Ya da öyle mi?

[ADAM]

Bu başlık altında önce katılımcılarımızdan Sayın resurrected tarafından yazılmış bir ksa yazı vardı. Ancak konuyla bağlantılı değildi. Onu sildik.

Sayın Ersin Baltalı, birtakım tahminlerde bulunmuş.

Oysa çok rica ediyoruz; bildiklerinizi, bulduklarınızı yazın. Bilmeden bir mesnet edinmeden tahminlerde bulunmayın diye.

Onu şimdilik silmedik ama kendisi silinmesini isterse sileriz. (Bu yazıyı da sileriz.)

Arkasından Sayın Spock’un bir kısa değerlendirmesi var. O da konunun içine girecek yerde çevresinden dolaşıp bir başka yana gitmiş.

Onu da toparlayabiliriz elbette ama nasıl yapılmasını istediğini de Sayın Spock bildirsin.

Peki, ne yapalım diye soracak olanlara, İskoç Masonluğu ile İskoç riti arasındaki farkı göz önüne alarak bir giriş yapmayı öneririm. İngilize sonra geliriz. Bu öyle birkaç satır ile bitirilebilecek bir konu değil ki…

[Spock]

Benim iletim Resurrected Kardeşiminkininin bir devamı niteliğinde ve İskoç x İngiliz Masonluğunun karşılaştırılması ile pek alakası yok sanırım. Mademki o konuyu diğer bir başlık altında irdeleyeceğiz, benim mesajımın da buradan silinmesi yerinde olur bu durumda.

[aykan]

Sayın Adam ,


Konu hakkında İnternet üzerinden araştırmalar yaptım fakat çok fazla bilgiye erişemedim site içerisinde sizin yazılarınızdan edinmiş olduğum bilgileri paylaşmak istedim Sorularınızın cevaplarını diğer arkadaşlarımızda görebilir


İngilizler ile İskoçlar yaklaşık ikiye bir oranında paylaşmış oldukları Britanya Adaları’nı ana yurt edinmişlerdir. Batıda bir de İngilizcede “Welsh” denilen Gal halkı vardır fakat onları İngilizler ile birlikte düşünmek olanaklıdır.17. yüzyıl öncesinde İskoçya ile İngiltere’nin ayrı ayrı kralları vardı. Tarihte bu kralların birbirleriyle çekişmedikleri sürekli bir on yıl hemen yok gibidir. İngiltere’nin ünlü kraliçesi Victoria’nın çocuğu olmayınca, 17. yüzyıl başlarında İskoçya Kralı 6. James bundan böyle 1. James adını alarak aynı zamanda İngiltere kralı olmuştur. “Birleşik Krallık” (United Kingdom) olgusu böyle doğmuştur. Fakat bu durum, İngilizler ile İskoçların barışmasını, bağdaşık bir halk olmalarını sağlayamamıştır. İngilizler ile İskoçlar bundan sonra da tarihin hiçbir döneminde birbirleriyle geçinememişlerdir.Bunu bilmeyenler, İskoçya’yı İngiltere’nin içinde, İngiltere’nin bir eyaleti gibi düşünür. İskoçlar böyle bir yaklaşıma çok bozulur.İngilizler ile İskoçlar arasındaki tarihsel uyuşmazlık günümüzde bile sürmektedir. İskoçya’nın kendi parası vardır. İngiliz parası İskoçya’da geçer ama İskoç parası İngiltere’de sadece bankada değiştirilebilir. İskoçya’nın, Amerika Birleşik Devletleri’nin her eyaletinde olduğu gibi, kendine özgü yasaları vardır. İngiltere’nin yasalarından bazıları İskoçya’da yürümez. Elbette İngiltere’de İskoçya’nın kendine özgü yasalarından hiç söz edilmez.Bu farklılıkların daha birçok örneği verilebilir.Durum böyle olunca, Masonluktaki “İskoç Riti” ile “İngiliz Riti”nin birbirleriyle uzlaşmaz iki dizge olduğu hemen ortaya çıkar.Ancak İngilizler, Masonlukta “rit” kavramının kullanılmasını bile pek uygun görmez. Bu tutum, uluslararası boyuttaki politikalarından, bunu Masonluğa da yansıtmalarından kaynaklanır. Bu nedenle “İngiliz Riti” adını taşıyan bir mason riti yoktur. Bununla birlikte gerçekte rit niteliğini taşıyan hatta birkaç ayrı ritten oluştuğu söylenebilecek bir “İngiliz Masonluğu Sistemi” vardır. Bir genel terim olarak bile “İskoç Riti”, İngilizlerin benimsediği masonik sistemin ilkeleriyle çelişkilidir.

[ADAM]

Bu konuda öncelikle şunu bilip anlamak gerekiyor:

İskoç Masonluğu ile İskoç riti aynı şey değildir. İskoç riti denilince, bu genel kavramdır. En başında tekmiş, sonra çoklaşmış ve birkaç ayrı İskoç ritinden söz edebilme olanağı doğmuş.

İngiliz masonluğu ile İngiliz Riti de aynı şey değil. Zaten İngiliz riti diye bir şey yok. (Bunu daha önce de söylemişiz.)

Günümüzde, Masonlukta iki ya da üç İskoç riti var ama bunlardan bir teki en yaygın olanı “Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti”.

Bu rit, bazı yerde kısaca “İskoç Riti” olarak da anılıyor. Ancak bu adının uzunluğundan ötürü bir kısaltma.

İskoç Masonluğu ise tüm bu İskoç ritlerini kapsar ve bir tarzdır.

İşin içinde rit olduğuna göre, İskoç Masonluğu, Masonlukta yüksek derece olgusunu benimser. Bir büyük locanın yanı sıra bir de yüksek derece otoritesinin bulunduğunu kabul eder.

Bu yalnızca İskoç ritine özgü bir durum değil ama İskoç ritinde böyle.

İngilizlere göre ise, hayır, Masonluk böyle değil.

Demek ki bir de İngilizlere göre nasıl olduğuna bakmalıyız ki, İskoç Masonluğu’nun karşısına İngiliz Masonluğu’nu yerleştirebilelim.

Buraya kadar anlattıklarımız anlaşılabildi mi acaba?

Konuya bağlı kalınarak ekleme yapmak serbest.

Konuyu bilmeyen ama merak edenler soru üretebilir.

[Spock]

Benim bildiğim kadarıyla İngiliz Masonluğunda EKEİR, İngiltere Büyük Locası tarafından tanınmıyor ama İngiltere Büyük Locası'na bağlı Masonların EKEİR derecelerine devam etmelerine de herhangi bir yasak getirilmiyor. Tuhaf bir durum var. Yani Masonlara söylenen şu: "Siz EKEİR'e devam edebilirsiniz ama bilin ki biz orada aldığınız derecelerinizi tanımıyoruz". Umarım yanılmıyorumdur.

Birçok ülkede yine büyük loca dışındaki bir yüksek derece otoritesine bağlı olarak faaliyet gösteren Royal Arch Riti, İngiltere'de rit olarak sayılmamaktadır ve İngiltere Büyük Locası bünyesine Üstat derecesinin bir parçası olarak dahil edilmiştir.

İngiliz Masonluğunda diğer ritlerle ilgili olarak durum nasıldır hiç araştırmadım. Diğer ülkelerde büyük loca dışındaki bağımsız bir yüksek derece otoritesine bağlı olarak faaliyet gösteren bir başka ritin İngiltere'deki faaliyetlerinin İngiltere Büyük Locası tarafından resmen tanınıp tanınmadığını bilmiyorum. Örneğin York Riti'nde durum nedir, bunu merak ediyorum.

[Metatron]

İngiltere ve Galler de,

The Holy Royal Arch, The Order of Mark Master Masons, The Order of the Secret Monitor, The Ancient and Accepted Rite for England and Wales (Yöresel olarak "Gül-Haç olarak adlandırılır), The Knights Templar, The Order of the Red Cross of Constantine- the Holy Sepulchre and of St John the Evangelist ( Yöresel olarak "Konstantinin Kızıl Haçı" olarak adlandırılır), The Allied Masonic Degrees.


Saygılarımla

[ADAM]

Sayın Spock'un ve Sayın Metron'un güzel katkıları var.

Sayın Spock'un kullandığı bir terimi düzeltelim: Masonlukta “Royal Arch Riti” diye bir şey yok. Birçok mason ritinin, bu arada  Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti'nin de (dolayısıyla İskoç Masonluğu'nun da) kapsamında bulunan Royal Arch derecesi (öncesiyle-sonrasıyla) kimi yerde Royal Arch Tarikatı ya da Düzeni (Order) olarak anılır. Bu başlı başına bir rit değildir. Anglosakson Masonluğu tarzında, uygulanan ritlerin alt düzeyinde, ritin kendi içinde ya da dışında bir ön-gereklilik olarak uygulanmaktadır.

Nitekim bu durumu Sayın Metatron aktarmış olduğu şemayla gayet güzel belirtmiş.

İskoç-İngiliz uyuşmazlığı ya da çatışması bakımından Sayın Metatron’un kullandığı bir terim durumu çok güzel yansıtıyor. Belki kimileri bunu bilmez. Biraz açalım: Kullanılan terim İngiltere ve Galler” (England and Wales). Bu, söz konusu uygulamanın Britanya’nın tümünde bile geçerli olmadığını gösteriyor: İskoçya, Kuzey İrlanda ve diğer bazı ufak tefekler bu egemenliğin dışında. Galler İngiltere’ye boyun eğmiştir ister istemez. Ancak Birleşik Krallık kapsamındaki diğer ülkelerin kendi bayrakları vardır. Bunun anlamı da açıktır. İskoçya’nın kendi parası ve hukuk sistemi de vardır. (Bu açıdan Kuzey İrlanda’nın durumunu bilmiyorum.)

Sayın Metatron’un getirmiş olduğu şema, İngiliz Masonluğu Sistemi’ndeki tüm yan derece, birleştirilmiş derece ve ayrı derece oluşumlarını göstermiyor ama sistemin niteliğini yansıtmak bakımından yeterli. (Aslında şema tersine yani baş aşağı düzenlenmiş olsa daha iyi) Keşke sayın metron bu şemayı bir de Türkçeye çevirseydi. Fakat bize bu kadarı da yetecek.

En alttaki “Craft Masonry” (Zanaat Masonluğu) simgesel derecelerdeki uygulamayı yansıtıyor. Bundan dört kol çıktığını görüyoruz. (Aslında daha çoktur. Burada hepsi yok.) En zengini Royal Arch. Buradan aslında felsefi nitelikli olan diğer yan derecelere geçiliyor. Diğer kollardan biri olan Mark da önemlidir. Secret Monitor pek o kadar popüler değildir. Fakat işte orada Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’ni de bir yan kol olarak görüyoruz. Bunun anlamı İngiltere’deki Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti’nin İngiltere Birleşik Büyük Locası’na bağlı olarak çalıştığıdır. Uygulamanın gerçeğinde bu böyle olmayabilir ama İngiltere Birleşik büyük Locası bunu ancak böyle kabul ettiği zaman geçerlini onaylar. Nitekim dikkatinizi çekti mi: Şemada “İskoç” sözcüğü yok. Olamaz ki!... Oldurulmaz ki!

İngiliz Masonluğu’nun özelliğine daha sonra gelecektik ama Sayın Metatron bu şemayı başlığımıza getirerek konuyu oraya yönlendirişimizi hızlandırdı. Bu arada, o en sağdaki amblemin altında bir küçük yazı var. Onun anlamı da önemli…

Şimdi yine Sayın Spock’un katkısına dönelim. Sitemizin açılış sayfasında şöyle bir kocaman yapı resmi vardır. Çok yerde kullanılan pek popüler bir resim. İşte o Amerikan Masonluğu’ndaki en önemli oluşum durumunu yansıtır. (Amerika’daki Masonluk sistemleri bu kadarla bitmez ama bizim konumuz “İskoç X İngiliz” olduğu için, değerlendirme bakımından bu kadarı bize yeter.) Belki bir katılımcımız o şemayı buraya da getirerek irdeler. Çok da güzel olur. İngiltere Birleşik Büyük Locası buna gıkını bile çıkaramaz; bunun Masonluğun dışında kaldığını söyleyemez; hiçbir şey dememeyi yeğler.

Ben şimdilik burada durayım. Sanırım bu başlığın ikincisine geçmeden önce bile burada katılacak, paylaşılacak, sorulacak çok şey olacak.