SHAW BELGELERİ
Tüm eski belgeler arasında en önemlilerinden olarak nitelendirilen Shaw Belgeleri, 1598-99 yıllarında İskoç Masonlarının Büyük Üstadı William Shaw tarafından kaleme alınmıştır.
Bu belgelerden ilki, İskoçya Kralı 6. James’in onayına sunulmak üzere hazırlanmış olan İskoçya masonlannın temel yasa ve yükümlülüklerini kapsar.
1717’de Londra Büyük Locası kurulduğu zaman, böyle bir belgenin varlığı bilinmekteydi ama Londra Büyük Locası’nın kuruluşuna karşı çıkan Edinburgh Locası, o tarihte arşivinde bulunan bu belgeyi Londra Büyük Locası’na göndermemişti. Dolayısıyla bu belge, varlığı sonradan keşfedilmemiş olan ender eski belgelerden biridir.
İkinci Shaw Belgesi’nin varlığı ise önceden bilinmiyordu. 1861 yılında bulunmuştur. Bu belge İskoçya’nın ünlü operatif mason localarından Kilwinning Locası için özel olarak düzenlenmiş tüzük kurallarını içermektedir. Önceki daha geniş kapsamlı olduğu daha çok önemsenmiştir.
Shaw Belgeleri’nin ilkinden anlaşıldığına göre, Masonluğun geleneksel örgütlenme kuralları bakımından bu tarihlerde İskoçya’da, gerek İngiltere gerekse Kıta Avrupası ülkelerinden farklı bazı yöntemler benimsenmiştir. Bu yöntemlerden en ilginci, localarda “usta” olarak anılan 3. derecedeki masonların yer almasıdır. Oysa Operatif Masonluğun geleneksel kuralları uyarınca Masonlukta yalnızca iki derece vardı; usta ise bir locanın yöneticisinin görev unvanıydı. Demek oluyor ki İskoçya’daki Operatif Masonlukta daha 17. yüzyılda üçüncü derece de oluşturulmuştu.
Bu belgede, masonların görev ve yükümlülükleri, 22 madde halinde özetle şöyle düzenlenmişti.
1. Masonlar birbirlerine bağlı olacak ve birbirlerini sevecektir.
2. Masonlar, loca üstatlarına, nazırlarına ve ustalarına uyum gösterecektir.
3. Masonlar, onurlu, güvenilir ve çalışkan olacak, işlerini dürüstlükle göreceklerdir.
4. Hiç kimse yapamayacağı bir işi üstlenmeyecektir.
5. Hiçbir usta, bir diğer ustanın işini elinden almayacaktır.
6. Hiçbir usta, bir diğer ustanın başlamış bulunduğu bir işi onun hakkını ödemeden devralmayacaktır.
7. Her yıl her locada, ustalar arasından bir loca üstadı seçilecek, bu seçim Büyük Üstat tarafından onaylanmış olacaktır.
8. Hiçbir usta, diğer ustaların ve tüm loca üstatlarının izni olmadıkça, üçten fazla çırak alamaz.
9. Hiçbir çırağın çıraklık süresi yedi yıldan az olmayacaktır.
10. Hiçbir usta bir çırağını başka bir ustaya devretmeyecektir.
11. Hiçbir usta, loca üstadının bilgisi dışında yeni bir çırak almayacaktır.
12. Çırağın kabul gününün doğru olarak kaydedilebilmesi için yukarıdaki bilginin eksiksiz bir şekilde verilmesi zorunludur.
13. Çıraklık dönemi sona eren bir kişinin loca üyeliğine kabulü, ancak biri loca üstadı olmak üzere altı ustanın ve iki kalfa masonun varlığında yapılabilir.
14. Hiçbir usta, bir diğer ustanın işini üstlenemez.
15. Hiçbir usta, loca üyesi olmayan bir kişiyi yanında çalıştıramaz.
16. Kalfalar, bedeli on sterlinden çok olan bağımsız işleri üstlenemez.
17. Bir uyuşmazlık durumunda, taraflar localarının üstadına başvurarak aralarındaki sorunları çözümlemesini sağlar. Barışmamakta inat ederek kendi görüşünde direnen kişi, locasının üyeliğini ve çalışma hakkını yitirir.
18. Bütün ustalar, çalışmaları sırasında başkalarına zarar vermemeye özen gösterecektir.
19. Hiçbir usta, bir başka ustanın yanından kaçmış olan bir çırağı işe alamaz.
20. Bütün ustalar, zamanı ve yeri yöntemine uygun olarak bildirilmiş toplantılara katılmak zorundadır.
21. Bu toplantılarda bütün ustalar, yönergelere herhangi bir şekilde karşı çıkmamış oldukları üzerine ant içecektir.
22. Bütün cezalar loca üstatları ve ustaları tarafından verilir. Toplanan para cezaları hayır işlerine harcanır.
Sonradan bulunmuş olan ikinci Shaw Belgesi, kapsamı yukarıda özetlenmiş ilk belge kadar ilginç değildir. Bu ikinci belgede özellikle dikkati çeken hususlar arasında, Kilwinning Locası’na çalıştığı bölgedeki diğer locaların üzerinde birtakım yetkiler verildiği, tüm locaların kayıtlarını yazılı olarak çok düzenli bir şekilde tutmalarının gerektiği, meslekte edinmeleri gereken bilgileri öğrenmemiş olanların para cezası vermek zorunda kalacağı üzerine bir dizi kural getirildiği görülür.
Bir sonraki yazımda yine İngiltere’de bulunmuş diğer eski belgelere devam edeceğim.