MUSA İLE HAKİKATE DOĞRU(14)-NE ARADIĞINI BİLMEYEN BULDUĞUNU İDRAK EDEMEZ

[lucifer]

NE ARADIĞINI BİLMEYEN BULDUĞUNU İDRAK EDEMEZ


“Hakikat yolunun başı da idraktir ve sonu da idraktir” derler. Bu nedenle bu yolun yolcuları taklit ile değil tahkik ile yürümek zorundadırlar. Taklit, bir şeyin iç yüzünü anlamadan yalnızca bakarak yapmaktır. Tahkik ise, incelemeyi, araştırmayı gerektirir ve sonunda sahibini şüphesiz bir anlayışa/bilgiye yani “yakin”e ulaştırır. Her yolun olduğu gibi hakikat yolunun da kendine özgü bir bilgisi vardır. Bu bilgi daha önce bu yoldan geçmiş, bu yolun eğrisini/doğrusunu, hilesini/hurdasını bilen bir rehber tarafından yeni yolculara öğretilir. Yolcular bu bilgiyle yollarına güvenle devam ederler ve en önemlisi kendi konumları hakkında ulaştıkları durakları bilmenin zevkini yaşar, tadını çıkarırlar. Öğreticisiz yola koyulanlar ise yollarını şaşırabilir, uğradıkları durakları da son durak zannedebilirler. Çünkü neyi aradığı kendisine bildirilmeyenin bulduğunu anlaması mümkün değildir. Onların hali deryada yaşayan ama deryadan habersiz balık gibidir. İdrakin uyanışı insanı hayrete düşürür ve bu hayret insanın dilinden çoğu kez şöyle ifade edilir: “Demek öyleymiş, nasıl da şimdiye kadar farkına varmadım, halbuki her gün önünden habersiz geçmişim, daha önce de görmüştüm ama bunun o olduğunu şimdi anladım.”


Dikkat edilirse Yuşa’nın da aynı duyguları yaşadığı görülür. Hz. Musa “balığın kaybolmasının”, aradıkları yere vardıklarının işareti olduğunu Yuşa’ya söylememişti. Bu buluşma Hz. Muss ile Rabb'i arasında bir sır idi. Ne zaman Yuşa balığın kaybolduğunu Hz. Musa’ya bildirince, Hz. Musa aradıkları buluşma yerini geçtiklerini hemen anladı ve geriye dönmek istedi. Yuşa, bu hayret verici olayın “işaret ettiği gerçekten” habersizdi ve Hz. Musa Hızır’la buluşuncaya kadar da bunu bilmiyordu. Kur’an belki bu nedenle olacak ki, Hz. Musa’nın bundan sonra Hızır’la devam eden yolculuğunda Yuşa’dan hiç bahsetmez.


Kehf Suresinin üzerinde durduğumuz bu 64. ayeti ilm-i ledün eğitiminde önemli bir noktaya da kaynaklık yapmaktadır. Bu nokta “Esma” ve “Müsemma” ayrımı olarak karşımıza çıkmakta hatta yol olarak “Esma yolu” ve “Müsemma yolu” olarak ifade edilmektedir. Esma, ismin çoğuludur. Müsemma ise ismin delalet ettiği manadır. Özellikle Allah’a nisbet edilen isimlerin, “bu isimlerin batınındaki gerçekle” yani müsemma ile aynı mı, yoksa gayrı mı olduğun tartışması erken dönemlerden itibaren akaid ve kelam literatürüne girmiştir. Bu tartışmalara teknik açıdan nasıl yaklaşılırsa yaklaşılsın gerçek olan şudur ki: “Zahir ile Batın”, “Suret ile Siret”, “Esma ile Müsemma”, “Sıfat ile Zat” ayırımı her zaman olacak, insanların seviye, nasip ve yeteneklerine göre izafi yapısını sürdürmeye devam edecektir.

Biz bu konudaki sözü Ganiyy-i Muhtefi’nin Müsemma Aşıkları nefesiyle noktalayalım:

Esma’ya yönelenler dindar kişidir elhak;
Müsemma aşıkları hür olurlar muhakkak.
Sıfatlar sırlarını ehl-i Esma’ya açar;
Ehl-i Müsemma’nınsa Seyr-i Zat beratı var.


Hakk’a yönelik olur Esma’yı izleyen er;
Müsemma’nın harimi Hakk’a Hakk ile erer.
Mazharıdır Zat’ının aşıkan-ı Müsemma;
Bunu da izhar eden Esma’dır, yalnız Esma’!

DEVAMI GELECEK.

SAYGILARIMLA