Ermeni Tehciri'ne soykırım demek büyük bir hatadır. Soykırım özellikleri de taşımaz ayrıca. Bu ayrı bir konu.
Talat Paşa, Türk Masonluğunun ilk Büyük Üstadıdır. 1908 Devriminden 5 yıl önce tekris edilmiş, devrimden 1 yıl sonra da Büyük Üstad olmuş. Bazıları sadece siyasal yaşamına devam edebilmek için mason olduğunu söyler. (Sürgün falan yemişti.) Açıkçası "Yalnızca gizlilik tesis etmek için mason olmuşlardı" iddialarına katılmıyorum. Yalnız öyle bir niyeti olsa devrimden sonra Büyük Üstad olmak yerine, ayrılırdı. İTC'nin kurucularından İbrahim Temo da Arnavutluk'a gidip gelirken uğradığı İtalya'da ziyaret ettiği mason localarından bayağı etkilenmiş, Carbonari hakkında falan bilgi edinmiş. Kısaca örgütlenme masonik olduğu gibi teorik olarak da çok şey kazandılar localardan.
Bu aşamadan sonra hep söylenen bir söz devreye giriyor: Masonluk vardır, masonlar vardır. Herkes kardeş kardeş yaşayıp gidecekse, keşke yeryüzünde herkes mason olsa.