Masonluğun Tarihi Üzerine Bir Özet – 1 (Giriş)

[ADAM]

Forumdaki “Dünya Masonluk Tarihi” bölümüne bir baktım da, 16 Eylül 2009 gününden bu yana bu bölümü ben işgal etmişim.

Oysa isterdim ki başka yazılar da olsun; ben de onların üzerine bir şey katmaya çalışayım katabileceksem.

Bu yazılardan en uzunu ve en kapsamlısı “Masonluk Tarihinde Anlatılmayanlar” genel başlığını taşıyan 22 bölümlük bir yazı dizisi. İlk linki şöyle:

http://www.masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=7612.0

Elbette üyelerimiz ve bu forumu izleyenler o 22 bölümü sırasıyla okuyabilir. Birçok okuyan olmuştur zaten. Belki kimileri çok uzun ve ayrıntılı bularak pas geçmiştir.

Bu ikinci olasılığı, bir de uzun yazıları okumaktan sıkılıp kaçınanları düşünerek o diziyi kısaltmak/özetlemek olanağı yok mu acaba?

Bana sorarsanız anlatmış olduklarım zaten birçok ayrıntıdan arındırılmış durumda. Buna karşın bir deneme yapayım bakalım diye düşündüm; bakalım nasıl olacak?

Önce şunu söylemeliyim: “Masonluğun Tarihi” denilince bunun hangi aşamadan başlatılacağı da önem taşıyor. Günümüzdeki Masonluğun köklerini de göz önünde tutarak ta Hermetizm falan gibi antik çağ kurumlarından mı başlayacağız, “Operatif Masonluk” olarak anılan Orta Çağ ve sonrası bina inşaatı mesleği ve zanaatından mı, yoksa tüm bunları pas geçerek günümüzün anlayışıyla Masonluğun başlangıcından mı?

Bence Masonluğun Eski Kaynakları ve Operatif Masonluk ayrı başlıklar altında incelenebilir. Onun için ben sonuncu seçeneği yeğledim.

Başlayalım…

Masonluğun Tarihi ile bağlantılı genel benimseyişe göre; çağımızdaki Masonluk, tarihte inşaatçılık mesleğiyle başlamış. 1717 yılında Londra’da bir dönüşüme uğratılmış. Bu dönüşüm yaklaşık çeyrek yüzyıl kadar bir süreyi kapsıyor ve “operatiflikten spekülatifliğe geçiş dönemi” olarak anılıyor. Bu işi gerçekleştirenler ise Operatif Masonluk döneminde bu mesleği yürüten ve “özgür mason” olarak anılan kişilerin yanlarına aldığı ve meslekten olmayıp “kabul edilmiş mason” sıfatını vermiş oldukları kişiler.

Ben bu anlatımlara katılmıyorum. Çünkü ne mantığa uyuyor ne tarihsel gerçeklere.

Elbette “tarihsel gerçek” denilen şeyin ne olduğu da tartışmalıdır. Bir “resmi tarih” vardı ama onun kimi zaman gerçeği yansıttığı kuşkuludur. Fakat günümüzdeki Masonluğun oluşumunun mason tarihçilerce anlatıldığı gibi olduğu daha da kuşkulu.

Yüzyıllardan beri bu işin ardındaki gerçeklerin anlatılmasından özenle sakınılmış.

Ancak ben demiyorum ki siz bütün o ötekilere boş verin, inanmayın ve benim anlatacaklarıma bakın. Tamam benim anlatacaklarıma bakın ama bunlara da inanmayın. Merak ediyorsanız, bu işin doğrusunu öğrenmek istiyorsanız, şu işi inceden inceye bir araştırın bakalım, benim diyeceklerimdeki doğruluk payı ne kadar. Ancak ön yargısız olun ve tarihe objektif bir gözle bakın. İşinize gelmeyenleri elinizin tersiyle itmeyin.

Benim anlatacaklarımı spekülasyon ya da son zamanların gözde uğraşısı olan “komplo teorisi” hatta bir kurgu olarak da nitelendirebilirsiniz. Olsun! Siz de bildiklerinizi ve görüşünüzü ortaya koyun; tartışalım. Doğruyu bulmaya çalışalım. Ancak birisi “tarihçi” niteliğiyle dünya çapında ün kazanmıştır diye hemen onun dediklerinin doğru olduğuna kapılıp, ona kanmayalım.

Bakın, işte benim bu yazı dizilerim bu yüzden böyle çok uzun sürüyor. Bu aşamaya kadar yazdığım şu âdeta “giriş” bile ne kadar uzun sürdü, gördünüz. Özet anlatımlara bu yazı dizisinin ikinci bölümünde başlayacağım.

[Mustafa Kemal]

Sn. Adam keşke özet yapmasa, olabildiğince geniş yazmaya başlasa diyorum ben kendi adıma. Ama endişesine katılıyorum. Bu kadar detayı kaç kişi okur kaç kişi ilgilenir acaba? Hatta birileri çıkıp densizce "ben bundan sıkıldım ne gerek var yazmaya" derse, onca emeğe yazık olmaz mı? (Böyle bir davranışın densiz olması tamamen kişisel görüşümdür, fikrime katılmayan beni densiz addetmekte serbesttir.)

Tercihim konunun olabildiğince geniş ele alınmasından yana olmakla beraber, özetlenmesinin işime geldiğini de itiraf etmek isterim. Bu sayede bilgimin kıt kaldığı yerlerde "canım özet yaptım işte" diyerek durumu kurtarabilirim belki

Böylece ilk bölüme ilişkin itirazımı hemen yapayım, Sn. Adam'ın muhtemel "o bilgiler de sonradan eklenmiştir" eleştirisini göze alarak:

1717'nin operatif dönemden tamamen kopuk olduğunu söylemek bence çok doğru değil. İlk dört Locadan birisi olan Goose and Gridiron'da toplanan locanın kuruluş tarihi olarak 1691 gösterilir.  Hatta Üstadı (yani günümüz karşılığı ile Üstadı Muhteremi) Sir Christopher Wren olan St. Paul Locası da bu barda toplanıyormuş. (St. Paul Locası, Katedral inşasını yapan Masonların locası olarak bilinmektedir).

Ben 1717 Londra BL'nın sıfırdan başlayan yepyeni bir yapı olduğuna inananlardan değilim. Ama az ama çok operatif dönemlerden etkilenmenin olduğu fikrindeyim.

Saygılarımla.

[Alşah]

       Sayın ADAM, şahsen başlığı o kadar uzun olarak görmedim. Yazacaklarınızı merakla bekliyorum. Yanlız, bir çok anlatıma ve hatta sizin anlatımlarınıza da bakmamamızı bildiriyorsunuz. Kendi çapımızda araştırmalar yapıyoruz. Bu arada masonlukla ilgili lehte ve aleyhte  sayısız yazılar, makaleler okuyoruz. Temel oluşturabilmesi bakımından bu bilgileri  süzgeçten geçirsek bile, sanırım en doğru  bilgi bizzat onu yaşamakla elde edilebilir. Ben sizin şahsen yaşamış ve halen de yaşamakta olduğunuz  inancı içindeyim. Belirttiğim gibi  sabırsızlıkla bekliyorum.
            Saygılar-sevgiler.

[ADAM]

Özet yazışımın nedeni, uzun ve genel bilgi erinmek bakımındanyeterince ayrıntılısının forum arşivinde zaten var oluşundan ötürü. Aslında o da bir özettir ya, bu özetin de özeti olacak. Ancak hazır değil; yazdıkça aktaracağım.

1717'ye ve operatif bağlantıya gelince...

Aceleye ne gerek? Oraya geleceğiz. O aşamaya geldiğimizde farklı bilgi ve görüşleri karşılaştırırız. Ben ilke olarak kronolojiye uyarak gideceğim olabildiğince. Bu da olabildiğince çünkü belki geri dönüşler gerekebilir.

Bu başlangıç ya da girişten sonraki bölüm 16. yüzyıl olacak. Öyle olunca o varsayımsal operatif kökeni ele alacağımı sanmayın. Sonrası için bir hazırlık bakımından, geri dönüş yapmamak için İngiltere tarihine bakacağız şöyle üstünkörü. Dolayısıyla o 1717'ye çok daha sonra geleceğiz.  

Sayın Alşah'ın deyişine gelince...

Konu Masonluğun tarihi olunca onu yaşamak gerekmiyor. Doğru kaynaklardaki  doğru bilgileri doğru biçimde değerlendirerek birleştirmek  gerekiyor. Bir görüşüm şu ki, zaten dünya çapında masonlar bu bakımdan uyutulmuş. Üyesi oldukları bu kurumun tarihçesine ilişkin düzmece bilgiler, kendilerine doğrudur diye benimsetilmiş.  Dolayısıyla benim yaptığım ve yapacağım bir bakıma ortaya "alternatif tarihçe" koymak.

Sevgiler.