Masonlar.org - Harici Forumu
Inanc => Diger Inanclar => Konuyu başlatan: Fraternis - Mayıs 07, 2007, 11:59:45 ös
-
Sabiilik
Aslında saf ve makul bir mezheptir.
Derece derece saflığını ve sadeliğini kaybetti
Yayıldığı memleketlerde değişikliklere uğradı.
Çocukları öldürme ve kurban etme gibi fena adetler ortaya çıktı.
Sabiilierden bahseden kaynaklar milattan sonraki dönemlerden bahseder.
İlk harici kaynaklarda M.S. I. Yy. da Filistin bölgesinde ikametine dair bilgiler vardır.
Mecusi Rahip Kartir’in kitabesinde Mecusiliğin İran Krallığının resmi dini olmasından sonra iran’dan çıkarılanlar arasında sabiiler’de varlığını yazmıştır M.S. 275.
Süryani ve İslami kaynaklar geç dönemlere aittir M.S. 7. yy.
İslam Kaynaklarında Sabiiliğin Kökeni
Keşşaf Yahudilikten döneüp meleklere ibadet eden bir grup olduklarını nakleder.
İmam Azam Hıristiyanlardan olduklarını söylemiştir.
El-Milel ve’n-Nihal’de ruhaniyet üzere taassub etmiş oldukları ve hak yoldan ayrılmaları nedeniyle Sabii denilmiştir.
Keşşaf Yahudilikten döneüp meleklere ibadet eden bir grup olduklarını nakleder.
İmam Azam Hıristiyanlardan olduklarını söylemiştir.
El-Milel ve’n-Nihal’de ruhaniyet üzere taassub etmiş oldukları ve hak yoldan ayrılmaları nedeniyle Sabii denilmiştir.
İbn Kesîr’e göre bu konuda en doğru görüş, Mücâhid ve Katâde’nin görüşüdür: Sâbiîler, ne Yahûdî, ne Hıristiyan, ne mecûsî, ne de müşrik olmayan, kendi yaratılmış bulundukları doğal halleri üzere kalan bir toplum idi, belli bir dinleri yoktur.
Hz. Peygamber zamanında ve daha önce Araplar, sâbiî kelimesini, atalarının dininden ayrılan kimseler için kullanırlardı. Nitekim Hz. Peygamber ve ilk mü’minler için de “sâbi’î” demişlerdi. Bir bedevî kadın, Hz. Peygamber hakkında: “Şu kendisine sâbi’î denilen adam” demiştir. (Buhârî,Teyemmüm: 7)
Hz. Ömer de müslüman olduğu zaman kendisine: “Ömer sâbiî oldu” demişlerdi. Buhârî, Menâkıbu’l-ensâr: 35
İslam kaynaklarında Şit (a.s.)ın oğlu Sabi’den geldiği rivayeti vardır.
Bazıları Sabii isminin ibranice yıldız manasına gelen Sabe kelimesinden geldiğini ve bu yıldızlardan bilgi edinme yöntemi Keldani Rahiplerince bir mezhebe çevrildiği yazılmıştır.
Ya da Tufandan önce var olan bir mezhep olduğuda söylenir.
Kur’an’da Sabiiler
َBakara Suresi 2/62- “Şüphe yok ki, iman edenler, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Sabiiler, bunlardan her kim Allah’a ve ahiret gününe gerçekten iman eder ve salih amel işlerse elbette Rabbleri katında bunların ecirleri vardır, bunlara bir korku yoktur, bunlar mahzun da olacak değillerdir.”
Maide Suresi 5/69- “Muhakkak ki inananlar, Yahudiler, Sabiiler ve Hıristiyanlardan kim Allah’a ve ahiret gününe iman eder ve güzel amel işlerse, onlar için bir korku yoktur, onlar mahzun da olmayacaklardır.”
Hac Suresi 22/17- “Şüphesiz o iman edenler, Yahudi olanlar, Sabiîler (yıldıza tapanlar), Hıristiyanlar, ateşe tapanlar ve (Allah’a) eş koşanlar (yok mu?) Allah, kıyamet günü bunların arasını şüphesiz ayıracaktır. Çünkü Allah her şeyi hakkıyla görüp bilendir.” (E.H.Y. Meali)
Muhammed Esed Bakara Suresi 69. ayette şöyle açıklıyor:
Sâbiîler, Yahudilik ile Hristiyanlık arasındaki tek-tanrılı bir dinî grup olarak bilinmektedir. İsimleri (bu isim, “kendini (suya) daldırdı” anlamındaki Ârâmîce tsebha‘ fiilinden türetilmiştir), onların Hz. Yahya’nın takipçileri olduklarına işaret etmektedir -ki bu durumda, bugün hâlâ Irak’ta yaşayan ve Mandeliler diye tanınan bir topluluğa mensup olabilirler. Ancak onları, İslam’ın ilk çağlarında mevcut olan ve Müslümanlarca bütün tek tanrılı din sâliklerine tanınan avantajları elde etmek için gerçek Sâbiîlerin ismini bilinçli olarak kabullenmiş olmaları muhtemel bir ‘bilinemezci’ (gnostic) mezhep olan “Harran Sâbiîleri” ile karıştırmamalıyız.
Suat Yıldırım ve Elmalılı H. Yazır Yıldıza tapanlar şeklinde açıklama eklemişler.
Yaşar N. Öztürk ve Süleyman Ateş yorum eklememiştir.
Sabiilik
Proto-Din nedir?
Senkretizm
Gnostik ve düalizm nedir?
Sabii- Mandani veya Vandani
Kendilerini Mandeye, Mandenler (arifler, bilenler) ya da Nasuralar (kutsal öğretileri koruyup gözetenler) olarak adlandırırlar.
Haran Gawaita’da Sabiilerden Nasurai kelimesi ile bahsedilir.
Yaşadıkları bölge Filistin-Ürdün bölgesidir.
Heretik Yahudilik?
Sabiilik
Mandence (mandaic)
Aramcanın bir lehçesi
Yardna ve Hauran
İlk dönemlerde Yahudler ile yakın ilişkiler vardır.Adonai (Yahve )
Sabiiliğin Kökeni Hakkında Fikirler
Eski Babil geleneksel inancına dayanır.
İran dini geleneğinden doğmuştur.
Sabiiliğin temel inanç ve ibadetlerinin İran geleneğinden alındığını savunurlar.
Çünkü ışık ve ateş Sabiilerde de kutsal kabul edilir.
Mitraizm ve Parsizm’in bir senkretizmi sonucu oluşan İran kültü olduğu düşünülür.
Sabiililiğin Filistin-Ürdün bölgesinde Heretik Yahudi bir mezhep olarak ortaya çıktığı tezi doğruya en yakın olanıdır.
Hıristiyanlığın doğuşuna ortam hazırladığı ve Gnostik unsurlara kaynağı olduğu da kabul edilir.
Sabiilikte mevcut olan vaftiz, ayin yemekleri ve benzeri ibadetlerin prototipleri, Adem’e yaratıldığında ilahi varlıklar tarafından öğretilmiş ve tatbikatı bizzat onların gözetiminde yaptırılmıştır.
Sabiililer dini literatürlerini Hz. Adem’e dayandırırlar.
Bir din kurucusu (peygamber) yoktur.
وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ
فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ 2/31
2/31- Ve Âdem’e isimlerin hepsini öğretti, sonra onları meleklere gösterip:
“Haydi davanızda sadıksanız bana şunları isimleriyle haber verin.” dedi.
Nasurai
Nasurai terimi İbranice nsr fiil kökünden türetilmiş Mandence bir isimdir.
Nasurai çoğuu Nasuraiia’dır ve “gözetleyen, koruyan veya muhafaza eden” anlamlarına gelir.
Sabii literatüründe kendilerini ifade etmek için kullanılan en eski isimdir.
Günümüzde daha gizli bilgi ,ve sırlara erişmiş Sabiiler için kullanılır.
İlk Hıristiyanlar ve Nasurai
Kutsal Kitapları
Sabiiler kutsal kitaplarının, yaratılışta yüce Tanrı tarafından ilk insan Âdem’e vahy olunduğuna inanırlar.
Sabii literatürü M.S. 2. ya da 3. yüzyılda derlenmiştir.
Sabii kutsal metinlerinin yazılı olduğu dil Aramca’nın doğu lehçelerinden birisi olan Mandence’dir.
Günlük hayatta Arapça konuşan Sabiiler, bu dili anlamadan sadece ibadet dili olarak kullanırlar. Bu dili okuyup yazabilme ayrıcalığı ise yalnızca rahiplere aittir.
Yazılı Metinler
Yazılı metinler kendi aralarında temel kitaplar, esoterik (gizli) özelliğe sahip metinler, divan, şerh ve tefsirler, astrolojik metinler ve büyü ve sihir yazmaları şeklinde çeşitli gruplara ayrılabilir.
Ginza
İki ana kısma (Sağ Ginza ve Sol Ginza) ayrılır.
“Hazine” anlamına gelen Ginza yaklaşık 600 sayfadan oluşur.
Adem ‘in Kitabı diye de adlandırılan bu kutsal kitap, çeşitli dualar teoloji, mitoloji, ölüm ve ölüm sonrası hayat ve benzeri konuları ihtiva eder.
Daşia d Yahya (Yahya’nın Öğretileri)
Büyük ölçüde Yahya’yı, onun hayatı ve öğretilerini konu alır.
Kolasta (Koleksiyon ya da Övgü) ise gusül, ayin yemekleri ve benzeri ibadetlerle ilgili dua ve uygulamaları içerir.
Sır Metinler
Sır metinleri çeşitli dönemlerde hastalık, kara büyü, sihir, bela, afet ve benzeri kötülüklere karşı çanak, çömlek gibi eşyalar üzerine ya da metal veya papirüs sayfalara yazılan kısa muskalar ve sihir metinleridir.
Ruhban Sınıfının Kutsal Kitapları
Aif Trisar Şualia (Bin oniki Soru)
Alma Rişaia Rabba (Büyük İlk Alem)
Alma Rişaia Zuta (Küçük İlk Alem)
İlahiyat konularıyla çeşitli mitolojik tasavvurlar yer alır.
Yalnızca rahipler ve rahip adaylarınca kullanılmasına izin verilen gizemli kitaplardır.
Divan, şerh ve tefsirler çeşitli konularla müstakil olarak ilgilenen kitaplardır.
Tanrı Tasavvurları
Sabiilerin tanrı tasavvurlarının temelinde gnostik bir düalizm mevcuttur.
Bu dualizme göre bir tarafta ışık ve nur alemi, diğer tarafta ise karanlık alemi bulunur.
Işık aleminin başında “Yüce Hayat”, “Kudretli Ruh” ve “Yüceliğin Efendisi” gibi isimler de verilen Malka d Nhura (Işık Kralı) bulunur.
Malka d Nhura, en üstün niteliklerle mücehhez ve bütün eksikliklerden münezzeh olan yüce varlıktır.
Işık Alemi
Işık aleminde yüce varlık Malka d Nhura’nın etrafında sayısız nurani varlık bulunur. Uthria (zenginler) ve Malkia (krallar) diye adlandırılan bu varlıklar Malka d Nhura’yı takdis ve tesbih ederler.
Bu âlemin varlıkları kötülükten tamamıyla münezzehtirler. Bu âlem yokluk, eksiklik, fanilik ve yanlışlık gibi sıfatlardan da tamamıyla uzaktır.
Kutsal kitaplarda, kuzey yönünde olduğuna inanılan Işık âleminin düzen, varlık ve verimliliği sembolize eden Hayat (Hiia) prensibinden oluştuğu ifade edilir.
Karanlık Alemi
Karanlık alemi yokluk, eksiklik ve düzensizliği sembolize eden kaos ya da Kara Su’dan oluşmuştur.
Güneyde olduğuna inanılan bu alemin başında zaman zaman Ur ya da “Büyük Canavar” diye de adlandırılan Malka d Hşuka (Karanlık Kralı) bulunur.
Malka d Hşuka, karanlık alemindeki sayısız kötü varlığın yaratıcısı ve yayıcısı olarak nitelenir. Birçok olağanüstü nitelik ve güçlere sahip olan bu varlık, kötü ve karanlık vasıfların tümüne sahiptir.
Ruha, âlemin ve insanın yaratılışı mitolojisinde kötü varlıkları harekete geçirmesi konusunda Malka d Hşuka’yı kışkırtan bir varlık olarak nitelenir.
Işık âlemiyle karanlık âlemi arasında Yuşamin,Abatur ve Ptahil (maddi alem ve insanın yaratıcısı) gibi figürler de karanlık alemine atılmış varlıklar arasındadır.
Malka d Nhura gibi Malka d Hşuka da ezeli ve ebedidir.
Kainat Tasavvurları
Kainatın ve yeryüzünün oluşumu ile ilgili tasavvurları baştan sona mitolojiyle iç içedir.
Dünyanın yaratılışı olayında yaratıcı güç, yüce Işık Tanrısı değil, düşmüş ışık varlığı olan demiurg Ptahil’dir.
İnsan Tasavvurları
Demiurg Ptahil, hiç olmazsa dünyada kendisine vekalet edecek bir varlık oluşturmak ister ve insanı yaratmayı planlar.
Ceset maddi varlığı itibarıyla kötülük ve karanlığı, ruh ise iyilik ve nuru temsil eder.
Kurtuluş Tasavvurları
Sabiilere göre kurtuluş yalnızca ruh için geçerlidir.
Kurtuluşun tek yolu ilahi kurtarıcı bilgiye sahip olmaktır. Bu bilgi ise kazanılan veya öğrenilen bir bilgi değil, bahşedilen, verilen bir bilgidir.
Ahir Zaman ve Mehdilik
Gökten bir yıldızın okyanusa düşmesi
Yedi denizde kırmızı suların akması
Büyük bir fırtınanın çıkması
Ahir zaman kahramanı ve mehdi Praşai Siva (“son savaşçı” ya da “son kral”) ortaya çıkar ve yeryüzüne kıyamete kadar hakim olur.
Kıyamet Ahiret
Kıyamet ve hesap günü inancı vardır.
Fakat hesap Abatur’un terazisinde yalnızca günahkar ruhlar için yapılacaktır.
Ölen kişi eğer Salihlerden ise cennete (Mşunai Kuşta’ya) gider.
Sabii olmayanlar günahlarından dolayı ebedi cehennem olan Saf Denizine atılırlar.
Temel İbadetleri
En önemli ibadet Vaftiz’dir.
Tigris Nehri’nde her yıl kutsal vaftiz törenleri yapılır.
Masbuta, tamaşa ve rişama şeklinde üç çeşit vaftiz vardır.
Vaftiz ibadet yapmak için, günah işledikten sonra arınmak için ve bayramlar gibi durumlarda yapılır.
Kutsal günlerde tavuk kurban edilir.
İhtida yoktur. Bu yönü ile Yahudiliğe benzer.
İbadetler ve törenler
Masikta en önemli törendir.
Bu törende yemek dağıtılır.
Ölüm sebebiyle yada Rahiplerin ayin için özel isteği ile tertip edilirler.
Bu sayede ölülerin Işık alemine hızla geçtiğine inanılır.
Ayin yemeklerine hazırlık aşamasında güvercin ve koç kurban ederler.
Dini Bayramlar
Panja ya da Parvania denilen Bahar Bayramı en önemli bayramdır.
Beş günlük bayramıdır. Bu bayram, ayın hareketlerine göre hesaplanan Sabii takviminin son ayı ile yeni yılın başlangıcı arasında oluşan beş günlük ara zamanda kutlanır.
Bu süre zarfında duaların kabul olunacağına ve günahların affolunacağına inanılır.
Ayrıca Dihba Rabba, Dihba Hnina ve Dihba Daimana ismli birkaç bayram daha kutlanır.
Ruhbanlık
Toplumda Kast şeklinde bir sınıf ayrımı yoktur.
Fakat Rahipler özel bir yere sahiptir.
Babadan oğula geçmektedir.
Rahip olacak kişi evli olmalıdır.
Mabetler
Mabetlerine Mandi adı verilir.
Kıble kuzeye doğru gelecek şekilde yapılırlar.
Nehir kenarına yapılır. Ve nehirden güney taraftan gelen bir su mabet içinde bir havuza dolar ve kuzeyden tekrar nehre dökülür.
Buraya ancak rahipler girebilir.
Mabetlere kült kulübesi de denir.
Daha fazla bilgi için Sinasi Gündüz 'ün Sabiiler-Son Gnostikler adlı kitabından yararlanabilirsiniz.
Saygılarımla.
-
elinize sağlık,güzel bir paylaşım..ve ilginç:"Rahip olacak kişi evli olmalıdır."
-
Sabiiler 'in Yahudiler arasından sürüldükten sonra bugün Ürdün Nehri olarak bilinen bölgede toplandıkları vaftiz nedeni ile herzaman su kaynaklarına yakın yaşadıkları bilinmektedir. Daha sonraları Dicle ve Fırat vadisinede yerleşmişlerdir. Ölülere dokunulmaz ölü olan beden kötüdür. Bu yönü ile totemik inançlara örnek sayılabilir. Güvercin kurban etme inancı vardır. Sabiilikte güvercin barışı değil ölüm ve şiddeti simgeler. Bugün bu simge ters olarak kullanılmaya devam edilmekte bu özellik ise genelde pek az kişi tarafından bilinmektedir.
Saygılarımla.
-
elinize sağlık,güzel bir paylaşım..ve ilginç:"Rahip olacak kişi evli olmalıdır."
Bu kural bildiğim kadarıyla Yahudilik içinde geçerli. Toplum içinde 13 yaşını doldurmuş erkekler evlenmelidir. Sabiilik , Yahudilik ile sürekli bir çatışma içerisinde yaşamış gözüksede pek çok benzer yönleride bulunmaktadır.Bu durum uzun süre içiçe yaşamalarından kaynaklanıyor olabilir.
-
bugünde geçerli mi acaba yahudilikte bu..değil sanırım çünkü tanıdığım yahudilerde böyle birşey görmedim ama..
-
Bugün geçerli olup olmadığını bilmiyorum. Aslında geçmiş dönemlerde bu kuralın varlığı hakkındaki bilgimde Dan Brown 'un Da Vinci Şifresi kitabından hatırladığım bir örnekti kesinmidir bilemiyorum.
-
anlıyorum..
-
Sabiilik gerçekten çok ilginç bir dindir. İçinde bir dinden öbür dine geçen insanlar olduğu içinde İslam'la kısmen ortak yönleri vardır ama Sabiilerin arasında bazı Güneşe, Yıldızlara falan tapınanlarda vardı... Hz. Muhammed'in de İslamiyet bildirilmeden önce bu inanışta olduğu söylenmişti.
Saygılarımla.
-
Kuran' da sayılan diğer üç dinden biridir. Kitabı ve kurucusu olmamasına rağmen öğretici ve temsilcisi olarak Vaftizci Yahya ''John Baptist'' önderi ve öğreticisi sıfatındadır. Bu dinin inananları bugün Kumran halkı ya da Naziriler olarak anılan halk ile aynı olabilir. Buda bize ilk Kudüs Kilisesi'nin inananları ile bugün Sabii olarak anılan bu insanlar hakkında ortak noktalar gösterebilir. Günümüzde Irak ve Fırat havzasında yaşayan Gnostik bir topluluk olarak anlatılmaktadır.
-
Sabiiler 'in Yahudiler arasından sürüldükten sonra bugün Ürdün Nehri olarak bilinen bölgede toplandıkları vaftiz nedeni ile herzaman su kaynaklarına yakın yaşadıkları bilinmektedir. Daha sonraları Dicle ve Fırat vadisinede yerleşmişlerdir. Ölülere dokunulmaz ölü olan beden kötüdür. Bu yönü ile totemik inançlara örnek sayılabilir. Güvercin kurban etme inancı vardır. Sabiilikte güvercin barışı değil ölüm ve şiddeti simgeler. Bugün bu simge ters olarak kullanılmaya devam edilmekte bu özellik ise genelde pek az kişi tarafından bilinmektedir.
Anlaşılan çok Ters İnanışlara sahipler, ancak her halukarda Fikirlerin Özgürlüğü nispetinde Saygıyla karşıladığımı belirterek; Güvercin İnanışsal olarak bir Barış sembolüdür. Beden'e gelince kötü olarak anılmasına gerçek anlamda üzülmeme rağmen olayın bir başka boyutsal açıdan ele alındığında ise Ruhsal ve Bedensel Denge'nin sağlanmasının yararlı olabileceği görüşündeyim. Çünkü hiçbir zaman Bedeni önemseyip, Ruh'u geride bırakmanın bizlere yarar değil zarar getireceği düşüncesindeysek aynı şekilde Ruh'a önem verip de Bedeni küçümsemek doğrusu çok yanlış bir tutumdur.
Unutulmamalıdır ki Bizleri görünür kılan Beden'dir (!).... Ruh'un ayrılmaz bir Parçası hatta Bütünleştirici Kapsamında Bütünsel olarak değerlendirilmelidir, diye düşünüyorum.
Sevgiler;)
-
Hz. Muhammed'in de Mekke'li paganlar tarafından "dahil olmakla" suçlandığı inançtır Sabiilik aynı zamanda. Zamanında gerçekten pek çok inancı etkilemeyi de başarmıştır. Harran Ovası'nın yüksek bir medeniyet seviyesinde olduğu zamanlarda Sabiiler'in etkisi çoktur. Kur'an'da da Ehl-i Kitap olarak geçerler, evet...
Şunu da belirteyim, yukarıda "Tigris" nehri olarak geçen nehir "Dicle" nehridir; nerede bu diye merak edenler varsa...
-
Bende ayrica bir sekilde aktarmak istiyorum :) Cesitlilik iyidir :)
Araplar tarafından “Sâbiî” (Subbi ya da Subbâ) biçiminde adlandırılan bu topluluk, kendilerine “Mandenler” (bilgili olanlar, arifler anlamında; İngilizcede Mandaeans) adını verir. Kendileri için kullandıkları bir diğer ad “Nasuralar”dır (kutsal öğretileri koruyanlar anlamında; İngilizcede Nasoraeans). Manden adı tüm topluluk üyeleri için kullanılırken, Nasura adı yalnızca din adamları, topluluğun ileri gelenleri ve ataları için kullanılır. Mandenler, ayrı bir dil olan Mandence konuşurlar. Sâbiî sözcüğü ise Mandence’de “vaftiz olmak” ya da “suya daldırmak” anlamına gelen “sab” fiilinden türetilmiştir ve Araplar tarafından, Mandenlerin en dikkat çeken ve sık uyguladıkları ibadetlerinden biri olan vaftiz uygulaması nedeniyle, bu topluluğa bir ad olarak verilmiştir.
Sâbiîler’in, Kur’an’da üç ayrı yerde (Bakara: 62, Maide:69 ve Hac:17) bahsi geçmektedir. Bu üç yerde de onlardan “Allah’a iman edenler” olarak söz edilmesi, erken dönemden başlayarak Mandenler’in kim oldukları ve nerede yaşadıkları konusunda İslam araştırmacıların ilgisini çekmiştir. X. Yüz yıla kadar araştırmacılar, Sâbiîler’in güney Irak’ta yaşadıklarını ve kendine özgü bir dinleri bulunduğunu belirtmişlerdir.
Bu ilk değerlendirmeler, yüzeysel olmalarına karşın, genellikle doğruydu. Ne var ki, Halife Me’mun döneminde ölüm tehditlerinden kurtulmak isteyen “Harraniler” (Harranlı putperestler) kendilerini Sâbiîler olarak gösterdiler ve bugüne dek gelen bir yanlışın ortaya çıkmasına neden oldular. Oysa, Asur-Babil politeizmini sürdüren ve putperest olan Harraniler’in Sâbiîler ile hiç bir ilgileri yoktu. Sâbiî adını almalarından sonra bir çok Harrani, Bağdat gibi önemli merkezlerde Sâbiî adını kullanarak ünlü oldu ve Sâbiîlik adı altında kendi inançlarını yayma fırsatı buldu. Gerçek Sâbiîler ise, ezoterik ilkelerinin bir gereği olarak inançlarını açıklamamaları nedeniyle unutuldular.
Daha sonraları el-Bağdadi ve Biruni gibi araştırmacılar, Sâbiîleri “Harran Sâbiîleri” ve “VasıtSâbiîleri” olarak ikiye ayırarak, güney Irak’takileri gerçek Sâbiîler olarak kabul ettiler. Bu araştırmacılar, Harranlıların gerçek Sâbiî olmadıklarını ve bu adı sonradan aldıklarını da açıkladılar.
Batılı araştırmacılar Mandenler ile XVI. yüz yıldan başlayarak ilişki kurdular. Başta Cizvit misyonerleri ve çeşitli batılı araştımacılar, önceleri “Vaftizci Yahya Hıristiyanları” diye adlandırdıkları Mandenler’in kutsal metinlerini çevirmeye ve bu dinle ilgili bilgi vermeye başladılar. Son yüz yıl içinde oldukça ciddi araştırmalar gerçekleştirildi ve Manden literatürünün tümü çeşitli Batı dillerine çevrildi.
Tarihçe
Mandenler, kendi dinlerinin Adem’le birlikte başladığını ileri sürerler. Aslında bu din, İ.Ö. 200 yıllarından başlayarak, Filistin-Ürdün yöresinde yaşayan heterodoks Yahudi akımları içersinde filizlenmiştir. Bu dönemde Kudüs’teki egemen Yahudi anlayışına karşı çıkan bir çok topluluk bulunmaktaydı. Bunlar arasında en önemlileri “Esseneler”, “Vaftizciler” ve “Nasuralar” idi. Mandenler açısından bunların içinde en dikkat çekeni Nasuralar’dır. Zira kendi kutsal metinlerinde Mandenler, Nasuralar’ı Filistin’deki kendi ataları olarak kabul ederler ve Nasuralar’ın Yahudiler ile yaptıkları mücadeleyi dile getirirler. Ortodoks Yahudi anlayışına karşı çıkan akımların içinde Nasuralar en güçlüsüydü. Bu yüzden Yahudiler, o dönemde karşılarına çıkan her aykırı akımı Nasuralar’dan olmakla suçladılar. Nitekim, İsa ve yandaşları da Yahudilerce önceleri Nasura adıyla çağrılmıştı.
Mandenler tarafından “IşıkPeygamberi” olarak adlandırılan ve büyük önder olarak kabul edilen Vaftizci Yahya, büyük olasılıkla Nasura topluluğu ile ilişki içindeydi. İsa’nın çağdaşı olan Yahya bir Yahudiydi, ancak sonradan resmi Yahudi görüşlerine karşı çıkarak kendi topluluğunu kurmuştu. İsa, Yahya tarafından vaftiz edilmişti. Yahya’nın aykırı inanç ve uygulamaları nedeniyle huzursuz olan Yahudiler, bölgeye Roma adına egemen olan Herod Antipas’a Yahya’yı ihbar ettiler. Bunun üzerine Yahya tutuklandı ve çeşitli işkencelerden sonra başı kesilerek öldürüldü. Yahya’nın yandaşları baskı ve zulum altına alındılar, bir çoğu öldürüldü. Knight & Lomas, “The Hiram Key” adlı kitaplarında Nasuralar’ın İ.S. 37 yılında katliama uğrayarak göç etmek zorunda kaldıklarını söylerler ve bu baskı uygulamasının sorumluluğunu doğrudan Aziz Pavlus’a (Saint Paul) yüklerler.
İncil’in “Habercilerin İşleri” 19:1-5 bölümlerinde, Aziz Pavlus’un Efes’te Vaftizci Yahya’nın izinden giden topluluklarla karşılaştığı, üstelik bu kişilerin İsa’dan hiç haberlerinin bulunmamasına çok şaşırdığı kayıtlıdır. Kudüs ve Efes arasındaki uzaklık göz önüne alındığında, Vaftizci Yahya’ya bağlı inanç topluluklarının kısa sürede ne ölçüde hızlı bir yayılmayı sağladıkları açıkça anlaşılabilir.
Göç etmelerine neden olan katliama Mandenler kutsal kitaplarında ayrıntılı biçimde yer verirler. Katliamdan kurtulanlar kuzey Mezopotamya’ya kaçmışlardır. Mandenler’in kutsal metinleri göç edenlerin sayısını 60.000 olarak belirtir. Mandenler, bir süre sonra güney Mezopotamya’ya göç ettiler. VII. Yüz yılda Irak’ın Müslümanlar tarafından fethedilmesi ile Mandenler İslam egemenliği altına girdiler.
Tüm bu tarihsel süreç boyunca Mandenler, çeşitli inanç ve kültürlerle ilişki içine girdiler ve farklı geleneklerden etkilendiler. Kendi özgün Yahudi kültürleri üzerine İran dinlerinden, Asur-Babil inançlarından ve Hıristiyanlıktan aldıkları çeşitli öğeleri uyarladılar. Filistin’de uğradıkları katliam nedeniyle Yahudiliğe karşı bir polemik geliştirerek, zamanla Yahudilik'ten iyice uzaklaştılar.
İnanç ve İbadetleri
Mandenler, dünya üzerinde günümüze kadar varlığını sürdürebilmiş en son gnostik din olarak dikkat çekmektedir. Vaftizci Yahya’yı teolojilerinin en kutsal kişisi olarak kabul etmeleri nedeniyle “Vaftizci Yahya Hıristiyanları” (Christians of Saint John the Baptist) olarak da adlandırılırlar. Oysa İsa hakkındaki değrlendirmeleri oldukça farklıdır. Baigent, Leigh & Lincoln“The Messianic Legacy” adlı kitaplarında Mandenler’in İsa’yı bir sapkın, gizli öğretileri herkese açıklayan bir isyankar olarak gördüklerini belirtirler.
a)Kutsal Metinler
Pek zengin bir dinsel literatüre sahip olan Mandenler’in kutsal metinleri iki ana grupta toplanır: Yazılı metinler ve çanak ve tabletler üzerindeki giz metinleri.
Mandenler’in kutsal kitapları arasında en önemli yeri üç ayrı kitap tutar: “Ginza”, “Draşia d Yahya” ve “Qolasta”. “Ginza” (Hazine), yaklaşık 600 sayfadır ve “Adem’in Kitabı” diye de adlandırılır. Çeşitli dualar, teoloji, mitoloji, ölüm ve ölüm sonrası gibi konuları içerir.“Draşia d Yahya” (Yahya’nın Öğretileri), büyük ölçüde Yahya’nın yaşamını ve öğretilerini konu alan bir kitaptır. “Qolasta” (Övgü) ise vaftiz, ritüelik yemekler, ibadetlerle ilgili dualar ve çeşitli uygulamaları içeren bir kitaptır.
Yazılı metinler arasında yalnızca din adamlarınca kullanılmasına izin verilen ezoterik metinler de vardır. “Alf Trisar Şuialia” (Binoniki Soru), “Alma Rişaia Rabba” (Büyük İlkEvren) ve “Alma Rişaia Zuta” (Küçük İlk Evren) bu kitaplara örnek olarak verilebilir. Bunlar genellikle teoloji ve mitoloji anlayışlarını dile getirmektedir. Ayrıca çeşitli konularla ayrı ayrı ilgilenen divan, şerh ve tefsirler de mevcuttur.
Astroloji ile ilgili yazılı metinler, daha çok kehanet, cin kovma, ebced hesabına benzer yöntemlerle kişisel olayların yorumlanması konusunda bilgiler içermektedirler. Bunların en önemlisi “Sfar Malvaşia”dır (Burçlar Kitabı).
Yazılı olmayan giz metinleri ise çeşitli durumlarda hastalık, büyü, afet ve benzer kötülüklere karşı çanak, çömlek üzerine ya da metal ve papirüs sayfalara yazılan kısa muskalardır.
Mandenler, kutsal metinlerinin yaratılışta Tanrı tarafından Adem’e verildiğine inanırlar. Mandenler’in dinsel literatürü üzerine yapılan incelemeler, bu metinlerin genellikle İ.S. II – III. yüz yıllarda derlendiğini ortaya koymuştur.
Mandenler’in kutsal metinleri Aramice’nin doğu lehçelerinden biri olarak değerlendirilen Mandence ile yazılmıştır. Gündelik yaşamlarında Arapça konuşan Mandenler, bu dili anlamadan sadece ibadet dili olarak kullanırlar. Mandence’yi okuyup yazabilme ayrıcalığı yalnızca din adamlarına aittir.
b)Tanrı Anlayışı
Mandenler’in dinsel anlayışları tümüyle gnostik düalizm temeline dayanmaktadır. Bu ikili anlayışta, bir yanda “Işık Evreni”, diğer yanda ise “Karanlık Evreni” bulunmaktadır. Işık Evreni’nin yöneticisi, “Yüce Yaşam”, “Kudretli Ruh” ya da “Yüceliğin Efendisi” gibi niteliklerle de adlandırılan “Malka d Nhura”dır (Işık Kralı). Malka d Nhura’nın, en üstün niteliklere sahip olduğuna ve tüm eksikliklerden uzak bulunduğuna inanılır.
Malka d Nhura’nın çevresinde sayısız “Işık Varlıkları” vardır. Bu varlıklar “Uthria” (Zenginler) ya da “Malkia” (Krallar) diye adlandırılırlar. Bunlar da her türlü kötülükten uzak varlıklardır. Işık Evreni her türlü yokluk, kötülük, eksiklik, yanlışlık ve ölümlülükten arınmıştır. Düzen ve verimliliği simgeleyen “Hiia” (Yaşam) ilkesinden türeyen Işık Evreni’nin kuzey’de olduğuna inanılır.
Düalizmin diğer yönünü oluşturan Karanlık Evreni de benzer bir yapılanmaya sahiptir. Bu evrenin başında, bir adı da “Büyük Canavar” olan “Malka d Hşuka” (Karanlık Kralı) bulunur. O, sayısız kötü varlığın yaratıcısı ve kötülüklerin yayıcısıdır; kötü niteliklerin tümüne sahiptir. Aslan başlı, ejder gövdeli, kartal kanatlı ve kaplumbağa sırtlı olarak düşünülen Malka d Hşuka, soluğu ile demiri eritir ve bakışıyla dağları sarsar. Yine de, Malka d Nhura’nın karşıtı olduğu için aptal ve sersem olduğuna inanılır. Karanlık Evreni yokluk, eksiklik ve düzensizliği simgeleyen “Kara Su” (Kaos) ilkesi tarafından yaratılmıştır ve bu evrenin güney’de bulunduğu varsayılır.
Malka d Hşuka’nın yanında sayısız kötü varlık, devler, canavarlar, şeytanlar ve kötü ruhlar bulunur. Bunlara ek olarak, Karanlık Evreni’ne düşmüş ya da kaderin bir sonucu olarak buraya atılmış bazı Işık Varlıkları da vardır. Bunların önderi olan “Ruha”, özellikle evrenin ve insanın yaratılışında kötülükleri harekete geçiren dişi figür olarak Malka d Hşuka’yı kışkırtan ve bu nedenle Karanlık Evrenine mahkum olan bir Işık Varlığıdır. Ayrıca Işık Evreni ile Karanlık Evreni arasında aracılık görevi gören “Yuşamin”, “Abatur” ve “Ptahil” gibi varlıklar da mevcuttur.
Hem Malka d Nhura, hem de Malka d Hşuka ezeli ve ebedi varlıklardır. Dünyanın sonu gelince tüm kötü varlıklar yok olacaklar, ancak kaos ilkesi ile Malka d Hşuka kendi evrenlerinde tutsak olarak varlıklarını sonsuza kadar sürdüreceklerdir.
c) Yaratılış Anlayışı
Mandenler'e göre, evrenin ve insanın yaratılışı iyilik ile kötülüğün arasındaki kaçınılmaz savaşın bir sonucudur. Evren yaratılmadan önce, Işık Evreni ile Karanlık Evreni birbirinden tümüyle ayrı durumdadırlar. Yapısı gereği Karanlık Evreni düzensizliği simgeleyen Kara Su’dan oluşmuştur; yaşam ve verimlilik öğelerini içermediği için orada hiç bir varlık yoktur. Bu yüzden Malka d Hşuka, kimi Işık Varlıklarını tutsak etmeyi planlamaktadır. Bu durumdan haberdar olan Malka d Nhura kendi elçisi olan “Manda d Hiia”yı (Yaşam Elçisi) özel görevle gizlice Karanlık Evren’e gönderir. Kutsal silahları sayesinde Manda d Hiia, Karanlık Kralı’nın yakalar ve zincire vurur. Ancak bu sırada Işık Evreni’nde yaşayan Yuşamin ve Abatur gibi kimi Işık Varlıkları meraktan iki evrenin arasındaki perdeyi aralarlar ve Kara Su’ya bakarlar. İşte onların bu merakı, Işık Evreni’nden düşmelerine neden olur. Işık Evreni’ne geri dönmek isterler, ancak ilahi kader gereği bu artık olanaklı olmayacaktır.
“İkinci Yaşam” ve “Üçüncü Yaşam” olarak da adlandırılan Yuşamin ve Abatur’un düşüşleri evrenin ve insanın yaratılması açısından son derece önemlidir. Bunlar Işık ve Karanlık Evrenleri arasında sınırda kalırlar ve kendilerine ait yeni bir evren kurmaya çalışırlarsa da başarılı olamazlar. Abatur, Kara Su’ya bakar ve kendi yansımasını görür. Bu yansımadan “Dördüncü Yaşam” olarak adlandırılan Ptahil oluşur. Kara Su’yun içinde kendini kurtarmaya çabalayan Ptahil’i daha önceden Karanlık Evren’e atılmış olan Ruha görür. Ruha gider ve Malka d Hşuka’nın zincirlerini çözer. İkisi birlikte Ptahil’e dost görünerek, Ptahil’i maddi dünyayı yaratması için kışkırtırlar. Amaçları sonradan Ptahil’in yaratacağı bu maddi dünyaya egemen olmaktır. Bu arada Ruha ile Malka d Hşuka birleşirler ve bu birleşmeden kötü varlıklar olan yedi gezegen ve oniki burç doğar. Ptahil, Işık Kralı Malka d Nhura’ya kurtulmak için yalvarır. Malka d Nhura, Ptahil’e “Yaşam Işığı”nı verir. Böylece Ptahil dünyayı yaratır. Dünyanın maddi yönleri Kara Su’dan, yaşam ve verimlilik taşıyan yönleri Yaşam Işığı’ndan oluşur. Yaratılış tamamlanınca Malka d Hşuka, Yaşam Işığı’nın kaçmaması için dünyanın çevresine kendi kötü çocukları olan yedi gezegen ile on iki burcu dizer; dünyayı Ptahil’in elinden alır ve cinler, şeytanlar gibi kötü varlıklarla doldurur.
Görüldüğü gibi Mandenler’in inancında dünyanın yaratıcısı Malka d Nhura değil, düşmüş bir Işık Varlığı olan Ptahil’dir ve gnostik yaklaşımda sık görülen “Demiurgos” rolünü üstlenmektedir.
Yarattığı dünyanın kötü güçlerin eline geçtiğini gören Ptahil, en azından dünyada kendisini simgeleyecek bir varlık bulunmasını arzular ve insanı yaratmayı planlar. Ancak kötü güçler yine işe karışırlar ve onu kandırmayı başarırlar; yaratılan sadece bedendir; yaşam öğesinden yoksun olduğu için cansızdır. Ptahil, bedene can vermek için türlü yolları dener ancak başarısız olur. Bunun üzerine Malka d Nhura’ya kendisine yardım etmesi için yalvarır. Bu yakarışa yanıt olarak Işık Kralı, insanın ruhunu Işık Evreni’nden yeryüzüne indirir ve Manda d Hiia aracılığı ile cansız bedene yerleştirir. Bunun üzerine “Adem” ayağa kalkar.
Mandenler’e göre Adem ilk inanan kişidir. Işık Kralı insanı kötü varlıkların eline bırakmamış, ruhun bedene konuluşu ile birlikte, insanı eğitmesi için Manda d Hiia’yı görevlendirmiştir. İnsanı korumak üzere “Hibil”, “Şitil” ve “Anuş” adlarında üç muhafız yollamıştır. Böylece yaratılan ilk insan Işık Kralı’na bağlanmıştır. Ayrıca Adem’in yeryüzünde yalnız kalmaması için “Havva” yaratılmıştır. Adem ile Havva’nın evliliklerinden üç kız ve üç erkek kardeş doğmuş ve bunlar vasıtasıyla insanlık çoğalmıştır.
d) İnsan ve Kurtuluş Anlayışı
Mandenler’e göre insan madde ve ruhtan oluşan iki farklı öğeden meydana gelmiştir. Beden, madde olarak kötülük ve karanlığı, ruh ise iyilik ve aydınlığı simgeler. Beden, varlık olarak kötülüğe aittir. Oysa ruh, tanrısal Işık Evreni’nden gelerek bedene konulmuştur. Bedene yerleştirilen ruh bu durumdan hiç hoşnut değildir ve Işık Evreni’ne yeniden yükselmek istemektedir. Diğer yandan, yeryüzündeki kötü güçler ellerine düşen bu Işık Varlığı’nı kaçırmamak için çepeçevre kuşatarak, çeşitli dünya nimetleri ile hırs, şehvet, kıskançlık gibi duygularla bu dünyaya bağlamaya çalışmaktadırlar. Ruh, beden içinde bir tutsak yaşamı sürdürmektedir.
Manden inançlarına göre, kurtuluş yalnuzca ruh için geçerli olabilir, zira beden maddi dünyaya aittir. Ruhun kurtuluşu ise, bedenden ve dünyadan ayrılması ile olanaklıdır. Bu kurtuluş uğruna ruhun, doğru inanç ve ibadetlere bağlanması gereklidir. Ancak bu bile yetersiz kalabilir. Çünkü, Mandenler’e göre tek kurtuluş, “Tanrısal Bilgi”ye sahip olmakla gerçekleşir. Bu bilgi, kazanılan ya da öğrenilen bir bilgi değil, ancak verilen, bahşedilen bir bilgidir. İnsanın kurtuluş için yapması gereken, bu bilgiyi alabileceği uygun ortamı hazırlamaktır. Bu da inanç ve ibadetlerle olabilir. Tanrısal Bilgi’ye sahip olan ruh, maddi dünyadan temizlenerek tanrısal Işık Evreni’ne, yüce Işık Kralı’nın yanına yükselir.
İlk kurtuluş örneği Adem’in kişiliğinde gerçekleşmiştir. Yaratıldıktan sonra Adem, kötülükten uzak kalmış, Işık Kralı’na itaat etmiş ve kendi kurtuluşu için yakarmıştır. Böylece Adem’e Manda d Hiia aracılığı ile Tanrısal Bilgi iletilmiş, Adem’in ruhu Işık Evreni’ne yükselmiştir.
e) Kıyamet Anlayışı
Mandenler, Adem’in yaratılışından kıyamete kadar dünyanın 480.000 yıl süreceğini varsayarlar. Bu süre dörde ayrılır. Adem ile başlayan ilk dönem 216.000 yıl sürmüş ve sonunda insanlık kılıç ve hastalık tarafından yok edilmiştir. Yalnızca bir çift insan hayatta kalmıştır. İkinci dönem 156.000 yıl sürmüş ve insanlık bu kez ateş ile yok olmuş; yine bir çift insan kalmıştır. Bin yıl süren üçüncü dönem sonunda insanlık su ile yok edilmiş; sadece “Nuh” ve ailesi yaşamayı sürdürmüştür. İçinde bulunulan son dönem Nuh ile başlamış olup, kıyamete kadar 8.000 yıl sürecektir.
Dördüncü dönemin son 2.000 yılı, Kudüs’ün kurulması ile başlayan, kötülük ve savaşların giderek arttığı “Ahir Zaman”dır. Bu dönemde Mandenler’e yönelik şiddet ve baskılar yoğunlaşır; kıtlık, kuraklık, salgınlar ve doğal afetler artar. Kıyamete dair çeşitli işaretler görülür. Bu işaretlerin başlıcaları bir yıldızın okyanusa düşmesi, yedi denizin sularının kızarması; bu sulardan içenlerin kısır olması ve son olarak da büyük bir fırtınanın çıkmasıdır. Bu işaretlerden sonra “Praşai Siva” (Son Savaşçı) çıkacaktır. Bir anlamda “Mehdi” olan Praşai Siva döneminde tüm kötülükler son bulacak, savaşlar ve tüm doğal afetler kaybolacaktır. Bu dönem bir “Altın Çağ” olacaktır. Mehdi’nin egemenliği kıyamete kadar sürecektir.
Kıyamet günü, önce havanın zehirlenmesi ile tüm canlılar ölecek, sonra gezegenler ve burçlar yok olacaktır. Kıyametten sonra tüm ruhlar için genel hesap yapılacaktır. Ölen insanların ruhları yedi gezegenden geçerek Abatur’un terazisine ve oradan da Işık Evreni’ne yükselir. Ölen kişi eğer iyi ve inançlı bir kişiyse ruhu, gezegenleri hızla geçer ve Işık Evreni’ndeki “Mşunai Kuşta” adlı cennete ulaşır. Ölen kişi günahkarsa, onun ruhu gezegenlerde kalır ve işkencelere uğrar. Kıyamet günü, gezegenlerde tutulan ruhlar da Abatur’un terazisinden geçerek, günahlarının son cezasını çekmek üzere bir tür cehennem olan “Suf” Denizine atılacaklardır. Günahlarının cezasını tamamlayan ruhlar Işık Evreni’ne yükselecektir. Manden olmayanlar ise sonsuza kadar Suf Denizinde kalacaklardır.
f) İbadetleri
Mandenler’in yaşantısı dinsel kurallarla sıkı bir disiplin altına alınmıştır. Ruhun kurtuluşu için ibadet şarttır. Manden ibadetleri arasında en önemlisi vaftizdir. “Masbuta”, “Tamaşa” ve “Rişama” biçimlerinde üç çeşit vaftiz vardır. Tam vaftiz olan “Masbuta” bir din adamı gözetiminde akarsuya tümüyle dalıp çıkma biçiminde uygulanır ve haftada bir kez pazar günleri yapılması zorunludur. “Tamaşa” ise bir din adamı yardımı olmadan kişinin kendi başına akarsuya üç kez dalıp çıkması işlemidir ve ancak kavga, küfür etmek, yalan söylemek gibi dinsel bakımdan kirli sayılan eylemler sonrasında uygulanır. “Rişama” ise İslam’daki abdeste benzer biçimde uygulanan bir vaftiz türüdür. Vaftizin kesinlikle bir akarsuda yapılması gerekir. Mandenler, akarsuları Işık Evreni ile ilişkili görürler ve onları “Yaşam Suyu” diye adlandırırlar. Haftada en az bir kere uygulanan vaftizin dışında dinsel bayramlarda, evlilik, doğum, ölüm, yolculuk gibi durumlarda da vaftiz uygulamaktadırlar.
İbadetler arasında çeşitli nedenlerle düzenlenen törenler ve yemekler de önemli bir yer tutar. Ölüm sonrasında yapılan “Masiqta” adlı tören, ölen kişinin ruhunun Işık Evreni’ne hızla ulaşması için uygulanır. Bu törende din adamları tarafından hazırlanan özel yemekler, belirli ritüeller vasıtasıyla yenilir. Ölüm dışında, rahipliğe giriş töreni (inisiyasyon) ve tapınağın temizlenmesi gibi nedenlerle de ritüelik yemekler düzenlenir. Bu tür ayin yemeklerinden önce din adamları tarafından güvercin ve koç kurban edilmesi de sık görülen uygulamalardandır.
Üç kez gündüz ve iki kez gece olmak üzere günün belirli saatlerinde Işık Kralına dua ederler. Bu dualar yüzler kuzeye dönülerek gerçekleştirilir.
Yılın belirli günlerini uğursuz kabul ederler ve böyle günlerde iş yapmamaya, dışarı çıkmamaya özen gösterirler. Yılın belirli günlerinde de bayram yaparlar. En önemli bayramları, bir tür bahar bayramı olan, beş gün boyunca kutlanan “Panja” ya da “Parvania” bayramıdır.
Diğer gnostik geleneklerin aksine, Mandenler’de dünyadan elini eteğini çekerek bir inziva yaşamı sürmek biçiminde uygulamalara yer yoktur. Her ne kadar dünyanın kötü güçler tarafından yaratıldığına inansalar da evlilik, çocuk sahibi olma ya da iş kurma gibi olaylara çok önem verirler.
Mandenler tapınaklarına “Mandi” adını verirler. Tapınaklar, genellikle bir akarsu yakınında, kuzeye bakan, güney tarafında küçük bir kapısı olan, penceresiz, basık bir kulübeden ibarettir. Bu yapının akarsuya bağlanan küçük bir vaftiz havuzu vardır. Tapınak içinde herhangi bir döşeme ya da süsleme bulunmaz, burada ibadet de yapılmaz. Mandi aslında Işık Evreni’nin küçük bir modeli, bir simgesi olarak düşünülür. Mandilere yalnızca din adamları girebilir. Onlar da sadece belirli zamanlarda girerler. Bu bakımdan Mandinin bir tapınak olduğunu söylemek bile zordur; zira tapınaktan çok bir kült kulübesi niteliğindedir.
Toplumsal Yapı
Mandenler’de birbirinden kesin çizgilerle ayrılmış toplumsal kastlar mevcut değildir. Bununla birlikte topluluk içinde dini törenleri yöneten bir din adamları grubu bulunur. Kuramsal olarak bedence sağlam, soyunda bir sapkınlık ya da dinden dönme olmayan herkes din adamı olabilir. Ancak uygulamada din adamlığı babadan oğula geçen bir meslek gibidir.
Din adamı olacak kişiler uzun bir süre bir başka din adamı gözetiminde adaylık ve öğrencilik dönemi geçirirler. Daha sonra düzenlenen bir inisiyasyon töreni ile din adamı olurlar. Din adamlığı dört dereceden oluşan bir hiyerarşik yapıya sahiptir. Yardımcı din adamlarına “Aşganda” adı verilir. Normal din adamlarına “Tarmida” denir. “Ganzibra” derecesi ise yöresel baş rahiplik düzeyidir. En üst dereceye “RişAma” adı verilir ve Manden topluluğunun önderi anlamına gelir.
Topluluğun tüm üyeleri kutsal elbise olan “Rasta”yı sürekli giymek zorundadır. Rasta, uzun beyaz bir elbisedir. Rasta’sız ölmek, ölüm sonrasında büyük cezalar getirecektir. Bu nedenle Mandenler, dış elbiselerinin altına daima Rasta’larını giyerler.
Din adamları, Rasta’ya ek olarak, bazı özel eşyalar da kullanırlar. Bunlar arasında en önemlisi sağ el küçük parmağında taşınan altın bir yüzüktür. Ayrıca zeytin dalından yapılmış bir asa, ağzı ve burnu kapatacak biçimde başa sarılan beyaz bir sarık ve saçları bağlamak için başa sarılan bir kurdele vardır. Yalnızca din adamlarının giyebildikleri bu nesneler, din adamının ölümünde kendisi ile birlikte gömülürler.
Topluluk üyeleri için bir dine kabul töreni yoktur. Manden bir aileden doğan herkes topluluğun doğal üyesi olarak kabul edilir. Manden anne ya da babadan doğmamış bir kimsenin topluluğa kabulu olanaksızdır.
Her topluluk üyesinin bir dünyalık adı, bir de gizli adı olmak üzere iki adı vardır. Gizli ad, doğumda din adamları tarafından yapılan astrolojik hesaplar sonucunda verilir. Bu gizli ad yalnızca topluluk üyeleri arasında ve dinsel törenlerde kullanılır.
Her üyenin topluluğun gizlilik ilkesine uyması en önemli görevidir. Manden dininin herhangi bir kuralı ya da öğretisini, Manden olmayanlara aktarmak en büyük günah olarak değerlendirilir.
Günümüzde Sabiiler
Günümüzde Sabiiler Dicle ve Fırat kıyıları, Irak’ın güneyindeki eski Kuzistan’ın Karun Nehri Boylarında yaşamalarına rağmen büyük bir bölümü Bağdat ve Basra’da yaşamaktadırlar. Sabiiler kendileri dışında kimseyle evlenmeyen kapalı toplum olup Altın ve Gümüş işçiliğinde oldukça ilerlemişlerdir.Irak'ın dışında İsveç,Avustralya,ABD gibi
ülkelerdede yaşayan Mandaistlern Günümüzde Dünya’da sayısı 30.000 kadardır
http://www.gnoxis.com/