Masonlar.org - Harici Forumu
Mason ve Masonluk Nedir? => Evrensel Masonluk => Dunya Masonluk Tarihi => Konuyu başlatan: ADAM - Şubat 02, 2014, 12:30:55 ös
-
Başlık böyle çünkü katılımcılar bu başlık altında konuyu istedikleri yöne sürükleyebilir.
Sonra da tartışırız.
Başlangıç olmak üzere, aşağıda Operatif Masonluk denilen Avrupa Bina İnşaatçılığı Mesleği ve Zanaatı'nın eşsiz yapıtlarından birini görüyorsunuz. (Fotoğraf biraz flu çıkmış; bağışlayın.)
Bunun açıkça bir kilise ya da katedral kulesi olduğu belli. Ancak hangisi?
(Bu bir "bilgi" çalışmasıdır. Lütfen gelişigüzel tahminlerde bulunmayın. Biliyorsanız söyleyin. Bu konuda paylaşımda bulunmak size çekici geliyorsa, internette bir araştırma yapıp, resimlerin karşılaştırılması suretiyle bunu bulabilirsiniz. Fakat bilmiyorsanız ya da bulgunuzdan emin değilseniz lütfen bir şey söylemiş olmak için gelişigüzel belirtmede bulunmayın; çalışın, araştırın, bulun ve bizi de bilgilendirin.)
-
Fransızca: Cathédrale Notre-Dame-de-Strasbourg
Strazburg Notre Dame Katedrali
Fransa'nın Strazburg kentinde bulunan bir katolik katedral
Yapımına 1015'te başlamış, 1439 da tamamlanmış. Yapımı 424 yıl sürmüş.
Youtube da katedralin bir tanıtım videosu vardır.
◄ Strasbourg Cathedral, France [HD] ► (http://www.youtube.com/watch?v=RNdOzVXa1vY#ws)
-
(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Cathedrale_strasbourg_vue_generale.jpg/220px-Cathedrale_strasbourg_vue_generale.jpg)
Acaba ayni "turm"mu?
-
Sayın proxima'nın dediği doğru. Üstelik çok da güzel bir video eklemiş meraklı olanlar için. Teşekkürler.
Günümüzde bu katedral öyle sıkşık bir sokak arası konumunda kalmış ki, tamamının fotoğrafının çekilebilmesi için bir profesyonel geniş açı kamera gerekli. Bende o bulunmadığından bölük pörçük fotoğraflar çekebildim. Bunlardan birisi de aslında kullanılmayan ana giriş kapısı. (Kapının önündeki yığınak bir başka amaçla kullanılıyor.) Kapının oymalarına ve işlemelerine bir göz atılınca, bu yapıtın niiçin ancak dört yüzyılda bitirilebilmiş olduğu anlaşılıyor.
Şimdi bu katedral ile başlamış olduğumuz yazı konumuza dönelim.
Yapımı bu kadar uzun süren bu katedralin inşaatının başında elbette ki onca zaman içinde birçok farklı inşaat ustası bulunmuştu. Onların arasında biri var ki, o diğerlerinden pek farklıydı ve olağanüstü ün kazanmıştı. O kimdi, nasıl bir unvan taşımıştı ve ne yapmıştı da o kadar çok ünlenmişti?
Ben bu sorunun yanıtını biliyorum ama katılımcılarımızdan bir başkasının çıkarmasını diliyorum.
-
Sn. ADAM'ın bu sorusu üzerine bir araştırmaya giriştim... Tabi 400 küsur yıl yapımı devam eden bir yapıda görev alan ve diğerlerinden farklı özellikteki bir duvar ustasının kim olduğunu anlamak çok kolay olmadı. Gerçi bir sonuca ulaşmış olabilirim ama olmayabilirim de. Çünkü şimdi bahsedeceğim kişinin gerçekten yaşamış bir kişi olup olmadığı tam olarak açık değil. Gerçek mi efsane mi?
Şayet eğer bu kişi gerçekten yaşamışsa, benim vardığım sonuç Sabina von Steinbach'dır. Kendisi bir kadın olması nedeniyle diğer taş ustalarından ayrılmaktadır. Kendisinin, Strazburg Katedralinin bir dönem baş mimarlığını yapmış olan Erwin von Steinbach'in kızı olduğu söylenir.
Öncelikle Sn. ADAM cevabımın doğru mu yanlış mı olduğunu söylerse, bu konu başlığı altında Sabina hakkında daha çok bilgi paylaşılabilir. Eğer cevap Sabina değil ise, yeni bir araştırmaya girmek gerekecektir.
-
Bence sayin ADAM´in sordugu kisinin masonluk acisindanda bir önemi var!!!! Haksizmiyim?
-
Bence sayin ADAM´in sordugu kisinin masonluk acisindanda bir önemi var!!!! Haksizmiyim?
Haksız değilsiniz... Ben Spekülatif Masonluk ile aradaki bağlantıyı kendimce kurdum... Ancak şu an için dile getirmekten imtina ediyorum.
-
Sayın Spock gayet güzel bulmuş.
Ancak sormak gerekiyor: Neden Sabina da Erwin değil?
-
Sayın Spock gayet güzel bulmuş.
Ancak sormak gerekiyor: Neden Sabina da Erwin değil?
Çünkü, Erwin 1318'de vefat edince Sabina'nın babasının sorumlu olduğu işi devam ettirip tamamladığı söylenmekte.
Ayrıca Sabina'nın şu 2 heykeli tek başına yaptığı söyleniyor:
(http://www.mpoets.org/Sabina.gif)
Ünlü 19. yy. Amerikalı Masonu ve Masonik Ansiklopedi yazarı Albert Mackey, katedralin inşa edildiği dönemde Spekülatif Masonluk olsa idi Sabina'nın sadece bir Usta Mason değil, bir En Muhterem Büyük Üstat unvanında olması gerektiğini söylemiş.
-
Sayın Spock'a bu güzel katkıları için teşekkür etmek gerekli.
-
Sayın Spock ortaya getirdiğimiz konuyu sürüklüyor. Bu çok güzel.
Ancak ben ona gelmeden önce Erwin konusunda ısrarlıyım. Onun hakkında hiç bilgi yok mu? Hiçbir şey yapmamış mı?
-
Erwin von Steinbach'ın mesleki becerilerine değinmeye gerek yok. Starzburg Katedralinin baş mimarlarından biri. Fakat bunun yanında Spekülatif Masonluk açısından önem arz eden bir takım faaliyetleri de olmuş. Onlara bakmak lazım.
1149 yılında Magdeburg, Würzburg, Speyer ve Strazburg'da Operatif Masonluk kapsamındaki ilk birlikler (sendikalar) kuruluyor. 1250 yılında da Köln'de ilk Hür Mason Büyük Locası kuruluyor. Bunu Starzburg, Viyana ve Bern'de kurulan diğer Büyük Localar izliyor. Bunların arasında Strazburg Büyük Locası diğerlerinin arasında Baş (Premier) Büyük Loca olarak kabul ediliyor. Köln Büyük Locası, Kuzey Almanya'daki tüm locaların bağlı olacakları büyük loca, Strazburg Büyük Locası ise, Güney Almanya'daki (Bavyera ve günümüz Fransa'sını içine alan bazı bölgeler de dahil) tüm locaların bağlı olacakları büyük loca olarak kabul ediliyor. Erwin von Steinbach, Starzburg Büyük Locasının büyük üstadı.
İlk Masonik kongre ise 1275 yılında Strazburg'da düzenleniyor. Düzenleyen kişi de Erwin von Steinbach. Bu kongre, günümüzdeki spekülatif masonlukça kullanılan bazı sembollerin ilk kez kullanıldığı an olması itibarıyla tarihi öneme sahip. Aşağıdaki şekil (Masonlar Arması - Arms of the Masons) bunlardan biri... Güneşin etrafına yerleştirilmiş 4 adet pergel.
(http://www.freemasons-freemasonry.com/arms_masons_germany.jpg)
Almanya'daki bu sistem hem kiliseden hem de Monarşiden destek alıyor. İmparator Maximilian bu zanaat ve localar sistemi üzerindeki koruyuculuğunu ilan ediyor. Hatta 1281 yılında Kral Birinci Rudolf, bir mason locasına üye olan ilk meslek-dışı (spekülatif) masonlardan biri oluyor.
EDIT: Yukarıdaki yazıda Loca yerine Lonca kelimesini kullanmıştım. Bunun sebebi, Operatif Masonluk'taki sistemin günümüz Spekülatif Masonluk sistemiyle karıştırılmasını önlemekti. Ancak daha sonra Lonca kelimesinin 15. yy Osmanlı kökenli olduğunu anlayıp, yukarıda geçen tüm Lonca'ları Loca olarak değiştirdim.
Ayrıca bilgileri şuradan derledim, kaynak olarak göstermekte yarar var: http://www.freemasons-freemasonry.com/freemasons_history_germany.html (http://www.freemasons-freemasonry.com/freemasons_history_germany.html)
-
O arma çok daha sonraki bir tarihin ürünü. Nedeni üzerinde gerekirse dururuz.
Şunu bilmeli: Loca sözcüğü Spekülatif Masonluğa özgü değil. Spekülatif Masonluk onu operatif dediklerinden almış. Hatta çalmış mı demeli acaba? Fakat "büyük loca" sözcüğü üzerinde durulmalı. Bu önemli. Yoksa o da mı alıntı/çalıntı?
Onları da incelriz... Ancak önce şu Erwin von Steinbach ve Strasbourg birleşimi üzerinde biraz daha bilgi bulamaz mıyız?... Hepsi bukadarcık mı?
Belki masonik bilgi kaynaklarının yanı sıra Mimarlık Tarihini de biraz kurcalamak gerek.
-
Ansikloperdik Mason Sözlüğü, Erwin von Steinbach ile ilgili hayli kısa bir bilgi veriyor:
"Erwin von Steinbach, mimarlık tarihinin en ünlü çehrelerinden biridir. Dünya çapında ünlü Strazburg Katedrali’nin mimarlarındandır. Yaşadığı dönemde, mason localarını düzenli bir organizasyon ve iş birliği altında toplamak amacıyla yaptığı girişimlerinden ötürü, yalnızca Alman ülkelerinde değil, hemen tüm Orta Avrupa’da, “Masonluğun büyük üstadı” olarak benimsenmiştir. Spekülatif Masonlukta “Gotik Yasalar” adıyla anılan Operatif Masonluk yasalarının düzenlenerek yürürlüğe girmesinin sağlanmasında önemli payı olmuştur."
Hayli kısa bir bilgi ama hayli önemli bir bilgi. Nitekim bu nedenle Sayın Spock'un sözünü ettiği 19. yüzyıl mason ansiklpedistlerinden Mackey Sabina von Steinbach'ı yüceltmişse de (neden olsanı, o da güzel aslında) sonradan Operatif Masonluk denilmiş olan Avrupa İnşaatçılık Mesleği ve Zanaatının örgütsel gelişim tarihçesi bakımından asıl önemli olan kişi Erwin von Steinbach ve 13. yüzyıl sonlarına doğru Avrupa'da Strasbourg cevresinde olup bitenler.
Önemli noktalar şunlar: 1- Erwin von Steinbach'a büyük üstat denilmiş olması; 2-Gotik Yasalar olgusunun başlangıcı.
Bu başlığa girerken söylemiştim, Anglosakson Masonluğu topluluğunda bu bilgilerin ortaya dökülmesi pek hoş karşılanmaz. Bunun nedeni belki daha sonra ortaya çıkacak. Şimdilik bilgileri gözden geçirmeyi sürdürelim.
(Bu arada bir not: Sakın Batı ülkelerindeki masonik yazarların kitaplarını öncelikli alarak bizim araştırmacı ve yazarlarımızı küçümsemeyin. Bunu Batılılar yeterince yapıyor zaten. Ancak onlar tarihe sadece kendi açılarından bakarken, bizimkiler objektif bir gözle bakıyor. Onlar bunun farkında bile değil. Zaten işlerine de gelmiyor.)
Söz, bu konuya ilgi gösteren diğer katılımcılarda... Buyrun.
-
Bu başlık iki gündür ilgi bekliyor.
Nasıl devam edilebilir?
Şöyle: İlgilenen katılımcımız varsa, Strasbourg Yasaları ile bağlantılı bir başlık arar. Yoksa Gotik yasalar başlığını arar. Orada Strasbourg düzenlemeleri bulur ve getirir.
Bu önemli.
Niçin örnemli?
Getirilsin de hele ondan sonra önemi üzerinde bir yorum yapalım.
-
Sn. ADAM güzel söyler de, Starzburg Yasaları ancak yabancı kaynaklarda var bulabildiğim kadarıyla ve bunları Türkçeleştirme işi epeyce zor ve zahmetli. Özeti burada var: http://www.freemasons-freemasonry.com/strasb.html (http://www.freemasons-freemasonry.com/strasb.html)
Bu yasalar Alman imparator ve kralları tarafından da onaylanmış ve korunmuş. Zaman içinde bazı değişiklikler de yapılmış. Zannedersem masonik yasa kapsamındaki tek doküman da Strazburg Yasaları değil. İngiliz ve İrlanda yasaları da mevcut (York, Halliwell/Regius, Matthew Cooke, Melrose, Dublin, Graham, vb... Bkz. http://en.wikipedia.org/wiki/Masonic_manuscripts (http://en.wikipedia.org/wiki/Masonic_manuscripts) ). Bunları tek tek incelemek ve Strazburg Yasaları ile karşılaştırmak ise başlı başına bir master veya doktora tez konusu olur. :)
-
Biz burada işi Sayın Spock'un dediği gibi ayrıntıya sokacak değilliz. Aslında Türkçe kaynaklarda bulunan basit ve özet bilgiler bize yeter.
Ancak yasalar ile eski belgeler konusunu birbirine karıştırmayalım. Örneğin Sayın Spock'un adını verdiği o Halliwell/Regius, Matthew Cooke, Melrose, Dublin, Graham gibi nesneler eski elyazması belgeler. Bunların birçoğu elbette Operatif Masonluğun eski yasalarını da içeriyor. Regius ya da Halliwell Phillips El Yazması'nın tarihi geanellikle 1390 olarak verilir. Cooke El Yazması ise biraz daha sondaki bir tarihe endeksli. Dikkat edilirse bunların hepsi Britanya kaynaklı. Oysa biz şimde Strasbourg'dan başlayarak Avrupa kaynaklarından söz ediyoruz. Bu demek değildir ki Britanya kaynaklı eski belge ve yasalara gözlerimizi kapayalım. Öyle bir şey yok. Sadece şimdilik Strazbourg ile başmalarak Kıta Avrupası'na bir bakalım orada neler var.
Şimdi Sayın Spock madem Strasbourg Yasaları'nın tamamını bulmuş, -sanırım o yasalar 1460'lı yıllardaki bir tarihte tarihli olmalı (ya da bu tarihe yakın) yani Strasbourg Katedrali'nin inşaatı artık bittikten sonra. Fakat o sıralarda Strasboug oparütif masonlar (ya da taş masonları - Steinmetzen) açısından Avrupa'da bir merkez olarak benimsenmiş durumda.
Sayın Spock ve/veya bir diğer katılımcımız bu konuyu azcık daha deşerek bizi bilgilendirmek istemez mi acaba?
-
Mademki konuya sadece Kıta Avrupası'ndaki gelişmeler ve Strazburg'un tabiri caizse "operatif masonluğun başkenti" olması açısından bakacağız, bu konuda bulabildiğim tek şey şu:
Strasbourg Masonik Kongresi: 1275 (Almanya)
Strasbourg Yasaları: 1459 (Almanya)
Torgau Yasaları: 1462 (Almanya)
Strasbourg Kardeşlik Kitabı: 1563 (Almanya)
Strazburg Yasaları her ne kadar 1459 tarihli olsa da, aslında 1275 yılındaki Strazburg Kongresi'nde alınan kararların evrilmesinden oluşturulduğu söylenmekte. Ne var ki, bu kongrede alınan kararlara dair yazılı hiçbir şey yok! Daha sonra Strazburg Yasaları da geliştirilerek/değişime uğratılarak önce Torgau Yasaları, sonra da Strasbourg Kardeşlik Kitabı oluşturulmuş. Bu Alman yasalarının hepsine birden verilen genel ad ise "Ratisbon Yasaları".
1681 yılında Strazburg Fransa tarafından işgal edildiği için, Ratisbon Yasalarının, Alman spekülatif masonluğu üzerine etkilerinin bir hayli az olduğu iddia edilmekte.
Bu konu hakkında başka bir şey bulamıyorum.
Fakat ben kişisel olarak şu düşünceye yönlendim... Seyahat eden operatif masonlar sayesinde, bir ülkede ortaya çıkan bir düzenleme/yasa, başka bir ülkede ortaya çıkan düzenleme/yasayı kuşkusuz etkilemekteydi. Bu sayede ortaya bir karışık sentez çıkmış olması bence çok olası görünmekte. Buradaki sentezden kastettiğim: a) Alman ve Britanya yasalarının birbirlerini etkilemiş olabilecekleri, b) Alman ve Britanya yasalarının diğer Avrupa ülkelerindeki yasaları etkilemiş olabilecekleri.
-
Sayın Spock'un bu başlık altındaki çalışmaya çok güzel katkıları oldu.
Ancak bu kadarla alabileceğimizi sanmam.
Sorun şuradan kaynaklanıyor: Sonradan Oheratif Masonluk olarak adlandırılmış Orta Çağ sonları ve sonrasındaki Batı Avrupa (Britanya dahil) İnşaatçılık Mesleği ve Zanaatı'nın temel kurallarından biri, bu meslek ve zanaata ilişkin hiçbir şeyin yazılı hale getirilmemesiydi. Bu kural ya da tutumun belli birtakım gerekçeleri var; şimdi onlara girmeyelim. Bu nedenle o dönemlerdeki bu kuruma ilişkin pek bir bilgi ve belge bulunamıyor.
Bu kuralın tarihte bilinebildiği kadarıyla il kez Britanya'da, daha oğrusu İngiletere'de çiğnendiği biliniyor. Nitekim o nedenle, -birçoğu yok olmuş ve yok edilmiş olsa da- günümüze kadar gelebilmiş bazı eski elyazması belgeler var. Bunların arasında en eski tarihli olanı da şu ünlü Regius. Ancak Regius'un kapsamına akıldığında, bunun özgün olmayıp, daha eski tarihli bir başka (belki birkaç başka) belgeden kopyalanmış olduğu anlaşılıyor. (Bunu biz anlamıyoruz; bu işlerin uzmanları olan kişiler anlıyor.)
Sonrasında yalnızca Britanya'da değil, Kıta Avrupası'nda da birtakım şeyler yazılmış. Günümüze kadar onlardan da gelebilmiş birkaç belge var.
Sayıh Spock, yaptığı araştırmada daha fazla bir şey bulamamış olduğundan yakınıyor. Bu durum araştırmasını doğru yerde sürdürmemiş olmasından, doğru kaynaklara ulaşamamasından ileri gelmiş olabilir. Çünkü birtakım başka bilgiler var. Ayrıca bu araştırmayı salt masonik ortamda sürdürecek olursak edineceğimiz bilgiler sınırlı kalır. (Bunun da bir gerekçesi var; oraya geleceğiz.) Dolayısıyla, biraz da şu meslek ve zanaatın pratiğini bir yana bırakıp özellikle tasarımı üzerinde duran Mimarlık Tarihi üzerinde durulursa, belki oradan da bilgi kırpıntıları çıkar. Hepsi birleştirilince bir sentez elde edilebilir.
Moral bozmamak gerek. Şayet konuya önem veriliyorsa, araştırmayı sürdürelim.
-
Şu anda sitemizde olması gereken, Masonluk ile bağlantılı iki konudan biri budur.
Bu iletinin amacı konuyu canlı tutmaktır.
-
Mimari Tasarım konusu beni aşar... Mesleğim mimarlık veya inşaat mühendisliği olmadığı için, TASARIM konusu üzerine derin araştırma yapamam. Ancak Sn. ADAM'ın söylemek istediği Kıta Avrupası'nda gotik stilden modern stile geçiş ise, o konuda yine sadece "tarih bilgisi" çerçevesinde bir iki söz edebilirim.
Şöyle ki:
Martin Luther Katolik Kilisesi'ne baş kaldırır ==> Protestanlık ortaya çıkar ==> Strazburg Katedrali Lutheryan bir kimliğe bürünür ==> Almanya'daki operatif mason locaları da din etkisinden kendilerini sıyırarak daha liberal bir duruş sergilemeye başlarlar ==> Katedrallerin yerini önce daha küçük boyutlu kiliseler almaya başlar ==> Daha sonra ise dini yapılar yerine sivil yapılar ön plana çıkmaya başlar ==> Bu olanlar operatif masonlukta "modernleşmenin" göstergesidir ==> Protestanlık Almanya dışına yayılmaya başlar ve 16. yy. sonlarında Fransa'da kabul edilir ==> Katolik ve Protestanlara eşit haklar tanınır ==> Fakat 17 yy. ortalarında Kıta Avrupası'nda Protestanlar üzerinde Katolik baskısı başlar ==> 1681 yılında Strazburg Fransa idaresine geçtiğinden, operatif masonluğun merkezi durumunda olan bu kent de baskılardan nasibini ziyadesiyle alır ==> 1685 yılında Protestanlara verilen haklar geri alınır ==> Protestan bilim insanları, operatif masonlar, sanatçılar İngiltere dahil diğer ülkelere kaçmaya başlar ==> Bu ülkelerde bilim, sanat, düşünce özgürlüğü gibi konularda pozitif gelişmeler olur.
Bu noktada İngiltere'de kurulan Royal Society büyük önem arz etmekte ama bu konu başlığımızın dışında çünkü konumuz operatif masonluk.
Söyleyebileceklerim bu kadar. TASARIM konusuna da branşları mimarlık ve/veya inşaat mühendisi olan değerli forum üyeleri bir zahmet el atsınlar lütfen.
-
Sayın Spock'un bu anlatımı konuyu çok sonraki bir tarihe götürüyor.
Henüz Strasbourg ve çevresinde biraz daha oyalanmalıyız. Konumuz Operatif Masonluğun nerede var olduğunu, nasıl var olduğunu irdelemektir.
İsterseniz gelin konuya tersinden şöyle bakalım.
Masonluğun 1723 tarihli anayasasının ve yanlışları kısmen düzeltilmiş 1738 tarihli anayasasında, asıl "yasa" olarak kabul edilen yükümlülükler bölümünün öncesinde bir tarihsel anlatım vardır. Orada Masonluğun o zamana kadar olan tarihçesi anlatılır; bir diğer deyişle Operatif Masonluk. Zaten İngiliz Masonluğu'nun iddiası, Spekülatif Masonluğun, Opertif Masonluğu devam ettirdiği yönündedir.
O tarihsel anlatımda Orta Çağ başlarına, diyelim ki 9. yüzyıla kadar Avrupa'daki inşaatçılık mesleği ve zanaatından garip bir yaklaşımla söz edilir ve hooop, İngiltere'ye gelinir. Bundan sonra Operatif Masonluğun İngiltere'de nasıl geliştiği anlatılır ve masonların gerçekleştirdiği yapıtların bir listesi verilir. Bunların hepsi İngiltere ve İskoçya'dadır; Avrupa'daki yapıtların hiçbirinden söz edilmez.
Buna inanmadıysanız, 1723 ve 1738 tarihli anayasaları internette inceleyebilirsiniz. İngilizce bilginiz yeterli değilse otomatik çeviri yaptırabilirsiniz; olduğu kadar olur. Danha güzeli Türkçe "Anderson'un Kitabı" adlı bir kitap var yayınlanmış; onu okuyabilirsiniz.
Dolayısıyla bizim burada "Operatif Masonluk Neredeydi" diye ortaya attığımız soru aslında şu sorunun yanıtını aramayı gerektiriyor: Operatif Masonluk sadece Britanya'da mı vardı?
Masonluğun günümüze kadar gelebilmiş en eski tarihli el yazması belgeleri olduğu söylenen Regius ve Cooke Belgesi, İngiltere'deki operatif masonların eski yasa ve kurallarından söz eder. Peki, farklı bir coğrafyada dolayısıyla farklı bir kültür ortamında yani Kıta Avrupası'nda geçerli yasa ve kurallar da bunlar mıydı? Onlar da yasa ve kurallarını İngiltere'den mi almıştı yoksa onların tutumu farklı mıydı?
Biraz bu konu üzerine yoğunlaşarak araştırmada bulunacak olursak çok ilginç sonuçlara varabiliriz.
-
Dolayısıyla bizim burada "Operatif Masonluk Neredeydi" diye ortaya attığımız soru aslında şu sorunun yanıtını aramayı gerektiriyor: Operatif Masonluk sadece Britanya'da mı vardı?
Bu sorunun cevabı bu konu başlığı altında çoktan ortaya çıkmış olmalı. Operatif Masonluk sadece Britanya'da değil, Almanya'da da vardı. Fransa'ya da Almanlar tarafından taşındığını söyleyebiliriz.
Masonluğun günümüze kadar gelebilmiş en eski tarihli el yazması belgeleri olduğu söylenen Regius ve Cooke Belgesi, İngiltere'deki operatif masonların eski yasa ve kurallarından söz eder. Peki, farklı bir coğrafyada dolayısıyla farklı bir kültür ortamında yani Kıta Avrupası'nda geçerli yasa ve kurallar da bunlar mıydı? Onlar da yasa ve kurallarını İngiltere'den mi almıştı yoksa onların tutumu farklı mıydı?
İşte sıkıntı burada başlıyor benim için. Sebebi de şu: Kıta Avrupası'nda 1275 yılındaki Strazburg Kongresi'ne kadar Operatif Masonluğa dönük bir örgütlenmeye dair bir bilgi bulamadım. Dikkat edilecek olursa aslında Strazburg Kongresi'nin tarihi Britanya kaynaklı Regius Şiirinden de (1390 yılı tarihli), Cooke el yazmasından da (1410 yılı tarihli) daha eski. Oysa Britanya kaynakları tüm bunlardan daha da eski bir olaya dikkat çekiyorlar. Fakat bu olay, gerçekten oldu mu olmadı mı halen tam bir mutabakat sağlanamamış anladığım kadarıyla. Çünkü efsanelerle bezenmiş bir anlatımı var. Evet 926 senesindeki York şehrinde yapılan Büyük Asamble'den bahsediyorum. Burada kabul edilmiş bir anayasalar kitabı olduğundan bahsedilmekte. Hatta kayıtlı ilk operatif masonluk ürününün York'da 627 yılında inşa edilen ahşap katedral olduğu söylenmekte. Katedralin inşası sırasında York kentinde önemli bir masonluk topluluğunun (ya da kolonisinin) oluştuğu anlatılmakta.
Şimdi Sn. ADAM sorar... Kıta Avrupası'nda geçerli yasa ve kurallar da bunlar mıydı? Onlar da yasa ve kurallarını İngiltere'den mi almıştı yoksa onların tutumu farklı mıydı? Bunun cevabını ancak 1275 yılı ve sonrası için verebiliyorum. Cevap "hayır Almanlar kendi yasalarını yaratmışlardı ve 1459 yılından itibaren bunları yazılı hale getirmeye başladılar... Bkz. daha önceki bir mesajımda listelemiş olduğum Ratisbonne Yasaları." Regius ve Cooke ise yukarıda da bahsettiğim gibi 1275'den daha sonraki tarihleri işaret etmekte.
Ama gelin görün ki Almanların 1275 öncesi operatif masonluk yasalarını anlatan el yazmaları veya parşömanları veya bir tarihsel anlatımları yok. Britanyalılar ise 926 yılındaki Büyük Asamble'de alınan kararları savunuyorlar, hatta onun da ötesinde "arkadaş biz bu operatif masonluk işine taaa 627 yılında başladık" diyorlar. Bu durumda Sn. ADAM'ın sorusuna 1275 yılı öncesi için cevap veremiyorum. Ne evet, ne hayır, bilmiyorum... Yani Kıta Avrupası'nda 1275 yılı öncesinde geçerli olan yasa ve kurallar İngiltere'den alınmış olanlar mıydı, yoksa farklı yasalar mı vardı? Bu sorunun cevabı yok.
O tarihsel anlatımda Orta Çağ başlarına, diyelim ki 9. yüzyıla kadar Avrupa'daki inşaatçılık mesleği ve zanaatından garip bir yaklaşımla söz edilir ve hooop, İngiltere'ye gelinir. Bundan sonra Operatif Masonluğun İngiltere'de nasıl geliştiği anlatılır ve masonların gerçekleştirdiği yapıtların bir listesi verilir. Bunların hepsi İngiltere ve İskoçya'dadır; Avrupa'daki yapıtların hiçbirinden söz edilmez.
Keşke Kıta Avrupası'ndaki Ratisbonne Yasları ve operatif masonluk ürünü muhteşem yapılardan da bahsetselerdi. Hatta Anderson keşke Ratisbonne Yaslarından da yararlansaydı ya da en azından referans olarak gösterseydi. Ne diyebilirim ki. Akla şu soru geliyor... Siyasi ve askeri sürtüşmeler ve hasımlık, buna yol açmış olabilir mi? Sonuçta o devirde rakip olan ülkeler birbirlerinin kuyusunu kazmaktan hiçbir zaman geri kalmadılar. Ama madalyonun bir de diğer yüzü var. Kıta Avrupası ülkelerinin de Anderson'a alternatif kendi anayasalarını hazırlamaları gerekirdi, öyle değil mi? Gerçi bu yapılmış daha sonra 19. yy'da Fransa Büyük Doğusu tarafından ama bana sorarsanız geç kalınmış.
-
Forumda bir zamanlar şu link altında bir kısa yazı yazmışım.
http://masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=8143.0 (http://masonlar.org/masonlar_forum/index.php?topic=8143.0)
-
Daha önceki mesajlarımdan birinde aşağıdaki listeyi turuncu renkli olanlar hariç vermiştim. Sn. ADAM'ın yukarıdaki linkte yazmış olduğu yazıyı okuyunca, benim daha önce verdiğim listeye aşağıda turuncu renkli olarak yazılı olan üç madde daha eklendi... Fakat bunların hiçbirisi 1275 yılından önceki dönemde yazılmamış.
Alman Operatif Masonluk Yasaları (Ratisbonne Yasaları)'nı güncelleyelim o halde:
Strasbourg Masonik Kongresi: 1275 (Almanya)
Taş Masonlarının Kardeşlik Kitabı: 1396 (Almanya)
Strasbourg Yasaları: 1459 (Almanya)
Torgau Yasaları: 1462 (Almanya)
Strasbourg Kardeşlik Kitabı: 1563 (Almanya)
Das Steinwerkrecht: 1568 (Almanya)
Köln Masonlarının Kardeşlik Kitabı: Tarihi belirsiz ama bir derleme olduğundan 1500'lü yıllarda yazılmış olabileceğini düşündüm (Almanya)
Sn. ADAM'ın yukarıda verdiği linkte yer alan 1535 tarihli Köln Patenti ve Steimetz Diyaloglarını, yasa niteliğinde olmadıklarından yukarıdaki listeye alamayız.
Ayrıca bir önceki mesajımda Almanya'da 1275 yılı öncesinde hangi operatif masonluk yasalarının (Britanya veya Alman) uygulandığına dair bir bilgi bulamadığımı yazmıştım. Yukarıdaki listede bulunan 1396 tarihli Taş Masonlarının Kardeşlik Kitabı için Sn. ADAM şöyle demiş: "1396 tarihini taşıyan bu kitabın bir de ufak tefek bazı değişikliklerle 1563 yılında yazılmış olan bir benzeri vardır. Kapsamları bakımından her iki belge de Regius’tan pek farklı değildir. Bu da, ya Gotik Yasaların oluşturulması sırasında Regius’ta sözü edilen 926 tarihli ilk masonik yasalardan esinlenildiğini ya da bu ilk yasaların salt Britanyalı masonlara özgü kalmayıp Kıta Avrupası’na da yayılarak kabul edilmiş ve uygulanmış olduklarını gösterir."
İşte bu cümle benim sorumu yanıtlamış oldu... Demek ki 1275 yılı öncesinde Kıta Avrupası'nda operatif masonluk Britanya Yasalarına göre idare edilmiş.
-
Sayın Spock'un irdelemeleri çok güzel gidiyordu; son tümce hariç.
Operatif masonların kural ve yasalarının ilk kez İngiltere'de oluşturulduğunu sadece bir İngiliz kaynağı olan Regius ile onu izleyen İngiliz kaynaklı Cooke Belgesi bildiriyor. Sonraki İngiliz kaynaklı belgeler de bunu destekliyor. Bu desteği veren bir Avrupa yazılı kaynağı yok. Her iki belgede kıta Avrupası'ndaki mimarlık ve bina inşaatı etkinlikleri yani Operatif Masonluk açıkcça göz ardı ediliyor. Sanki Avrupa'da hiç bir gotik, romanesk, barok yapı gerçekleştirilmemiş gibi...
Üstelik her iki el yazması belgede daha birçcok tarihsel yanlış da var.
İngilizlerin bu olayları İngilizleştirip kendi ülkelerine mal etmeye çalıştıkları açıkça ortada.
Bu alışılmış bir İngiliz tutumudur. Sadece Masonlukta değil diğer birçok alanda aynen geçerlidir. Öyle ki; örneğin İngilizler teknoloji alanında Alman DIN normlarını bile redderek bunların üzerine kendi BS normlarını yarleştirip asıl geçerli olanın bunlar olduğunu ileri sürer. Fakat Amerikan ASTM normlarına karşı çıkmazlar çünkü o hadlerine düşmemiştir; nerede durmak, kime ödün vermek gerektiğini bilirler.
Konumuzu saptırmayalım. İngiliz kaynaklı Regius 1390 tarihli deniyor. Avrupa kaynaklı Brudersbuch der Steinmetzen ise 1396. Arada 6 yıl var. Ne büyük fark değil mi? Hepsi de birbirine benziyor. Regius hiç de bir özgün yapıt değil. Diğerinin bu bağlamdaki değerlendirmesini incelemedim.
Fakat konumuz sadece yasalar değil. Konumuz şu: Speküalatif Masonluk İngiltere'de ilk kez örgütlenirken sadece İngiltere'de mi Operatif Masonluk vardı? Kıta Avrupası'nda yok muydu?
Başlığımızı anımsayalım: Operatif Masonluk Neredeydi?
Bakın bu sorunun yanıtı "Evet, sadece İngiltere'deydi."
18. yüzyıl başında sadece İngiltere'de Operatif Masonluk vardı. Kıta Avrupası'nda yoktu. Bu nedenle İngiltere'de oluşan Spekülatif Masonluk rahatça Operatif Masonluğun bir devamı olduğunu söylüyordu. Bu aslında yalandı ama işin ardındaki gerçeği bilmeyenlerin kolayca kanabileceği bir yalan. Günümüzde bile sürdürülen, günümüzde bile Masonluğun büyük çcoğunluğunda doğru sanılan bir kandırmaca. Başarılı bir illüzyon.
Şimde ben burada kendi tezimle çelişkiye mi düştüm?
Hayır.
Demek istediğim nedir acaba? Çözebilen olacak mı bakalım. (Gerçi Sayın Spock'dan başka bu konuyla ilgilenen göremiyoruz. Bir umut!)
-
Ben bu konuyu ilgiyle takip ediyorum ancak fazla katkım olamadı ne yazık ki..
Öncelikli olarak konu haklı olarak masonluğun en eski belgelerine geldi. Bu belgelerin operatif masonluğun tarihini bütünüyle aydınllatığı söylenemez. Zaten operatif masonluğun tarihi doğrudan masonik belgelere değil dönemin tarihsel olayları ve belgeleri ,birlikte eş zamanlı olarak incelenerek anlaşılabilir.
Operatif masonluğun Kıt'a Avrupa'sı ve İngiltere'deki gelişimini birbirinden ayrı tutmak gereklidir.
Belki ilerleyen süreçte Avrupa'da, operatif masonluktan önceki meslek örgütleri bağlantı kurulması da gerekecek. Bence Operatif masonlar ile Roma Kolejler'i ve Komo Ustaları arasındaki ilişki iyi bir şekilde kurulmalı. Bildiğim kadarıyla Operatif masonlar mesleki örgütlenmelerinde Kolejleri örnek almışlardır.
Belki de "Collegium Caementarium" taş yontucular kolejinden söz etmek gerekiyor. Çünkü Orta Avrupa'da "Özgür Masonlar" "Taş Masonlarını aralarına almışlardır.
Konuyu açan Sayın ADAM olduğu için konunun ilerleyişi bakımından biraz yol gösterici olması gerekiyor.
-
Tarih 18. yüzyıl başları.
Tez: Kıta Avrupası'nda Operatif Masonluk diye bir şey yoktu. Bu sadece İngiltere'deydi.Spekülatif Masonluk bu nedenle İngiltere'de Operatif Masonluğun devamı olarak başladı.
Soru: Bu tez doğru mu?
-
Bu tezin doğru olmadığını biliyoruz.
Operatif masonluk sadece İngiltere'de örgütlenmemişti. Avrupa'daki kökleri çok daha eskiye uzanıyor.
Operatif masonluk tarihini incelerken mutlaka öncesindeki meslek örgütleri de irdelenmeli.
-
Dikkat:
Tekrar:
Tarih 18. yüzyıl başları.
Tez: Kıta Avrupası'nda Operatif Masonluk diye bir şey yoktu.
Soru: Var mıydı?... O tarihte?... Var idiyse, nerede?
Yanıtı pek kolay değil bunun. Sıkı bir araştırmayı gerektirir.
-
Bazı soruların yanıtları zaten verildi:
SORU 1: Avrupa'da herhangi bir tarihte Britanya dışında Operatif Masonluk var mıydı?
CEVAP 1: Evet vardı.
SORU 2: Avrupa'da 18. yy'da Britanya dışında Operatif Masonluk var mıydı?
CEVAP 2: Hayır yoktu. Sn. ADAM bunu yukarıda bu şekilde açıklamış.
SORU 3: Spekülatif Masonluk bu bağlamda İngilizlerin iddia ettiği gibi gerçekten Operatif Masonluğun devamı olarak kabul edilebilir mi?
CEVAP 3: Şu anda bu sorunun cevabını araştırmak gerekiyor yanlış anlamıyorsam. Zira diğer ikisinin cevabı verildi.
-
Sayın Spock'un dediği yeterli görülemez. Birisi bir şey dedi diye hemen kabul edilemez.
Şimdi ben Avrupa'da 18. yüzyılda İngiltere dışında hiçbir ülkede Operatif Mosonluk yoktu derken, doğru mu söylüyorum, yanlış mı?
Doğruysa niçin doğru, yanlışsa niçin yanlış?
Bu sorunun yanıtı verilmeden sonrasına geçilemez.
-
Sayın Spock'un dediği yeterli görülemez. Birisi bir şey dedi diye hemen kabul edilemez.
Şimdi ben Avrupa'da 18. yüzyılda İngiltere dışında hiçbir ülkede Operatif Mosonluk yoktu derken, doğru mu söylüyorum, yanlış mı?
Doğruysa niçin doğru, yanlışsa niçin yanlış?
Bu sorunun yanıtı verilmeden sonrasına geçilemez.
Bu konu başlığı böyle sonuçsuz bırakılırsa yazık olacak. Sn. ADAM'ın sorusunun cevabını bu kez Masonlukla alakalı olmayan kaynakları kullanarak araştırayım dedim. Buna ek olarak Masonlukla alakalı kaynaklara da baktım. Sonuçta her iki tür kaynaktan edindiğim bilgileri birbiriyle bağdaştırarak burada paylaşmaya karar verdim.
İlk kaynağım Ergun Türkcan'ın "Dünyada ve Türkiye'de Bilim, Teknoloji ve Politika" adlı kitabı. Buradan derlediğim bilgilere bakalım önce:
Kurumsal Bilimin Doğuşu: Daha önceki mesajlara bakarsanız, hem İngiltere'de hem de Kıta Avrupası'nda 1200'lü yıllardan beri operatif masonluk da dahil olmak üzere çeşitli meslek locaları olduğunu hatırlayacaksınız. Daha önceki bir mesajımda yazmış olduğum şu bölümü burada tekrar alıntılamak zorundayım:
Martin Luther Katolik Kilisesi'ne baş kaldırır ==> Protestanlık ortaya çıkar ==> Strazburg Katedrali Lutheryan bir kimliğe bürünür ==> Almanya'daki operatif mason locaları da din etkisinden kendilerini sıyırarak daha liberal bir duruş sergilemeye başlarlar ==> Katedrallerin yerini önce daha küçük boyutlu kiliseler almaya başlar ==> Daha sonra ise dini yapılar yerine sivil yapılar ön plana çıkmaya başlar ==> Bu olanlar operatif masonlukta "modernleşmenin" göstergesidir ==> Protestanlık Almanya dışına yayılmaya başlar ve 16. yy. sonlarında Fransa'da kabul edilir ==> Katolik ve Protestanlara eşit haklar tanınır ==> Fakat 17 yy. ortalarında Kıta Avrupası'nda Protestanlar üzerinde Katolik baskısı başlar ==> 1681 yılında Strazburg Fransa idaresine geçtiğinden, operatif masonluğun merkezi durumunda olan bu kent de baskılardan nasibini ziyadesiyle alır ==> 1685 yılında Protestanlara verilen haklar geri alınır ==> Protestan bilim insanları, operatif masonlar, sanatçılar İngiltere dahil diğer ülkelere kaçmaya başlar ==> Bu ülkelerde bilim, sanat, düşünce özgürlüğü gibi konularda pozitif gelişmeler olur.
Peki Protestanların 16. yy'ın ikinci yarısında Kıta Avrupası'ndan İngiltere'ye göçü sonucunda neler olmuştur? (Not: aslında bu göç sadece İngiltere'ye değil, aynı zamanda yine Kıta Avrupası'nda olmasına rağmen daha özgürlükçü bir ortamın olduğu Hollanda'ya da gerçekleşmiştir).
Sanılanın aksine ilk bilimsel çalışmalar devlet sponsorluğunda değil, bilime ilgi duyan amatör iş adamlarının finansmanı ile mümkün olabilmekteydi. Hatta bu sponsorluk altında icatlar bile yapılmaktaydı. İşte bilimsel faaliyetlerin sayılarının arttığı bu ortamda ilk "bilimsel dernek ve topluluklar" kurulmaya başlandı. Bunların arasında öne çıkan biri Royal Society olmuştur. Sadece operatif masonlar arasından değil her branştan usta, kalfa ve çırakların yanı sıra birçok sanatkâr ve temel bilimci de bu derneğe üye olmuştur.
Bunu temel bilimler ile uygulamalı bilimlerin ayrışması süreci izler. Tabi ki bu süreçte kurulmuş olan bilim içerikli dernek ve toplulukların sayısı yüzlere ulaşmış durumdadır. Üstelik artık temel bilimler altında sınıflandırılan bilim branşları için ayrı, uygulamalı bilimler altında sınıflandırılan bilim branşları için ayrı dernekler kurulmaktadır. Oxford ve Cambridge, Royal Society ile yakınlaşırken, mucitler bireysel olarak kendi kurdukları dernek ve gittikleri kahvehanelerde dertlerine çare aramaktaydılar. Bilim adamları da onlara bedava ders vermekteydi. Fakat ortada bir sorun bulunmaktadır. İngiltere'de Katolik Kilise kendini yeniden empoze ederek nüfuz kazanma çabaları içerisindedir.
1688 yılında Katolik sempazitanı ve Fransa'ya yakınlığıyla bilinen Kral James II, bir grup İngiliz parlementer ve Hollanda Genel Valisi William III işbirliği sonucu tahttan indirilir. Bu olay tarihte Şanlı Devrim (Glorious Revolution) olarak bilinir. Şanlı Devrim bu konu başlığının temel konusu olmadığı için ayrıntıya girmeyeceğim. Fakat bilimin ilerlemesi bakımından önemli sonuçları olmuştur. Bu devrim ile parlemento ve burjuvazi arasındaki anayasal sorunlar çözülmüş, İngiliz toprak sahipleri, bakışlarını Londra'daki siyasi sorunlardan soyutlayarak, kendilerini malikanelerinde kapitalist tarım ve bilim-teknoloji içerikli konulara adamışlardır. Böylece ünlü "beyefendi çiftçi (gentleman farmer)" tipi doğmuştur. Ailece bilimsel ve teknik deneyler yapmak, beyefendi çiftçiler için günlük olağan faaliyetlerden biri haline gelmiştir.
Bu süreç çok daha fazla sayıda bilimsel kuruluşun kurulmaya devam etmesi ve buralarda doğa felsefesi, teorik ve deneysel kimya, yüksek edebiyat, hukuk, genel politika, ticaret, İNŞAAT konularında bilimsel tartışmalar ve fikir alış verişleri yapılmıştır. Bunların içinde Lunar Society (Mehtap Derneği) denilen gevşek bir dostluk grubu, mucit-girişimcilerin nitelik ve ilişkilerinin anlaşılması bakımından bir örnek teşkil eder. Lunar Society'nin faaliyetleri ve pek ünlü üyelerini irdelemek konumuzun dışındadır. Ancak denilebilir ki bu dernek bilimin kurumsallaşmasında önemli bir yere sahiptir.
Şimdi gelelim operatif masonluğun yok olması ile ilgili bağlantıya. 18. yy sonlarına, hatta 19. yy'ın ilk yarısına kadar, mimar ve inşaat ustaları "alaylı", yani bir şekilde kendini yetiştirmiş yetenekli kimselerdi. Öğrendiklerini büyük ölçüde üyesi oldukları operatif mason localarında ve kendi deneme yanılmaları ile öğreniyorlardı. Bu alaylılar ordusu içerisinde mimarlar ve taş ustaları, diğer mesleklerdeki mucit, usta ve teknisyenlere göre daha üst tabaka olarak görülmekteydiler. Özellikle mucitler tahsilsiz alt tabakalardan gelirlerdi. İngiltere'de yüksek öğrenim, Oxford ve Cambridge gibi Anglikan kurumlarda yapılmakta ve bu okullara devam edenler toplumda bir hakim sınıf üyesi prestijli kişiler olarak görülmekteydi. İşte tam bu noktada Avrupa'da artık temel ve uygulamalı bilimlerin bu okullarda öğretilmesi çağına doğru gidilmekteydi. Bir başka ifadeyle artık bundan sonra operatif masonlar için "alaylı" olmaktan çıkıp, birer MÜHENDİS olma çağı başladı.
Mühendislik öğretimi Batı'nın klasik skolastik öğretim kurumlarına çok geç girdi. Kökenine uygun biçimde ancak 18. yy'da askeri kurumlarda başladı. İlk sivil örgün mühendislik öğretimi, Fransa'da 1747'de kurulan Ecole des Ponts et Chaussèes (Köprüler ve Yollar Okulu) ile başladı. Daha sonra matematikçi Gaspar Monde, 1794'te Ecole Polytechnique'yi kurdu. Bu okul daha sonra Yüksek Teknik Okullar ve Teknik Üniversiteler adı altında 19. yy'da ABD, Almanya ve Osmanlı dahil diğer ülkelerdeki mühendislik öğretimine model olacaktır.
İngiltere ise Sanayi Devrimi'ne rağmen mühendislik öğretimi ancak 1840'larda nispeten yeni sayılan üniversitelere (Londra ve Glasgow) sokabilmiş, ilk resmi mühendislik resmi kuruluşu olan Institution of Civil Engineers (İnşaat Mühendisleri Kurumu) 1818'de kurulup 1828'de statüye kavuşmuştur. Bunu makine ve elektrik mühendislik okulları takip ettiler. Tabi ki her ülkedeki büyük mühendisler, bir yandan kendilerini yetiştirirken diğer yandan yabancı ülkelere giderek deneyimlerini artırmak durumundaydılar. İşte 18. yy'da Kıta Avrupası'nda operatif masonluğun kalmamasına rağmen İngiltere ve İskoçya'da tek tük de olsa varlığını sürdürmesi bu nedenledir; yani mühendislik yüksek okullarının İngiltere'ye ancak 19. yy'da girebilmesi.
Ergun Türkcan'ın "Dünyada ve Türkiye'de Bilim, Teknoloji ve Politika" adlı kitabından derlediklerim bu kadar. Bunun üzerine bir de Murat Özgen Ayfer'in "Masonluk Nedir ve Nasıldır?" kitabına baktığımızda görüyoruz ki her iki yazarın söyledikleri birbiriyle uyumlu. Ayfer'e göre de geleneksel olarak ustadan kalfaya, kalfadan da çıraklara aktarılmakta olan mesleki bilgilerin birer akademi niteliği taşıyan yüksek okullarda öğretilmesine başlanması ile birlikte, operatif masonların meslek ve sanatlarına ilişkin sırlarının bir anlamı kalmıyordu.
Her ne kadar büyük katedrallerin yerini küçük kiliselerin alması, yeni mimari stillerin oluşması ve ekonomik krizlere bağlı olarak operatif masonluk localarına yeni çırakların alınamaması gibi nedenler de M. Özgen Ayfer tarafından ortaya konulmuşsa da, benim kişisel çıkarımım, operatif masonluğun, zaten yaşanacak olan bir bilimsel ve teknolojik evrim sonucu yok olduğu şeklindedir.
-
Sayın Spock’un bu güzel ve değerli katkısı için çok teşekkürler.
Konu hemen hemen böyle… Ancak bu bağlamda Türkçe kaynaklardan çok yabancı dildeki kaynaklara, şöyle “Mimarlık Tarihi”, “İnşaat Mühendisliği Tarihi” gibi konulara bir baksak, çok daha belirgin bilgile ulaşma olanağı elde edebileceğiz.
Sayın Spock’un aktarımında yer yer ufak tefek yanılgılar görülebiliyor. (2. James’in Katolik sempatizanı olduğu sözü gibi… Ne sempatizanı? Resmen Katolik. O yüzden kıyametler kopuyor ya! Spekülatif Masonluk da bundan olağanüstü etkileniyor ya! Ancak bu gibi ayrıntılar, genelde Masonluk Tarihi ile bağlantılı olsa da, buradaki konuyla bağlantılı sayılmaz.) Bina inşaatçılığı bakımından Kıta Avrupası’ndaki değişimin tarihi biraz daha önceye uzanır. Bu işin içine “Compagnonnage” ve “Métier” gibi birtakım örgütlenmeler de girer. Bunların, Britanya’ta “Corporation” denilen örgütlerden çok daha farklı olduğunu görmek gerekir. Niçin farklı olduğunu değerlendirmek gerekir. Christopher Wren’in 1666 tarihindeki büyük Londra yangınından sonra niçin Paris’e gönderildiğini de göz önüne almalıyız. Sonraki çalışmaları bir başka olay…
Bu aşamada bu incelemeyi bitirmek istemem. Bunun nedenlerinden biri de, iyi bir araştırmacı olduğunu bildiğimiz bir Forum üyemizin bu konuda elinde birtakım bilgiler bulunduğunu, fırsat bulunca bir katkıda bulunacağını özel iletiyle belirtmiş olması. Onu da beklemeliyiz.