MASONLUĞUN YASALARI – 11

[ADAM]

Fransa Büyük Doğusu’nun Anayasası


Fransa Büyük Doğusu (Grand Orient de France), Kıta Avrupası’ndaki diğer obediyanslar gibi 19. yüzyıl ortalarına kadar 1723 tarihli özgün anayasanın en ateşli savunucularından biri olmuştu. Ancak bu arada kimi Fransız masonlar anayasanın özellikle birinci yükümlülüğü üzerinde demagoji olarak nitelenebilecek türde yorumlar yapıyordu. Örneğin onlara göre anayasa bir masonun “akıllı ve bilinçli bir ateist” olmasını engellemiyordu.


Bu tür spekülasyonlar, Masonluğun anayasasının dinsel ya da inançsal ağırlıklı bir görüş ve eğilimle değerlendirilip yorumlanması kadar sakıncalı görülüyordu. Dinsel ya da inançsal yorum, eğilim ve değerlendirme farkları, masonlar arasında sürtüşmelere yol açmaktan başka hiçbir işe yaramıyor, bu da açıkça Masonluğun evrensel amacını zedeliyordu.

Öte yandan Fransa Büyük Doğusu da İngiltere Birleşik büyük Locası gibi artık geçerliği ve uygulanabilirliği kalmamış olup, sadece birtakım zorlamalarla simgesel yorumları yapılabilen eskiden kalma operatif nitelikli öğelerin anayasadan çıkarılması gerektiğini benimsiyordu. Bu yaklaşımını ilk kez 1849 yılında açıkça ortaya koydu. Ancak, anayasadaki her bir dinsel ya da inançsal öğenin ayıklanıp çıkarılmasına 1865’de başlandı. 1877’de Fransa Büyük Doğusu’nun anayasası artık son şeklini almıştı ama yayımlanıp yürürlüğe girmesi 1884 yılını buldu.

Bundan sonra da Fransa Büyük Doğusu’nun anayasası üzerinde zaman zaman bazı düzeltmeler yapıldı. En son düzeltme tarihi 1971’dir. Bu anayasanın artık 1723-1815 yılları arasında çeşitli değişikliklere uğratılmış olan anayasalarla hiçbir benzerliği kalmamıştır. Eğer özgün anayasanın en önemli bölümü olan birinci yükümlülüğün bir karşılığı aranacak olursa, bunun yerine şöyle sözler edildiği görülür:

“Masonluk, töresel eğitim ve dayanışma uygulamasıyla gerçeklerin araştırılmasını amaçlayan, kesinlikle insan sever, filozofik ve evrimsel bir kurumdur. Özdeksel ve tinsel gelişim, bireysel olgunlaşma ve insanlık toplumu için çalışır. İlkeleri, karşılıklı tolerans, bireyin hem başkalarına hem de kendisine saygısı ve mutlak bir vicdan özgürlüğüdür. Metafizik kavramlar üzerinde tüm üyelerinin kendilerine özgü bireysel değer yargıları bulunabileceği gerekçesiyle, her türlü dogmatik benimseyişi tümüyle reddeder.”

Kapsamı böyle olunca, Fransa Büyük Doğusu’nun anayasasının Masonlukta 1723 yılından bu yana düzenlenmiş anayasalardan herhangi birinin çağdaş bir yaklaşımla değiştirilmişlerinden biri olduğu söylenemez. Bir diğer deyişle bu anayasa bir değişiklik ya da çağın gereklerine uyarlama değil, tümüyle bambaşka düzenlemedir.