MASON HÜMANİZMİ

[akasya]

Hümanizm düşüncesinin de masonluğun insan anlayışı ile çok sıkı bağları vardır. Ritüellerinde görüldüğü gibi masonlar, genel insan sevgisini bir mabet inşa etmek gibi kabul ederler. Bu sevgi, bir masonun uymak zorunda kalacağı teorik bir sistem ya da değişmez bir ahlak öğretisi değildir; Mason, hümanizmi insanlar içinde bir insan olduğunu kavrayarak ve kendisi olarak ortaya çıkardığı insanın bütün insanlıkla bağlantısını kurarak locada ve dünyevi yaşamında yaşar. Bu neden ötürü hümanizm, insaniyet, duygudaşlık ve merhamet bir mason için ritüeller sırasında biçimsel olarak tekrarlanan sıradan değerler veya boş sözler değil, aksine her şeyden evvel somut pratiklerdir. Buna göre hümanizm, soylulaştıran insani bir pratiktir. Mason, insani nitelikleri, onları sembolik-ritüel edimlerinde simgeleştirerek tecrübe eder.

Acı çeken, seven ve sonlu bir canlı olarak insan, aynı zamanda akla da sahiptir - bu, mason hümanizmi için önemli bir bilgidir. Mason, sahnesel tasvirlerde, birey olmanın, çevresinde diğer insanlarla birlikte yaşamanın ve onların karşısına muadil olarak çıkmanın ne anlama geldiğini öğrenir. Nihayetinde kendisinin ölümlü olmasının ne anlama geldiğini de öğrenir. Mason için hümanizm, kendi tutkuları, istekleri ve manaya dair sorular ile başlar. İnsan olmanın bu nitelikleri, edip eyleyen masonun ritüel sırasındaki edimlerinde açığa çıkar. Masonluk her şeyden önce bir pratik olduğundan, üye olmayan bir insanın ritüel  pratiklere vakıf olması mümkün değildir. Ritüelin sahnesel edimlerinde “İnsan nedir?” sorusunun yanıtı masona teorik bilgi olarak değil, yaşadığı pratikler aracılığıyla verilir. Hümanizm, hiçbir suretle bilim ve daha iyi bir dünyaya dair olan varsayımsal bilgi üzerine bina edilmez, tam tersine insanın varoluşunun örtülü olmayan gerçeklerine sade bakış açısından ortaya çıkar. Bu sebeple insanların insani olmayan yaşama koşulları, değiştirilip dönüştürülemeyecek sabit durumlar değildir, bilakis bu koşullar iyileştirilebilir. Mason hümanizmi, “iyi” olana dair kesin bilgiden çok, insanın mükemmelliği fikrinden etkilenmiştir. Masonik dünya kardeşliği zinciri sembolünde insanlık, insana ait muayyen bir vasfı öncelik verilmeksizin, bir bütün olarak merkezde yer alır.

Masonluk, insan olmanın ve insanlığın mahiyetine dair sorulara, ne yeni bir teoriyle ne de kendisinin özel bir hümanizm öğretisine bağlı olduğuna iddia ederek cevap verir. Masonluğun kendini algılaması sürecindeki insan ve hümanist olma yolundaki eğitimsel uğraş, belirli bir ahlaki öğretiye inanmayla değil, aksine insani olana ilişkin kişisel deneyimle mümkündür. Böylece hümanizm, salt bir ide olarak kalmayıp, pratik tarafından biçimlenecektir. Bizzat deneyim aracılığıyla hakiki insanın nasıl olduğu ve kendini nasıl mükemmelleştirebileceği öğretilir. Hümanizme giden yol, mason için ritüeller sırasında sembollerle anlaşılır kılınan çok biçimli bir yaratma sürecidir. Bu esnada masonluk, düşünce tarihine ilişkin önemli geleneklerin yardımına başvurabilir. Yücelten insani bir pratik olarak hümanizm, masonu uğraşısı ile doğrudan bir ilişkiye sokar. Masonluk, hümanizm kavramını soyut bir talepten, çıkan somut bir programa dönüşmesini sağlar. Bu talebin yerine getirilmesi, masonik anlamda sonu olmayan bir görevdir. Hümanizmin mabedi, aynı zamanda insanın doğanın gücünü uğraşısıyla insani bir biçimde etkinleştirmek istediği bir laboratuar görünümündedir.

Kaynak: Masonluk
       Helmut Reınalter, kırmızıkedi yay. 2008, İstanbul, syf: 42-44.