İletişim ve Tam Tekrar

[edebiyat_ogr]

          İletişim, alıcı ile verici arasındaki etkileşim sonucu ortaya çıkmaktadır. Vericinin alıcıya gönderdiği kodları, alıcı çözer. Bu süreç son derece kısa bir zaman dilimi olduğu için de biz bunun farkına varamayız. Daha önceki yazılarımda eksik tekrar ve ters tekrar konularına değinmiştim. Üçüncü olarak da tam tekrardan bahsedeceğim. Tam tekrar örnekleri verirken eksik tekrar ve örnekleriyle konunun pekişmesini sağlayacağımı umuyorum. Bahsedeceğim konular günlük dilde belki hiçbir işinize yaramayacak gibi dursa da aslında önemlidir.

          Tam tekrar, aynı cümle içinde ya da sıralı cümlelerde, bazen de anlamsal bağı kuvvetli olan cümlelerde art arda kullanılmaktadır. Tekrarlar, cümle içinde sadece özne ile olmaz. Cümlenin herhangi bir ögesinin cümle içinde tekrarıyla da oluşur.

Örnek: Ayşe okuldan geldi, Ayşe ders çalışıyor. O, dersini bitirdikten sonra dışarı çıkacak.

İlk örneğimizde özne(Ayşe) üzerinde duracağız. Yükleme sorulan ''Gelen kim?'' sorusunun cevabı, bize özneyi vermektedir. İkinci cümlenin yüklemi ''çalışıyor'' eylemine de ''Çalışan kim?'' diye sorduğumuzda yine ''Ayşe'' cevabını almaktayız. Son cümle, diğer iki cümleye göre biraz farklı. Özne durumundaki Ayşe'nin karşılığı olarak kişi zamiri olan ''O'' denmiştir. ''Dışarı çıkacak olan kim?'' diye yükleme sorulunca ''O//Ayşe'' cevabını almaktayız. İlk cümlenin öznesi olan Ayşe, ikinci cümlede aynı şekilde tekrar edilmiştir. Bu durumda birinci cümle ile ikinci cümle arasında ''Tam Tekrar'' ilişkisi söz konusudur. Üçüncü cümlenin öznesi, ilk iki cümlenin öznesinden farklı olarak bir kişi zamiridir. Aynı öge zamirle tekrar edildiği için, üçüncü cümlede ''Eksik Tekrar'' söz konusudur. Eksik tekrarda cümleler arasında muhakkak bir ilişki olmak zorundadır, cümleler arasında ilişki yoksa eksik tekrar söz konusu olamaz.

Örnek: İstanbul harikulade bir şehir. Burası dünyanın merkezi, İstanbul'da aradığın her şeyi bulabilirsin.

Birinci cümlede özneler arası tam ve eksik tekrar ilişkisi üzerinde durmuştuk. Şimdiki örnekte ilk cümlemizin yüklemi ''harikulade bir şehir''dir. Yükleme sorulan ''Harikulade bir şehir olan ne?'' ile ''İstanbul'' cevabını alıyoruz. İlk cümlemizin öznesi İstanbul. Ardından gelen cümlenin yüklemi ise ''dünyanın merkezi'' dir ve yükleme sorulan soruyla ''burası'' cevabını almaktayız. Bu cümlemizin öznesi de ''burası''dır. Üçüncü cümlede özne durumunda yüzey yapıda göremediğimiz ''sen'' zamirini bulmaktayız. ''İstanbul'da'' sözcüğü, cümlemizin yer tamamlayıcısıdır. Bu durumda ilk iki cümlede özneler arasında ortaklık, üçüncü cümlede ise ilk iki cümlenin öznesi ile üçüncü cümlenin yer tamamlayıcısı arasında bir ortaklık söz konudur. çünkü bahsedilen şey her üç cümlede de ''İstanbul''dur. Son olarak şöyle bir çıkarım yapabiliriz, İlk iki cümle arasında eksik tekrar ilişkisi var, üçüncü cümle ile ilk cümle arasında da tam tekrar. İlk iki cümle arasında eksik tekrar ilişkisinin olmasının sebebi de ilk cümledeki ''İstanbul'' sözcüğünün ikinci cümlede tekrarlanmayıp onun yerine ''burası'' işaret zamirinin(öge olarak yer tamamlayıcısı) kullanılmasıdır.